Offentlig referat av den rettergang, som under forsæte av Skotlands overherre, kong
Edward I av England blev holdt om arveretten til den skotske krone efter
Margareta, datter av kong
Eirik av Norge. Referatet er skrevet av mag.
J. de Cadamo. De vigtigste tronkrævere var
John Balliol og
Robert Brus, av hvilke den første blev tilkjendt kronen. Ogsaa kong
Eirik av Norge gjorde krav paa Skotland efter sin datter og sendte, da saken sommeren 1292
blev gjenoptat, en sendefærd med følgende mænd, mag.
Huguitio, pleban av Castellione og pavelig kapellan, mag.
Peter Algotsson, den tidligere kansler mag.
Bjarne Lodinsson, hr.
Viljam av Torgar, ridder, og
Arne, korsbroder i Bergen. Den norske sendefærd fremsætter sine krav 2 juni 1292 (
s. 361).
Magnus Rotulus Scotie (Chapter House, Scotch Documents, Box 100). Trykt hos Rymer
(2 utg.) I 2 s. 762-784. Jfr. Munch, Det norske Folks Historie IV, 198 ff.
372.10 mai 1291-2 jan. 1293.
Norham. (i bisped. Durham) og Berwick on Tweed.
Instrumentum publicum super processu Scocie, factum per magistrum J. de Cadamo. Magnus rotulus Scocie, in quo totus processus competitorum regni Scocie continetur,
ab inicio peticionum usque ad sententiam Regis Edwardi I.
In nomine Domino, Amen. Quia labencium temporum cursus frequenter eorum, que gerentur,
memoriam secum rapit; ne questiones,
lites, seu jurgia inter nobiles infrascriptos, quorum quilibet, jus succedendi in
regnum Scocie, nuper vacans post mortem egregie domine Margarete, filie excellentis
principis, domini Erici, Regis Norwegie quondam ipsius regni Scocie Regine et domine,
sibi, sicut infra patet, competere asserebat, super jure hujusmodi successionis exorta:
et tandem coram excellentissimo principe, domino Edwardo, Dei gracia, Rege Anglie
illustri, et superiore domino dicti regni Scocie, judicialiter terminata; in cujusuis
contencionis seu ambiguitatis scrupulum futuris temporibus relabantur; set, quemadmodum
processus et placita, super hiis habita, sunt clara modernis, sic posteris dilucida
reddantur et certa, ordine quo fiebant et modo, ad perpetuam memoriam rei geste, conscribuntur
inferius seriatim.
Convencio prima, x. Maii.
Sane, vacante dudum predicto regno Scocie, per mortem, bone memorie, Alexandri quondam
Regis ipsius regni, et filiorum suorum, et subsequenter per obitum predicte Margarete,
ejusdem regni Scocie, ut predicitur, Regine et domine, cum, per cronicas, de quibus
infra mentio specialis habetur, que in diversis utriusque regni Anglie et Scocie monasteriis
et locis aliis fuerunt invente, ac per informaciones alias, et certa documenta, atque
evidentissimas raciones, liquido appareret superioritatem et directum dominium dicti
regni Scocie ad predictum Regem Anglie pertinere: Convenientibus apud Norham, Dunelmensi
diocesi, prefato domino Edwardo Rege Anglie, necnon episcopis, prelatis, comitibus,
baronibus, militibus, multisque etiam popularibus, tam clericis, quam laicis, regnorum
Anglie et Scocie, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo primo, indiccione quarta,
pontificatus domini Nicolai Pape quarti anno quarto, et regni dicti domini Regis Edwardi
decimo nono, decima die intrante mense Mayo. In presencia mea, et testium subscriptorum,
nobilis vir, dominus Rogerus dictus le Brabvzon, predicti domini Regis justiciarius
(in cujus ore idem dominus Rex, me notario infrascripto, ac venerabilibus patribus,
dominis Johanne, Dei gracia, archiepiscopo Eboracensi, Anglie primate, Antonio Dunelmensi,
Willielmo Eliensi, et Radulpho Carleolensi episcopis, et multis aliis presentibus,
et audientibus, verba sua posuerat; sibi mandans
specialiter et injungens, ut episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus,
et communitati predicti regni Scocie, atque nobilibus viris hiis, qui ad regnum ipsum
ex successione hereditaria asserunt jus sibi competere, illa exponeret) predictis
episcopis, prelatis comitibus, baronibus, magnatibus, et communitati, et nobilibus
tunc congregatis ibidem, ex parte prefati domini Regis hujusce modi verba voce tenus,
Gallico sermone, dixit et exposuit, hunc habencia sentencialiter intellectum. Serenissimus
dominus noster Edwardus, Dei gracia, Rex Anglie illustris, statum regni Scocie, per
mortem clare memorie domini Alexandri, quondam ejusdem regni Scocie Regis, et filiorum
suorum multiplici commocione turbatum, et, ex principis seu Regis destitucione, varia
perplexitate depressum, considerans (ipso regno diversarum procellarum turbine fluctuante)
ob affeccionem et zelum, quem habebat, et habet ad universos et singulos, quorum tuicio
et defensio spectat ad eum; ac ad faciendum justiciam omnibus, qui ad dictum regnum
Scocie petere poterunt quicquam juris; necnon et pro tranquilitate et pace in eodem
regno inter regnicolas conservanda; Vos, in hac quindena Pasche, proxime preterite,
ad locum istum accedere per suas litteras requisiuit, propter aliqua, que vobis intendebat,
et adhuc intendit exponere et monstrare; veniens, ea de causa, ad locum eundem personaliter
de remotis, ut ipse, tamquam superior et directus dominus dicti regni, per superioritatem
et directum dominium hujusmodi, quod est suum, justiciam faciat universis; ita quod,
discordiarum et dissensionum sublatis materiis, firma pax et tranquilitas eidem regno
reddatur. Nec est sue intencionis quicquam super aliquem indebite occupare: alicujus
differre justiciam, seu alias protelare; libertates diminuere, seu eciam impedire;
set, ut premittitur, tamquam superior et directus dominus predicti regni Scocie, omnibus
exhibere justicie complementum. Et, ut hec deduci valeant commodius ad effectum, predictus
dominus noster Rex, super predictis, vestrum benivolum, ex habundanti, requirit assensum,
et recognicionem superioritatis, et directi dominii dicti regni; volens in hiis, que
de jure facienda fuerint et complenda, consiliis vestris uti. Hiis autem per prefatum
dominum Rogerum expositis et prolatis, et ab episcopis, prelatis, comitibus, baronibus,
magnatibus,
nobilibus, et communitate prefati regni Scocie, qui aderant, plenius intellectis,
iidem episcopi, prelati, comites, barones, absentes; et nobiles ac communitatem predicti
regni Scocie: ac eciam ad deliberandum et respondendum super petitis, petierunt inducias
sibi dari. Super quo tandem (licet per prefatum dominum Regem sufficienter, ut proponebatur,
fuissent antea premuniti quid idem dominus Rex duceret faciendum) fuit eis terminus,
per eundem, proximus dies, videlicet, dicti mensis dies undecimus, assignatus. Actum
anno, indiccione, et die predictis, in parochiali ecclesia de Norham. In presencia
Memorati domini Regis Anglie; et Venerabilium patrum Johannis, Dei gracia, archiepiscopi
Eboracensis, Anglie primatis. Antonii Dunelmensis. Radulphi Carleolensis. Willielmi
Eliensis, Willielmi Sancti Andree, et Roberti Glasguensis episcoporum; et Magistrorum,
Henrici Eboracensis, Johannes Lychefeldensis, Thome Wellensis, et Andree Exoniensis,
ecclesiarum decanorum; ac Egregiorum virorum, Henrici de Lascy, Lincolnie, Rogery
Bygod, Norfolchie et marescalli Anglie, comitum. Ac aliorum episcoporum, prelatorum,
comitum, baronum, magnatum, nobilium, ac popularium, utriusque regni, multitudinis
copiose.
Secunda Convencio, xi. Maii.
Anno, indiccione, et loco predictis, subsequenter est actum, videlicet; Quod, cum
episcopi prelati, comites, barones, et nobiles regni Scocie, supradicti, die precedenti,
instancius supplicassent (decima, scilicet, die predicti mensis Maii) prefato domino
Regi Anglie, de habendis induciis ad consulendum, deliberandum, ac eciam ad respondendum
requisicioni, quam idem dominus Rex eis fecerat, super recognicione superioritatis
et directi dominii regni Scocie, quod asserit esse suum, prout superius plenius continetur;
Predictus dominus Rex, deliberacione prehabita diligenti, volens ex habundanti condescendere
precibus eorumdem, de consilio sapientum, trium ebdomadarum inducias (a decimo die
dicti mensis Maii) concessit eisdem, ad respondendum precise et peremptorie requisicioni
sue predicte, et ad exhibendum et ostendendum ulterius, si que munimenta vel scripta,
seu quevis haberent
alia documenta, que ipsum dominum Regem a jure superioritatis, seu directi dominii
dicti regni Scocie, et ab execucione seu exercicio dicti juris possent excludere;
et raciones et documenta sua, et pro se faciencia, per validiora et efficaciora alias
infirmare. Que quidem paratus foret, sicut justum esset, admittere, et facere quod
deberet; mandans premissa per venerabilem patrem dominum A, Dunelmensem episcopum,
predictis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus, et nobilibus, ac
communitati regni Scocie antedicti, juxta formam que predicitur, nunciari. Qui vero
episcopus, prefatis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, nobilibus, et communitati
regni Scocie antedicti, me notario infrascripto presente et audiente, ea notificavit
et denunciavit, secundum quod exprimitur, et eidem a prefatu domino Rege mandatum
fuerat et injunctum. Actum ut supra, undecima die intrante predicto mense Mayo, presentibus
testibus suprascriptis.
Convencio tercia, ii. Jun´.
Anno et indiccione predictis, in presencia mei, notarii et testium subscripsorum,
venerabilis pater Robertus Bathoniensis et Wellensis episcopus (in cujus ore predictus
dominus Edwardus, Rex Anglie illustris, me notario predicto, et venerabilibus patribus
Johanne archiepiscopo Eboracensi, Antonio D#nnelmensi, et Willielmo Elyensi episcopis, et nonnullis aliis presentibus et audientibus, verba
sua, posuerat predictis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, et nobilibus, jus
ad dictum regnum Scocie vendicantibus, ac communitati ejusdem regni specialiter exponenda)
eis sibi imposita et injuncta dixit et exposuit, ex parte ipsius domini Regis verbo
tenus, sermone Gallico, hunc continentia sentencialiter intellectum. Excellentissimus
princeps, dominus noster Edwardus, Dei gracia, illustris Rex Anglie (desolatum statum
regni Scocie, et ex principis seu Regis destitucione turbatum, et non facile numeranda
pericula, que eidem regno, per dissensionum turbines, turbatis magnatibus, qui ad
ipsum regnum ex successione hereditaria se jus habere contendunt, poterunt provenire,
considerans) ob affeccionem et desiderium, quod habebat, et habet ad universos et
singulos, quorum tuicio et defensio spectat ad eum; ac ad faciendum
justiciam unicuique, qui ad regnum predictum se jus habere proponit; ac ad discordantes
animos in pacificas concordie semitas reducendum; et in statu tranquilitatis et pacis
ejusdem regni populum conseruandum. Nuper nonnullos episcopos, prelatos, comites,
barones, et nobiles dicti regni Scocie requisiuit, et per suas litteras mandauit eisdem,
ut in quindena Pasche, proxime preterita, in confinio regnorum Anglie et Scocie, convenire
curarent, ad loquendum et tractandum cum ipso, apud Norham Dunelmensi diocesi; ad
quem locum idem dominus Rex, in ipso termino, se significabat venturum super aliquibus,
que volebat eisdem dicere et monstrare. Sane dicto domino nostro Rege apud Norham,
in dicto termino personaliter constituto, vos episcopi, prelati, comites, barones,
magnates, et proceres, ac nobiles dicti regni Scocie (juxta requisicionem et assignacionem,
vobis directas) ad locum accedentes eundem, requisicionem recognicionis superioritatis,
et directi dominii (quod eidem domino nostro Regi in dicto regno Scocie competit,
et suum est) vobis factam (et in cujus possessione, vel quasi, antecessores et progenitores
sui, Anglie Reges illustres, a longissimis temporibus retroactis, fuerunt; quod per
nonnullas manifestas et evidentissimas raciones, ac certa alia documenta sufficienter
apparet) intellexistis plenius et audistis: Et quod idcirco ipsum, ut superiorem et
directum dominum dicti regni Scocie, ex habundanti recognoscere curaretis, et sibi,
ut superiori et directo ipsius regni domino, pareretis; adiciens idem dominus noster
Rex quod, si aliqua haberitis, que ipsum a jure superioritatis seu directi dominii
antedicti, et ab executione seu exercicio dicti juris possent excludere: et raciones,
et documenta sua, et pro se faciencia, per validiora et efficaciora, alias infirmare;
illa paratus foret, sicut justum esset, admittere et facere quod deberet. Cum itaque,
premissis auditis, et plenius intellectis a vobis, tunc inducias peteretis, ad consulendum
episcopos, prelatos, comites, barones, nobiles, et communitatem predicti regni Scocie:
ac etiam ad deliberandum, et respondendum super petitis; concesseque vobis a prefato
domino nostro Rege fuissent inducie, videlicet, trium ebdomadarum precise et peremptorie:
et per vos demum admisse ad respondendum super petitis, et ad exhibendum et ostendendum,
si qua munimenta, vel scripta, seu queuis haberetis
alia documenta, que ipsum dominum nostrum Regem a jure superioritatis seu directi
dominii regni Scocie supradicti possent repellere, et raciones, et jura, ac documenta
sua, et pro se faciencia enervare. Et nichil omnino, contra premissa, per episcopos,
prelatos, comites, barones, magnates, et nobiles prefati regni Scocie proposito, exhibito
vel ostenso; Propter quod vobis, episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus,
nobilibus, et communitati regni Scocie sepedicti, et singulis de communitate eadem,
hic existentibus, prefatus dominos noster, Edwardus Rex Anglie illustris, per nos,
Robertum, permissione diuina, Bathoniensem et Wellensem episcopum, insinuat atque
denunciat quod, cum ex parte vestra dicto die nichil fuerit propositum, exhibitum,
vel ostensum, quod jus, execucionem, seu exercicium juris superioritatis et et directi
dominii sui predicti debeat aliquatenus impedire, aut etiam retardare: Intencionis
sue est in negocio ipso procedere jure proprio, racione superioritatis et directi
dominii, quod sibi dinoscitur in regno competere memorato, ad cognoscendum, discuciendum,
et diffiniendum de jure singulariter singulorum, qui ad regnum predictum jus sibi
vendicant quoquo modo. Unde, ex parte supra nominati domini nostri, Regis Edwardi, de suo speciali mandato,
a vobis, Roberto de Brus domino Vallis Anandie, qui in successione predicti regni
Scocie, inter alios, qui jus succedendi in idem regnum asserunt se habere, jus vobis
competere dicitis, querimus et vos interrogamus, in presencia episcoporum, prelatorum,
comitum, baronum, magnatum, et procerum, ac communitatis utriusque regni, hic existencium;
an, super peticione vestra, ad succedendum in regnum predictum, coram memorato domino
nostro Rege Anglie, tamquam coram superiore et directo domino regni Scocie, juri stare
velitis? Et ab eo, et coram eo petere, respondere, et recipere super hoc justitie
complementum; Ad que predictus Robertus de Brus finaliter et expresse, coram episcopis,
prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus, et communitate predictis, et nullo contradicente
vel reclamante, respondit; quod dictum dominum Edwardum, Regem Anglie, in superiorem
et directum dominum regni Scocie publice recognoscit:
et aperte concedit stare juri coram eo super jure successionis, quod sibi ad prefatum
regnum Scocie competit quoquo modo; et etiam ad petendum, respondendum et recipiendum
ab eo, et coram eo, sicut a superiore et directo domino dicti regni Scocie, ut premittitur,
complementum justicie in hac parte. Item, a vobis, Florencio comite Hollandie, qui in successione prefati regni Scocie,
inter alios, qui jus succedendi in idem regnum asserunt se habere, jus vobis competere
dicitis, ex parte predicti domini nostro Regis, et de suo speciali mandato querimus,
et vos interrogamus, in presencia episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum,
et procerum, ac communitatis utriusque regni, hic existencium; an, super peticione
vestra, ad succedendum in regnum predictum, coram prefato domino nostro Rege, tamquam
coram superiore et directo domino dicti regni Scocie, juri stare velitis? Et ab eo,
et coram eo petere, respondere, et recipere super hoc justicie complementum? Ad que
predictus Johannes finaliter et expresse coram episcopis, prelatis, comitibus, baronibus,
magnatibus, et communitate predictis, et nullo contradicente seu reclamante, respondit;
quod predictum dominum Regem Anglie, in superiorem et directum dominum regni Scocie
publice recognoscit: et aperte concedit stare juri, coram eo, super jure successionis,
quod sibi ad prefatum regnum Scocie competit quoquo modo; et eciam ad petendum, respondendum,
et recipiendum ab eo, et coram eo, sicut a superiore et directo domino ipsius regni
Scocie, ut premittitur, complementum justicie in hac parte. Item, a vobis, Johanne de Hastinges, que in successione memorati regni Scocie, inter
alias, qui jus succedendi in idem regnum asserunt se habere, jus vobis competere dicitis,
ex parte prelibati domini nostri Regis Anglie, et de suo speciali mandato, querimus
et vos interrogamus in presencia episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum
ac communitatis utriusque regni, hic existencium; an super peticione vestra, ad succendum
in regnum predictum, coram antedicto domino nostro Rege Anglie, tamquam coram superiore
et directo domino predicti regni Scocie, juri stare velit#is? Et ad eo, et coram eo petere, respondere, et recipere super hoc justicie complementum?
Ad que predictus Johannes finaliter et expresse coram episcopis, prelatis, comitibus,
baronibus, magnatibus, et communitate predictis, et nullo contradicente seu reclamante,
respondit; quod predictum dominum Regem Anglie, in superiorem et directum dominum
regni Scocie publice recognoscit: et aperte concedit stare juri, coram eo, super jure
successionis, quod sibi ad memoratum regnum Scocie competit quoquo modo; et etiam
ad petendum, respondendum, et recipiendum, ab eo, et coram eo, sicut a superiore et
directo domino dicti regni Scocie, ut premittitur, complementum justicie in hac parte.
Postmodum autem, nobiles viri, Patricius de Dombar comes de Marchia, Willielmus de
Ros, Walterus de Huntercumbe, Procurator seu attornatus Willielmi de Vescy, pro ipso
Willielmo, Robertus de Pynkeny, et Nicolaus de Soules, accedentes, se pecierunt admitti,
quilibet per se, scilicet separatim, in peticione juris, quod quoad succedendum in
prefatum regnum Scocie se dicebant habere; Et requisiti ac interrogati, quilibet per
se, a predicto episcopo singillatim ex parte predicti domini Regis Anglie, in presencia
episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum, ac communitatis utriusque regni
ibidem presencium; an, super peticione sua, ad succedendum in regnum Scocie supradictum,
coram supra nominato domino Rege Anglie, tamquam coram superiore et directo domino
regni Scocie, vellent stare juri? Et ab eo, et coram eo petere, respondere, et recipere
super hoc justitie complementum? Iidem nobiles, per se quilibet separatim, coram episcopis,
prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus, et communitate predictis, et nullo contradicente,
seu reclamante, responderunt finaliter et expresse; quod prefatum dominum Regem Anglie,
in superiorem et directum dominum regni Scocie publice recognoscunt: et aperte concedunt
stare juri coram eo, super jure successionis, quod eis ad prefatum regnum Scocie competit
quoquo modo: et eitam ad petendum, respondendum et recipiendum ab eo, et coram eo,
sicut a superiore et directo domino dicti regni Scocie, ut premittitur, complementum
justicie in hac parte. Hiis igitur sic peractis, nobilis vir dominus Thomas Randulfus,
miles egregii viri Johannis de Balliolo, se erigens, et absenciam ipsius domini sui
excusans, et prefixionem seu assignacionem illius
diei ipsum latere pretendens, dicebat eundem dominum suum, inter alios, qui in successione
predicti regni Scocie jus sibi vendicant, pinguius jus habere; petens, ad crastinum,
ipsum dominum suum admitti, super peticione hujusmodi sui juris, in persona sua propria
et audiri. Actum, ut supra, ex opposito castri de Norham, prope flumen de Tweda, in
parochia cujusdam ville, que vocatur Upsetelintone, Sancti Andree diocesi, in Scocic,
in area viridi sub divo; secunda die, intrante mense Junio. Presentibus, Venerabilibus
patribus, Antonio Dunelmensi, Willielmo Elyensi, Willielmo Sancti Andree. Roberto
Glascuensi, et Marco Sodorensi, Dei gracia, episcopis, Et honorabilibus viris, magistris
Henrico Eboracensis, Johanne Lichefeldensis, Thoma Wellensis, et Andrea Exoniensis
ecclesiarum decanis, Willielmo de Hameltone Eboracensi, et Magistris Waltero Wellensi,
Petro Exoniensi, Thoma Suffolchie in ecclesia Norwicensi, Durando Stowie in ecclesia
Lincolniensi, Roberto Cestrie in ecclesia Lychefeldensi archidiachonis, et Johanne
de Lascy cancellario Cycestrensi, Ac nobilibus viris, Willielmo de Valencia comite
Penbrokye, Henrico de Lascy comite Lincolnie, Rogero Bygod comite Norfolchie, et marescallo
Anglie, Douenaldo comite de Mar, Gilberto comite de Aneguz, Roberto comite de Carryk,
Theobaldo de Verdun, Thoma de Berkele, Hugone le Despenser, Waltero de Bello Campo,
Willielmo de Sancto Claro, Patricio de Graham, Willielmo de Moravia, Rycardo Syward,
Galfrido de Montbray, Michaele de Wymes, Waltero Curcy, et Willielmo de Monte Revelli,
Ac aliorum episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum, et nobilium, utriusquo
regni, multitudine copiosa.
Convencio quarta, iii. Junii.
Anno, indiccione, et loco, proximo superius nominatis, in presencia mei, notarii,
et testium subscriptorum, venerabilis pater in Christo prefatus R. Bathoniensis et
Wellensis episcopus, cancellarius Anglie (in cujus ore prefatus dominus Rex Anglie,
me predicto notario infrascripto presente et audiente, et venerabilibus patribus,
Johanne archiepiscopo Eboracensi Anglie primate, Antonio Dunelmensi, et Willielmo
Elyensi episcopis, et nonnullis aliis presentibus et audientibus, verba sua posuerat:
que quidem,
secundum quod idem dominus Rex sibi mandaverat, atque injunxerat specialiter, viva
voce communitati predicti regni Scocie: necnon et nobilibus viris hiis, qui ad regnum
ipsum ex successione hereditaria asserunt jus sibi competere, die exposuerat precedenti;
scilicet secunda die intrante mense Junio, prout proximo superius plenius continetur)
coram episcopis, prelatis, magnatibus, proceribus, et nobilibus, tunc ibidem existentibus,
ac utriusque regni Anglie et Scocie multitudine copiosa, verba que sequuntur, ex parte
predicti domini Regis Anglie, et de suo speciali mandato (in eujus quidem ore idem
dominus Rex huiusmodi verba sua, me predicto notario, et predictis archiepiscopo et
episcopis, ac aliis presentibus et audientibus, posuit) Gallico sermone, verbo tenus
dixit et exposuit, hunc habencia sentencialiter intellectum; Cum serenissimus princeps,
dominus noster Edwardus, Dei gracia, illustris Rex Anglie, nonnullos episcopos, prelatos,
comites, barones, et nobiles regni Scocie nuper requisiuerit, et eisdem per literas
suas mandauerit, ut in quindena Pasche proxime preterita, in confinio regnorum Anglie
et Scocie, convenirent cum ipso apud Norham, Dunelmensi diocesi: ad quem locum idem
dominus Rex in ipso termino se significabat venturum, locuturi et tractaturi super
certis negociis, contingentibus statum regni Scocie antedicti, sicut hesterna die
diximus et recitauimus coram vobis; et postmodum predicto domino nostro apud dictum
locum de Norham in statuto termino personaliter constituto. Vos episcopi, prelati,
comites, barones, magnates, proceres, et nobiles dicti regni Scocie (juxta requisicionem
et assignacionem hujusmodi demandatam) ad locum accedentes eundem, peticionem recognicionis
superioritatis et directi dominii (quod eidem domino nostro Regi in dicto regno Scocie
competit) vobis factam (et in cujus possessione, vel quasi antecessores et progenitores
sui Anglie Reges illustres, a longissimis temporibus retroactis, fuerunt; quod per
nonnullas manifestas et euidentissimas raciones, et alia documenta sufficienter apparet)
intellexistis plenius et audistis: Et quod idcirco ipsum, ut superiorem et directum
dominum dicti regni Scocie, ex habundanti recognosere curaretis, et sibi, ut superiori
et directo ipsius regni domino, pareretis: adiciens idem dominus noster Rex, quod
si aliqua haberetis, que ipsum a jure superioritatis seu directi dominii antedicti,
et ab execucione seu exercicio dicti juris possent excludere: et racionis jura,
et documenta sua et pro se faciencia per validiora et efficaciora alias infirmare;
illa paratus foret, sicut justum esset, admittere et facere quod deberet. Cum itaque,
hiis auditis, et plenius intellectis, tunc inducias peteritis ad consulendum episcopos,
prelatos, comites, barones, et alios nobiles, ac communitatem regni predicti: ac eciam
ad deliberandum et respondendum super petitis; concesseque vobis a prefato domino
nostro Rege fuissent inducie, trium scilicet ebdomadarum precise, et per vos demum
admisse ad respondendum petitis: et ad exhibendum et ostendendum si qua munimenta,
vel scripta, seu quevis haberetis alia documenta, que ipsum dominum nostrum Regem
a jure superioritatis, seu directi dominii regni Scocie supradicti possent repellere:
et raciones et jura, ac documenta sua, et pro se faciencia eneruare; Et nichil omnino
contra premissa per episcopos, prelatos, comites, barones, magnates, et nobiles prefati
regni Scocie proposito, exhibito vel ostenso; quod raciones, jura, et documenta memorati
domini nostri Regis, quoad jus superioritatis et directi dominii, execucionis seu
exercicii dicti juris, quod in regno Scocie sepedicto sibi competit, infirmet aliquatenus
vel eneruet. Propter quod vobis, episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus,
nobilibus, et communitati ejusdem regni Scocie, et singulis de communitate eadem,
hic existentibus, prefatus dominus noster Edwardus Rex Anglie, per nos, die insinuavit
atque denunciauit hesterna, quod, cum ex parte vestra nichil fuerit propositum, exhibitum,
seu ostensum, quod jus, execucionem, seu exercicium juris, superioritatis, et directi
dominii sui predicti debeat aliquatenus impedire, aut etiam retardare; Intencionis
sue est in negocio ipso procedere jure proprio, racione superioriatis, et directi
dominii sui, sibi in regno competentis eodem, ad cognoscendum, discuciendum, et diffiniendum
de jure singulorum, qui ad regnum predictum jus sibi vendicant quoquo modo. Quare,
ex parte supra nominati domini nostri Regis Anglie, et de suo speciali mandato, a
nobilibus viris Roberto de Brus domino Vallis Anande, Florencio comite Hollandie,
Johanne de Hastinges, Patricio de Dombar Comite de Marchia, Willielmo de Ros, Waltero
de Huntercumbe procuratore seu attornato Willielmi de Vescy, Roberto de Pynkeney,
et Nicolao de Soules, qui in
successione prefati regni Scocie se asserunt jus habere, quesiuimus, et eos interrogauimus
separatim, in presencia episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum, et procerum,
ac communitatis, utriusque regni, hic existencium, an super peticione sua ad succedendum
in regnum Scocie supradictum, vellent coram memorato domino nostro Rege Anglie, tamquam
coram superiore et directo domino regni Scocie, stare juri? Et ab eo, et coram eo
petere, respondere et recipere super hoc justitie complementum? Idem Robertus pro se, ac alii nobiles antedicti similiter singillatim nullo contradicente
seu reclamante, responderunt finaliter et expresse: quod predictum dominum Edwardum
Regem Anglie in superiorem et directum dominum regni Scocie publice recognoscunt:
et aperte concedunt stare juri coram eo, super jure successionis, quod eis ad prefatum
regnum Scocie competit quoquo modo; et eciam ad petendum, respondendum, et recipiendum
ab eo, et coram eo, sicut a superiore et directo domino regni Scocie. ut premittitur,
complementum justicie in hac parte. A vobis Johanne de Balliolo (qui non eratis tunc presens, licet Thomas Randulf, miles
vester absenciam vestram excusauerit, et prefixionem seu assignacionem illius diei
vos latere dixerit, asserendo vos inter alios, qui in successione predicti regni Scocie
jus sibi vendicant, pinguius jus habere, petens vos ad hanc diem admitti in persona
propria, et audiri) ex parte sepefati domini nostri, Edwardi Regis Anglie, et de suo
speciali mandato querimus, et vos interrogamus, in presencia episcoporum, prelatorum,
comitum, baronum, magnatum, et procerum, ac communitatis, utriusque regni, hic existencium,
an super peticione vestra, ad succedendum in regnum Scocie supradictum, coram memorato
domino nostro Rege Anglie, tamquam coram superiore et directo domino regni Scocie,
juri stare velitis? Et ab eo, et coram eo petere, respondere, et recipere super hoc
justicie complementum, sicut domini R. de Brus [et Floren#cius] comes Hollandie, et alii nobiles antedicti, qui jus succedendi in idem regnum asserunt
se habere, fecerunt? Ad que dictus Johannes de Balliolo, congrua deliberacione prehabita,
finaliter et expresse, coram episcopis, prelatis, comitibus,
baronibus, magnatibus, proceribus, et tota communitate predictis, et nullo contradicente
seu reclamante, respondit, quod dominum Regem Anglie in superiorem et directum dominum
Scocie publice recognoscit: et aperte concedit stare juri, coram eo, super jure successionis,
quod sibi ad prefatum regnum Scocie competit quoquo modo; et etiam ad petendum, respondendum,
et recipiendum ab eo, et coram eo, sicut a superiore et directo domino regni Scocie,
ut premittitur, justicie complementum in omnibus et per omnia, sicut prius fecerant
domini R. de Brus [et Florencius] comes Hollandie, et alii nobiles prenotati. Actum,
ut supra, tercia die intrante mense Junio antedicto, presentibus episcopis, prelatis,
comitibus, baronibus, magnatibus, proceribus, et aliis, precedenti die superius nominatis.
Convencio quinta, iii. Junii.
Anno et indiccione predictis, in presencia mei, notarii et testium subscriptorum,
venerabilis pater in Christo, dominus R. Bathoniensis et Wellensis episcopus, cancellarius
Anglie (in cujus ore prefatus dominus Rex Anglie, me notario infrascripto presente
et audiente, et venerabilibus patribus dominis Johanne archiepiscopo Eboracensi Anglie
primate, Antonio Dunelmensi, Willielmo Elyensi, episcopis; et nonnullis aliis presentibus
et audientibus, posuit verba sua, episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, et aliis
nobilibus regnorum Anglie et Scocie, qui ad ipsum regnum, ex successione hereditaria,
asserunt jus sibi competere; necnon ex illis de communitate dicti regni Scocie, qui
aderant, exponenda) predictis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus magnatibus,
proceribus, et aliis nobilibus predictorum regnorum, ac illis de communitate regni
Scocie qui affuerunt coram predicto domino Rege Anglie illustri, episcopis, prelatis,
comitibus, baronibus, magnatibus, proceribus, nobilibus, et alia utriusque regni multitudine
copiosa, ea que sequuntur ex parte ejusdem domini Regis Gallico sermone, verbo tenus
exposuit, sentencialiter hunc continencia intellectum: Serenissimus princeps dominus
noster Edwardus, Dei gracia, Rex Anglie illustris (desolatum statum regni Scocie,
et ex principis seu Regis destitucione turbatum, et non facile numeranda pericula,
que eidem regno, per dissensionum turbines turbatis
magnatibus, qui ad ipsum regnum, ex successione hereditaria, se jus habere contendunt,
poterunt provenire, considerans) ob affeccionem et desiderium, quod habeat, et habet
ad universos et singulos, quoram tuicio et defensio spectat ad eum: et ad faciendum
justiciam unicuique, qui ad regnum predictum se jus habere proponit; ac ad discordantes
animos in pacificas concordie semitas reducendos; et in statu tranquilitatis et pacis
predicti regni populum conservandum; Nuper quosdam episcopos, prelatos, comites, barones,
et nobiles dicti regni Scocie requisiuit, et per suas literas mandauit eisdem, ut
in quindena Pasche proxime preteriti, in confinio regnorum Anglie et Scocie convenire
curarent, ad loquendum et tractandum cum ipso apud Norham, Dunelmensi diocesi, (ad
quem locum idem dominus noster Rex, in predicto termino se significabat venturum)
super aliquibus que volebat eis dicere et monstrare; Sane dicto domino nostro Rege
apud Norham, juxta vestros confines, in dicto termino personaliter constituto, vos
episcopi, prelati, comites, barones, magnates, proceres, et nobiles ipsius regni Scocie
(juxta requisitionem et assignationem vobis inde directam) ad locum accedentes eundem,
peticionem recognicionis superioritatis et directi dominii (quod eidem domino nostro
Regi in dicto regno Scocie competit, et suum est) vobis factam (et in cujus possessione,
vel quasi, antecessores et progenitores sui, Anglie Reges illustres, a longissimis
temporibus retroactis, fuerunt; quod per nonnullas manifestas et evidentissimas raciones
ac certa alia documenta suffcienter apparet) audistis et pleno intellectu latius concepistis.
Et quod idcirco ipsum, ut superiorem et directum dominum dicti regni Scocie, ex habundanti,
recognoscere curaretis, et sibi, ut superiori et directo domino ipsius regni, effectualiter
pareretis; adiciens dictus dominus noster Rex, qoud si aliqua haberetis, que ipsum
a jure superioritatis seu directi dominii antedicti, et ab execucione seu exercicio
dicti juris possent excludere: et raciones et documenta sua, et pro se facientia per
validiora et efficaciora alias infirmare, illa paratus foret, sicut justum esset,
admittere et facere quod deberet. Cum itaque, premissis auditis et plenius intellectis,
tunc inducias peteretis ad consulendum episcopos, prelatos, comites, barones,
et nobiles regni predicti: ac etiam ad deliberandum et respondendum super petitis:
concesseque vobis a prefato domino nostro Rege fuissent inducie, videlicet, trium
ebdomadarum precise et peremptorie, et per vos demum admisse ad respondendum petitis:
et ad exhibendum et ostendendum siqua munimenta, vel scripta, seu queuis haberetis
alia documenta, que ipsum dominum nostrum Regem a jure superioritatis, seu directi
dominii regni Scocie supradicti, possent excludere; et raciones, et jura, ac documenta
sua, et pro se faciencia jam proposita eneruare; Et nichil omnino contra premissa
per episcopos, prelatos, comites, barones, magnates, et nobiles prefati regni Scocie
proposito, exhibito, vel ostenso, quod rationes, jura, et documenta memorati domini
nostri Regis, quoad jus superioritatis et directi dominii, execucionis seu exercicii
dicti juris, quod in predicto regno Scocie sibi competit, infirmet aliquatenus, vel
eneruet: Propter quod vobis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus,
proceribus, et nobilibus, atque communitati regni Scocie sepedicti, et unicuique de
communitate eadem, hic existenti, prefatus dominus noster Rex per nos alias insinuauit
atque denunciauit, quod, cum ex parte vestra nichil fuerit propositum, exhibitum,
vel ostensum, quod jus, execucionem seu exercicium juris superioritatis, seu directi
dominii sui predicti, debeat aliquatenus impedire, ant etiam retardare: Intencionis
sue est in negocio ipso procedere jure proprio, racione superioritatis et directi
dominii sui in regno predicto, ad cognoscendum, discuciendum, et definiendum de jure
singulorum, qui ad regnum predictum jus sibi vendicant quoquo modo. Unde cum nobiles
viri, Florencius comes Hollandie, Robertus de Brus dominus Vallis Anandie, Johannes
de Hastynges, Patricius de Dombar comes de Marchia, Willielmus de Ros, Willielmus
de Vescy, per certum procuratorem seu attornatum suum, Robertus de Pynkeny, et Nicolaus
de Soules, et nunc demum, Johannes de Balliolo. (Qui de nesterna cum aliis presens
non fuerat, set de absencia sua per quemdam suum militem excusatus) per nos R. Bathoniensem
et Wellensem episcopum, ex parte prelibati domini nostri Edwardi, Regis Anglie illustris,
et de suo speciali mandato, separatim interrogati fuissent, et diligencius requisiti,
in presencia episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, magnatum, procerum,
et communitatis, utriusque regni hic existencium; an, super peticione sua, ac succedendum
in regnum Scocie, stare juri? et ab eo, et coram eo petere, respondere, et recipere
super hoc justicie complementum? Ac prefati [Florencius] comes Hollandie, R. de Brus,
J. de Hastynges, Patricius comes de Marchia, W. de Ros, W. de Vescy, per procuratorem
suum, Robertus de Pynkeny, et Nicolaus de Soules, ac nunc tandem Johannes de Balliolo.
Coram prefatis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, et aliis nobilibus, ac tota
communitate predicta, et nullo contradicente seu reclamante, responderint finaliter
et expresse, per se quilibet separatim, quod prefatum dominum nostrum Regem Anglie,
in superiorem et directum dominum regni Scocie publice recognoscunt; et aperte concedunt
stare juri coram eo, super jure successionis, quod eis ad prefatum regnum Scocie competit
quoquo modo; et eciam ad petendum, respondendum, et recipiendum, ab eo et coram et
eo, sicut a superiore et directo domino regni Scocie, ut predicitur, complementum
justicie in hac parte. Hec omnia, sic peracta, vobis omnibus et singulis, de utroque
regno hic existentibus, ex parte sepefati domini nostri, Regis Anglie, hic Presentis,
nota facimus, et in vestra presencia publicamus, et dicimus quod intencionis ejusdem
domini nostri Regis est, ut discordiarum submotis materiis, incole dicti regni stabilis
pacis et perpetue concordie commodo (diuina fauente clementia) perfruantur; non intendens
aliqua super aliquem indebite occupare; alicujus justiciam protelare, libertates diminuere,
aut eciam impedire; set omnibus et singulis, de regno Scocie memorato, sicut superior
et directus ipsius regni dominus, exhibere justicie complementum. Protestamur insuper
ex parte ejusdem domini nostri Regis, quod licet jus superioritatis et directi dominii
prefati regni Scocie, execucio seu exercicium dicti juris sit suum, et spectet ad
cum, non intendit, propter hoc, se a jure hereditario, quod sibi ad idem regnum competit,
quoad proprietatem regni ipsius excludere, quamuis utatur jure superioritatis et directi
et dominii, in exhibendo justitiam ceteris, jus vendicantibus in regno predicto; set
jus suum, tamquam unus inter alios jus ad idem regnum vendicantes, prosequi viis,
modis, et temporibus, quibus de jure debet, et videre expedire.
Hiis vero dictis, et, ut premittitur, per predictum dominum Bathoniensem et Wellensem
episcopum peroratis, prefatus dominus Rex in presencia episcoporum, prelatorum, comitum,
baronum, nobilium, et popularium utriusque regni multitudinis copiose, ibidem existencium,
ore proprio quedam verba dixit et protulit, sermone Gallico, hunc habencia sentencialiter
intellectum. Nos, Edwardus, Dei gracia, Rex Anglie (statum regni Scocie considerantes
multiplici commotione turbatum, et, ex principis seu Regis destitucione, varia perplexitate
depressum, ipso regno diversarum procellarum turbine fluctuante) ob affeccionem et
zelum quem habemus ad universos et singulos, quorum tuicio et defensio ad nos spectat,
ac pro pace et quiete communi regni Scocie, ad partes istas, nostris aliis negociis
pretermissis, nullis parcentes laboribus, nos duximus transferendos: Cumque, ad requisicionem
nostram, vos, episcopi, prelati, comites, barones, et nobiles dicti regni Scocie apud
Norham, ad nos, prout dictum est, ad terminum veneritis assignatum, requisicionem
recognicionis superioritatis, et directi dominii, quod nobis in dicto regni Scocie
competit, et nostrum est, vobis factam: et in cujus possessione, vel quasi, clare
memorie, antecessores et progenitores nostri Reges Anglie, a longissimis temporibus
retroactis fuerunt (quod per manifestas et euidentissimas raciones, ac certa alia
documenta sufficienter apparet) audistis et intellexistis ad plenum: Et quod idcirco
nos, ut superiorem et directum dominum dicti regni Scocie, recognoscere curaretis:
et nobis, ut superiori et directo ipsius regni domino, pareretis; adicientes quod,
si aliqua haberetis, que nos a jure superioritatis seu directi dominii antedicti:
et a jure, ac ab execucione, seu exercicio dicti juris possent excludere; et raciones
et documenta, pro nobis et jure nostro faciencia, per validiora et efficaciora alias
infirmare; illa parati foremus, sicut justum esset, admittere, et facere quod secundum
Deum et justiciam deberemus. Cum itaque, hiis auditis, et plenius intellectis, peteretis
in-ducias, ad consulendum episcopos, prelatos, comites, barones, et nobiles, ac communitatem
predicti regni Scocie: ac eciam ad deliberandum et respondendum super petitis; et
prout per prefatum episcopum jam est dictum, ad tres septimanas hujusmodi inducie
vobis concesse fuissent precise, et per vos demum admisse, ad
respondendum propositis, et ad exhibendum, videlicet, et ostendendum si qua munimenta,
vel scripta, seu queuis haberetis alia documenta, que nos a jure superioritatis seu
directi dominii memorati regni Scocie possunt repellere; Et nichil penitus contra
premissa, per episcopos, prelatos, comites, barones et nobiles prefati regni Scocie
proposito, exhibito, vel ostenso, quod usum et exercicium superioritatis et directi
dominii nostri differre debeat vel auferre: Propter quod vobis, et communitati predicti
regni Scocie, et unicuique, de communitate eadem, hic existenti, die hesterna notificari
et denunciari fecimus, per episcopum memoratum, quod cum, ex parte vestra, aut communitatis
ejusdem, dicto die nichil fuerit propositum, exhibitum, seu ostensum, quod jus et
executionem seu exercicium juris superioritatis seu directi dominii nostri predicti,
debeat aliquatenus impedire, aut eciam retardare: Intencionis nostre est in negocio
ipso procedere jure proprio, ratione superioritatis et directi dominii nostri, nobis
in prefato regno Scocie competentis, ad cognoscendum, discuciendum, et diffiniendum
de jure singulorum, qui ad regnum predictum jus sibi vendicant quoquo modo. Unde,
cum nobiles viri, Florencius comes Hollandie, Robertus de Brus, dominus Vallis Anandie,
Johannes de Hastynges, Patricius de Dombar comes de Marchia, Willielmus de Ros, Willielmus
de Vescy per Walterum ne Huntercumbe attornatum suum, Robertus de Pynkeny, et Nicolaus
de Soules, et tandem Johannes de Balliolo. Ex parte nostra per prefatum episcopum
singillatim interrogati fuissent et diligencius requisiti, in presencia episcoporum,
prelatorum, comitum, baronum, magnatum, et procerum, ac communitatis utriusque regni
hic existencium; an super petitione sua, ad succedendum in regnum Scocie memoratum,
vellent nos, Edwardum Regem Anglie, in superiorem et directum dominum regni Scocie
recognoscere? et concedere stare juri coram nobis? et a nobis, et coram nobis petere,
respondere, et recipere, super hoc justitie complementum? Ac iidem comes R. de Brus,
et ceteri nobiles antedicti, et nouissime Johannes de Balliolo finaliter et expresse,
coram episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, et aliis nobilibus, ac tota communitate
predicta, et nullo contradicente seu reclamante,
responderint, per se quilibet separatim; quod nos, Edwardum Regem Anglie, in superiorem
et directum dominum regni Scocie publice recognoscunt: et aperte concedunt stare juri
coram nobis super jure successionis, quod eis ad regnum Scocie competit quoquo modo;
et eciam ad petendum, respondendum, et recipiendum a nobis, et coram nobis, sicut
a superiore et directo domino regni Scocie, complementum justicie in hac parte. Vobis
uniuersis et singulis, de utroque regno hic existentibus, notificamus et dicimus,
quod intencionis nostre est, ut, discordiarum et dissensionum sublatis materiis, tranquillitatem
et pacem in dicto regno Scocie, et inter regnicolas conservare: nulla indebite in
ipso regno super aliquem occupare: nullius differre justitiam, seu alias prorogare;
nullius diminuere libertates, nec eciam impedire: ledere minus juste: unicuique, sicut
superior et direcus dominus, jus suum tribuere: leges et consuetudines dicti regni
bonas et approbatas facere inviolabiliter observari: ac operam adhibere sollicitam
circa ea, que reformationem status ipsius regni respiciunt, et quietem perpetuam parcium
earumdem: Speramus enim sic, in hac parte, cum Dei auxilio, providere, quod cedet
ad diuini nominis laudem, et statum prosperum regionis ejusdem, ac etiam ad dicte
terre et incolarum ipsius commodum rendudabit. Et quanquam predicti regni Scocie superior
et directus dominus esse noscatur, et jus superioritatis et directi dominii ejusdem
regni, execucio seu exercicium dicti juris sit nostrum; non intendimus, propter hoc,
nos a jure hereditario, quod nobis ad predictum regnum Scocie, quoad proprietatem
ipsius, competit, excludere, quamvis utamur jure superioritatis et directi dominii
dicti regni, in exhibendo justiciam ceteris vendicantibus jus in regno eodem; set
jus nostrum, tanquam unus inter alios jus ad regnum vendicantes predictum, velle prosequi,
ac eciam declarare viis, modis, et temporibus, quibus de jure debeamus, et viderimus
expedire. # Hiis autem, per prefatum dominum Regem dictis, et, ut exprimitur, peroratis, supradictus
Johannes de Balliolo, ad eundem dominum Regem accedens, dixit eidem; quod ipsum in
superiorem et directum dominum regni Scocie publice recognoscit: et aperte concedit
stare juri coram eo, super jure successionis, quod sibi
ad regnum Scocie competit qualitercumque; et eciam ad petendum, respondendum, et recipiendum
ab eo, et coram eo, sicut a superiore et directo domino ipsius regni Scocie, quod
juris et racionis fuerit in hac parte. Deinde Johannes, dictus Comyn, dominus de Badenough, ad predictum dominum Regem accessit;
et ab eo (quem in superiorem et directum dominum regni Scocie recognouit) inter alios
se supplicauit admitti in peticione juris, quod in successione dicti regni Scocie
se asserebat habere; quo quidem per ipsum dominum Regem ad petendum admisso, cum in
superiorem et directum dominum regni Scocie publice recognoscebat: et concedebat aperte# coram omnibus, et nullo contradicente seu reclamante, stare juri coram eo super jure
successionis, quod ad dictum regnum Scocie vendicat, ac eciam ad petendum, respondendum.
# et recipiendum ab eo et coram eo, sicut a superiore et directo dvmino regni Scocie,
quod justicia suadebit. Qui quidem petentes super recognicione superioritatis et directi
dominii, dicto domino Regi Anglie de predicto regno Scocie debiti, fecerunt fieri
litteras suas patentes, confectas sermone Gallico, formam que sequitur continentes.
A tous, qui ceste lettre verront ou orront. Florens conte de Hollande, Robert de
Brus seigneur du Val de Anand, Johan de Vaillol seigneur de Gaweye, Johan de Hastyges
seigneur de Bergeveny, Johan Comyn seigneur de Badenough, Patrik de Dombar conte de
la Marche, Johan de Vescy por son Pere, Nicolaus de Soules, e Guilliame de Roys, Salus
i Deeu. Come nous entendoms avoir dreit en reaume de Escoce, e cel dreit moustrer,
chalenger, e averrer devant celui, qi plus de pover, jurisdiction e reson eust de
trier nostre dreit; E le noble prince, sire Edward, par la grace de Deu, Rey d´Engleterre,
nous eit enformes, par bones e suffisantes resons, qui a lui apent, e avoir de la
soveraigne seignurie dudit reaume de Escoce, e la conoissance de oir, trier, e terminer
nostre dreit: Noos de nostre propre volente sans nule manere de force ou destresse,
voloms, otrioms e grantoms de recevoir dreit devant lui, come soverain seigneur de
la tierre. E voloms ja le mems, e promettoms que nous averoms, e
tendroms ferm e estable son fet; e qe celui emportera le reaume, a qi dreit le dorra
devant lui. En tesmoingne de ceste chose nous avoms mis noz sealz a cest escrit. Fet
e done a Norham, le Mardy procein apres la Ascension, le an de Grace mil e deus cent
nonante premerein. Postmodum igitur prefatus dominus Rex, diligencius investigans vias et modos, per
quas, circa premissa, ad reformacionem status regni Scocie antedicti, foret utilius
procedendum: post modus varios, et diversos sermones, habitos inter ipsum dominum
Regem Anglie, et episcopos, et prelatos ipsius regni Scocie, ac nobiles prenotatos,
jus ad idem regnum, ut supradicitur, vendicantes;# Tandem concensum extitit unanimiter, concorditer et communiter, nullo contradicente,
et de voluntate communi omnium ordinatum, quod domini Johannes de Balliolo, et Johanes
Comyn, pro se et aliis petentibus, qui nominacioni faciende per eos consencient, eligant
quadraginta viros discretos et fideles, quos ad hoc idoneos senserint: et dominus
Robertus de Brus, pro se et ceteris petentibus, similiter qui nominacioni faciende
per eum consencient, eligat alios quadraginta, quorum nomina ad terciam diem sequentem,
scilicet, quintam mensis Junii, a dictis partibus dicto domino Regi tradentur in scriptis;
dominus vero Rex statuet et assignabit viginti quatuor viros plures, aut pauciores,
prout sibi videbitur: Qui omnes, assignati et nominati, congregati in unum, in loco
et termino # per predictum dominum Regem statuendis, de jure cujuslibet predictorum nobilium,
jus in successione predicti regni Scocie vendicancium, cognoscant et discuciant, prout
racioni et juri visum fuerit magis conveniens: et, quod super hiis inventum fuerit,
fideliter referant prefato domino Regi, ad quem pertinet negocium diffinire; et ipse
illud, secundum Deum et justiciam, finaliter terminabit; reseruata semper eidem domino
Regi, plures addendi de suis, et diminuendi de eis, pro suo libito, libera potestate.
Si vero aliquem, vel aliquos, de dictis personis, sic nominatis, per infirmitatem,
seu aliud impedimentum legitimum, detineri
contingat: ordinatum est et consensum quod alius, vel alii, loco illiut, seu illorum,
valeant, seu valeat subrogari. Et isti modus et forma, in predictis suis articulis,
prefato domino Regi, petentibus omnibus et singulis, episcopis, prelatis, comitibus,
baronibus, ceterisque nobilibus, necnon et custodibus dicti regni Scocie, placuerunt,
et, consensum eisdem expressum prebentes, ipsos acceptauerunt, laudauerunt, et concorditer
approbarunt. Actum, anno quo supra, in parochiali ecclesia de Norham, Dunelmensi diocesi,
tertia die intrante predicto mense Junio, Pres#entibus, Prefato domino Rege; ac Venerabilibus patribus, dominis, Johanne, Dei gracia, Archiepiscopo
Eboracensi, Anglie primate, Roberto Bathoniensi et Wellensi, Antonio Dunelmensi, Willielmo
Eliensi, Willielmo Sancti Andree, et Roberto Glasguensi, episcopis; et Viris egregiis,
dominis Edmundo, fratre dicti domini Regis; Willielmo de Valencia, comite Pembrokie,
Henrico de Lascy, comite Lincolnie, Rogero Bygod, comite Norfolchie, et marescallo
Anglie, Douenaldo comite de Mar, Gilberto comite de Aneguz, Roberto de Brus, comite
de Carryk; Theobaldo de Verdun, Thoma de Berkele, Hugone le Despenser, Willielmo de
Sancto Claro, Patricio de Graham, Willielmo de Morauia#, Ricardo Syward, Galfrido de Montbray, Michaele de Wymes, Waltero de Bello Campo,
senescallo dicti domini Regis, Willielmo de Monte Revelli; ac Venerabilibus viris,
magistris Henrico decano Eboracensi, Johanne de Lascy, cancellario Cycestrensi, et
Waltero de Langeton´, decano ecclesie de Bruges; ac aliis episcopis, prelatis, comitibus,
baronibus, magnatibus, nobilibus, atque popularibus, utriusque regni, in multitudine
copiosa.
Convencio sexta, v. Junii.
Anno et indiccione predictis: cum dies quinta, intrantis mensis Junii, data fuisset,
per predictum dominum Regem Anglie, petentibus jus ad regnum Scocie, ad tradendum,
in scriptis, nomina personarum, que ad audiendum, cognoscendum, et discutiendum, de
jure singulorum, qui ad dictum regnum Scocie jus siqi vendiaant, nominari debeant,
prout superius plenius continetur; Venerabiles patres in Christo, Willielmus Sancti
Andree, et Robertus Glasguensis episcopi exhiberunt et tradiderunt, in scriptis,
discreto viro, Johanno de Berewyk, decano de Wymburne, predicti domini Regis Anglie
clerico (et per ipsum dominum Regem ad hoc specialiter deputato) nomina personarum
infrascriptarum, nominatarum ex parte Roberti de Brus, et Johannis de Balliolo, et
aliorum petentium: et dictus dominus Rex assignauit viginti quatuor (quorum nomina
inferius annotantur) qui cum aliis audiant, ut predicitur, congnoscant, et discuciant
de jure omnium et singulorum, jus ad regnum vendicanciam memoratum. Hec autem sunt nomina nominatorum et assignatorum per dictum dominum Regem Anglie,
Robertus Bathoniensis et Wellensis, Antonius Dunelmensis, Willielmus Elyensis, Radulphus
Carleolensis, Dei gracia, episcopi; Frater Willielmus de Hotham, provincialis fratrum
predicatorum in Anglia, et Frater Willielmus de Heynesburg, minister ordinis fratrum
minorum; Magister Henricus de Newerk decanus Eboracensis, Johannes de Derby decanus
Lychefeldensis, Durandus archidiaconus Stowye, Robertus de Radewelle archidiachonus
Cestrie, Willielmus de Grenefeud canonicus Eboracensis, Willielmus de Kylkenny juris
ciuilis professor; Henricus de Lascy, comes Lincolnie, Rogerus Bygod, comes Norfolchie
et marescallus Anglie; Johannes de Sancto Johanne, Hugo le Despenser, Robertus filius
Rogeri, Thomas de Berkele, Brianus filius Alani, Rogerus de Brabanzon, Willielmus
de Bereford, Johannes de Lethegreyns, Thomas de Fisseburne, et Walterus de Robery.
Nomina electorum et nominatorum per dominum Robertum de Brus, dominum Vallis Anandie,
sunt hec; Robertus Glasguensis et Matheus Dunkeldensis episcopi; [Patricius] abbas
de Melros, [Johannes] abbas de Gedeworthe; Patricius comes de Marchia, Donenaldus
comes de Mar, Walterus comes de Meneteth, Johannes comes de Asceles, Malcolmus comes
de Levenax, Jacobus Senescallus Scocie, Willielmus de Soules, Johannes de Soules,
Nicolaus de Graham, Johannes de Lyndeseya, Johannes le Seneschal, Alexander de Bonekyl,
Willielmus de la Haye. David de Forechorald, Johannes de Kalantir, Willielmus de Fentone,
Magister Adam de Crokedeak, Henricus decanus Aberdonensis, positus postea loco suo,
Walterus de Lyndeseya, Reginaldus de Craveford, Colinus Cambel, Willielmus de Strivelyn,
Johannes de Striuelyn de Morauia, Johannes de Inchemartin, Magister
Robertus de Merleye, Magister Willielmus de Stryvelin, Magister Thomas de Bonekyl,
Henricus de Lematherton, Magister Willielmus de Anandia, Magister Willielmus de Goseford,
Magister Ricardus de Boulden, Frater Reginaldus de Rihulle monachus de Melros, Willielmus
de Conysburg, Willielmus de Prestone, Gilbertus de Conysburg, et Galfridus de Caldecote.
Nomina electorum et nominatorum per dominum Johannem de Balliolo sunt hec, Willielmus
Sancti Andree, Henricus Aberdonensis, Willielmus Dumblanensis, Marcus Sodorensis,
Henricus Candide case, et R. Rossensis, episcopi, [Radulphus] abbas de Donfermelyn,
. . . . . . . . . . abbas de Sancta Cruce, [Patricius] abbas de Cambeskynel, [Ricardus]
abbas de Kelthon, [Alexander] abbas de Tungelande, [Thomas] abbas de Scona, [Andreas]
abbas de Cupro, [Johannes] Prior Sancti Andree; Walterus archidiconus Dumblanensis,
Johannes comes de Boughan, Gilbertus comes de Aneguz, Malisius comes de Stratherne,
Willielmus comes de Ros; Alexander de Ergadia, Andreas de Moravia, Galfridus de Moutbray,
Herbertus de Maxvelle, Symon Fraser pater, Patricius de Graham, Willielmus de Sancto
Claro, Reginaldus le Chen pater, Reginaldus le Chen filius, Nicolaus de Haya, Robertus
de Cambron de Bylligyrnauk, Ricardus Fraser, Johannes de Stryvelyn del Cars, Andreas
Fraser, Michael de Wymes, Michael Scotus, Ricardus de Strattone, Willielmus de Moravia
de Tholibardin, Willielmus de Melgedrom, Radulphus de Lascelles, et David de Graham.
Actum, anno quo supra, quinta die intrante mense Junio, in parochiali ecclesia de
Norham, presentibus, Venerabilibus patribus, Roberto Bathoniensi et Wellensi, Willielmo
Elyensi, Dei gracia, episcopis; et Magistris Henrico decano Eboracensi, Waltero de
Langeton decano ecclesie de Bruges; et Nobilibus viris, H. de Lacy comite Lincolnie,
R. Bygod comite Norfolchia, et marescallo Anglie; Et nonnullis aliis episcopis, prelatis,
atque nobilibus, testibus ad hec vocatis specialiter, et rogatis.
Convencio septima, vi. Junii.
Anno et indiccione predictis, nobilibus viris dominis, Florencio comite Hollandie,
Robert de Brus, Johanne de Balliolo, et ceteris, qui, ex successione hereditaria,
ad regnum Scocie jus sibi
vendicant, coram predicto domino Rege et suo consilio constitutis, cum jam per dictum
dominum Regem, et ex parte petitorum predictorum, tradita fuissent in scriptis nomina
personarum, que nominate et assignate fuerant ad audiendum, cognoscendum, et discuciendum
de jure singulorum, qui ad dictum regnum Scocie jus sibi vendicant, et ad referendum
quod inventum fuerit dicto domino Regi, cujus est negocium diffinire, prout superius
plenius continetur. Predictus dominus Rex in presencia mei, notarii et testium suscriptorum, predictis
mandauit petitoribus, ut inter se de loco apto et termino competenti tractarent, ad
quem, et in quo convenirent, et remanent persone predicte ad audiendum et cognoscendum
de predicto negocio, juxta formam super hoc alias ordinatam. Qui quidem, deliberato consilio, villam de Berewyk super Twedam pro loco, accomodo
ad tractandum de ipso negocio, secundum quod est expressum superius, elegerunt; quem
idem dominus Rex acceptans, cum de termino statuendo concordare non possent, secundam
diem mensis Augusti, proximo futuri, pro termino statuit, et prefixit de communi predictorum
petitorum voluntate, et consensu omnium, utriusque regni, qui aderant, ad procedendum
secundum formam preexpressam in negocio prenotato. Actum, anno quo supra, sexta die intrante predicto mense Junio, in castro de Norham,
in camera predicti domini Regis. Presentibus, Venerabilibus patribus, dominis Johanne,
Dei gracia, archiepiscopo Eboracensi, Anglie primate; Roberto Bathoniensi et Wellensi,
Antonio Dunelmensi, et Willielmo Elyensi episcopis; et Nobilibus viris, Edmundo fratre
prefati domini Regis, Gilberto de Clare comite Glovernie et Hertfordie, Willielmo
de Valencia comite Penbrokye, Henrico de Lascy comite Lincolnie, Rogero Bygod comite
Norfolchie et marescallo Anglie; et Magistris Henrico de Newerk Eboracensis, et Thoma
Wellensis, ecclesiarum decanis, Johanne de Lascy cancellario Cycenstrensi, Willielmo
de Grenefeud, canonico Eboracensi; Et nonnulis aliis episcopis, et nobilibus utriusque
regni existentibus tunc ibidem.
Convencio octaua, xii. Juni.
Anno et indiccione predictis, ac loco ultimo superius nominato. Cum venerabilis patres
in Christo, Willielmus Sancti Andree, et Robertus Glasguensis episcopi: et nobiles
viri domini, Johannes Comyn, et Jacobus senescallus Scocie; ejusdem regni custodes,
per communitatem regni specialiter deputati, in presencia predicti domini Regis Anglie
constituti fuissent, et custodiam dicti regni, quam per communitatem eandem habebant:
Nec non et tam illi, quam petentes predicti, jus ad ipsum regnum, ut dictum est,
vendicantes; Ac etiam castellani, seu constabularii regni ejusdem, qui castra que fuerant quondam
[Alexandri] Regis Scocie, et ad eum pertinebant, in custodiis suis, sive per communitatem
predictam, seu alias, habuerant, castra ipsa, dicto domino Regi Anglie, ut superiori
et directo domino dicti regni Scocie, reddidissent, ac etiam liberassent; Receptaque, per ipsum dominum Regem, ab eis ipsius regni custodia et castrorum similiter
predictorum; Et subsequenter prefatis, Willielmo et Roberto, Sancti Andree et Glasguensi
episcopis, et Johanni Comyn, ac Jacobo senescallo Scocie predicti regni, custodia
per dictum dominum Regem Bnglie, ut superiorem et directum dominum ejusdem regni Scocie,
retradita et commissa; De precepto et mandato ipsius domini Regis Anglie, electus fuit, in cancellarium
dicti regni Scocie, per episcopos, et nobiles antedictos, ejusdem regni custodes,
Alanus episcopus Cathanensis; quem idem dominus Rex in cancellarium dicti regni constituit;
et Walterum de Hamondesham, clericum suum, in soscium adjunxit eidem. Actum ut supra, undecima die intrante predicto mense Junio. Presentibus, Venerabilibus
patribus, Roberto Bathoniensi et Wellensi, Antonio Dunelmensi, Willielmo Elyensi,
et Radulpho Carleolensi, Dei gracia, episcopis; Et nobilibus viris dominis, Eadmundo
fratre predicti domini Regis, Willielmo de Valencia comite Pembrokye, Gilberto de
Clare comite Glouernie, Henrico de Lascy comite Lincolnie; Ac magistris Henrico de
Newerk decano
Eboracensi, Johanne de Lascy cancellario Cycestrensi, Et nonnullis aliis episcopis,
prelatis, comitibus, baronibus, atque nobilibus utriusque regni existentibus tunc
ibidem.
Convencio nona, xii. Junii.
Anno et indiccione predictis. Venerabilibus patribus, dominis Willielmo Sancti Andree,
et Roberto Glasguensi, episcopis: et nobilibus viris dominis Johanne Comyn, et Jacobo
senescallo Scocie, custodibus regni Scocie; necnon et nobilibus viris dominis Roberto
de Brus, Johanne de Balliolo, Johanne de Hastynges, et aliis jus ad regnum Scocie
vendicantibus, ex opposito castri de Norham, in parochia ville de Upsetelyntone, in
area viridi sub diuo, in presencia mei, notarii, et testium subscriptorum, personaliter
constitutis: Venerabilis pater Alanus, episcopus Cathanensis, sigillum, regimini Scocie deputatum,
ad locum portatum, et idem coram omnibus recipiens, ut cancellarius regni Scocie,
presentibus evangeliis, corporale prestitit juramentum, officium cancellarie regni
predicti, sibi per Regem Anglie, ut superiorem et directum dominum ejusdem regni Scocie,
commissum, secnndum leges et consuetudines ipsius regni fideliter gerere: ac eidem
domino Regi, ut superiori et directo domino dicti regni Scocie, ut est dictum, intendere
et parere: et unicuique, de regno predicto, in omnibus, que ad idem spectant officium,
exhibere justitie complementum; literis gratie ipsi domini Regi specialiter reservatis:
Et Walterus de Hamondesham, dicti domini Regis clericus, predicto episcopo per ipsum
dominum Regem in dicto associatus officio, tactis sanctis Dei Ewangeliis, jurauit
in ipsius cancellarie officio fideliter se habere. Deinde prefati episcopi Sancti Andree et Glasguensis, Johanes Comin et Jacobus senescallus
Scocie, custodes regni Scocie, Robertus de Brus, Johannes de Balliolo, Johannes de
Hastynges, et alii petitores, ceterique magnates et nobiles prefati regni, ad predictum
dominum Regem Anglie, ultra flumen predictum, apud Norham, personaliter accedentes,
coram eis per Regem, fuit ordinatum
eundem ut in loco, quo prius, ultra flumen predictum, infra limites regni Scocie,
in crastino convenirent; Et quod tam prefati Willielmus et Robertus Sancti Andree et Glasguen´ episcopi, Johannes
Comyn, et Jacobus senescallus Scocie, custodes regni Scocie: Robertus de Brus, Johannes
de Balliolo, Johannes de Hastynges, ac aliis jus ad ipsum regnum Scocie vendicantes:
nec non et quod uniuersi episcopi, prelati, comites, barones, magnates, et nobiles,
ac communitates civitatum, castrorum, burgorum, villarum, ac omnes alii et singuli,
qui ad fidelitatem prestandam qualitercumque tenentur, qui tunc forent presentes ipsi
domino Regi Anglie, ut superiori et directo domino regni Scocie, juramentum fidelitatis
prestarent, secundum formam que ordinaretur et conueniens videretur; et tunc pax ex
parte ipsius domini Regis Anglie, ut superioris et directi domini regni Scocie, proclamaretur
publice, et juxta proclamationem hujusmodi firmiter seruaretur. Actum ut supra, duodecima die intrante predicto mense Junio, in locis predictis.
Presentibus, Venerabilibus patribus, Roberto Bathoniensi et Wellensi, Antonio Dunelmensi,
et Willielmo Elyensi, episcopis; Ac viris illustribus dominis, Eadmundo fratre predicti
domini Regis, Willielmo de Valentia comite Penbrokye, Gilberto de Clare comite Glovernie,
Henrico de Lascy comite Lyncolnie; Et magistris Henrico decano Eboracensi, Johanne
de Lascy cancellario Cycestrensi, Waltero de Langetone decano ecclesie de Bruges,
Et nonnullis aliis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, atque nobilibus utriusque
regni existentibus tunc ibidem.
Convencio decima, xiii. Junii.
Anno et indiccione predictis. Prefato domino Rege Anglie illustri, ultra flumen de
Tweda, in parte Scocie, in parochia ville de Upsetelyntone ex opposito castri de Norham,
juxta predictum flumen de Tweda, personaliter constituto, in presencia mei, notarii,
et testium subscriptorum, ac episcoporum, comitum, baronum, et nobilium, ac popularium,
utriusque regni, multitudinis copiose, predictus dominus Rex nobilem virum, Brianum,
filium Alani,
venerabilibus patribus, Willielmo Sancte Andree, et Roberto Glasguensi, episcopis,
Johanni Comyn, et Jacobo senescallo Scocie, custodibus dicti regni Scocie, deputatis
per eum ad custodiam ejusdem regni Scocie, ipsis associauit custodibus et adjunxit:
Qui quidem episcopi, presentibus Ewangeliis: et dicti nobiles, custodes regni predicti,
tactis sanctis Ewangeliis, jurauerunt, per se quilibet singillatim, quod in ipsius
regni custodia, per dictum dominum Regem, ut superiorem et directum dominum ejusdem
regni, eis comissa, fideliter se habebunt: ac ejusdem regni facta et negocia, secundum
ipsius leges et consuetudines, gerent et regent fideliter: et unicuique de regno predicto
plenam justiciam exhibebunt; ac prefato domino Regi Anglie, ut superiori et directo
ipsius regni domino, obedient et intendent. Postea, vero ad mandatum prefati domini Regis Anglie, predicti domini Willielmus
et Robertus, Sancti Andree et Glasguensis episcopi, Johannes Comyn et Jacobus senescallus
Scocie, custodes ipsius regni Scocie, per eum, ut per superiorem et directum dominum
ejusdem regni, ut premittitur, deputati; ipsi episcopi, presentibus Ewangeliis: et
dicti nobiles, tactis sanctis Dei Ewangeliis, per se quilibet separatim, juramentum
fidelitatis eidem domino Regi Anglie, sicut superiori et directo domino dicti regni
Scocie, prestiterunt. Deinde, Marcus episcopus Sodorensis, Presentibus ewangeliis: et infrascripti nobiles, ibidem presentibus, videlicet, Domini
Robertus de Brus dominus Vallis Anandie. Johannes de Balliolo. Robertus de Brus comes
de Carryk. Patricius de Dombar comes de Marchia. Donenaldus comes de Mar. Johannes
comes de Boughan. Johannes comes de Atheylles. Gilbertus comes de Aneguz. Macolmus
comes de Leuenax. Walterus comes de Meneteth. Johannes Comyn dominus de Badenough.
Jacobus senescallus Scocie. Willielmus de Soules. Johannes de Soules. Patricius de
Graham. Thomas Randulph. Willielmus de Sancto Claro. Radulphus de Haudene. Alexander
de Balliolo camerarius Scocie. Willielmus Comyn. Johannes le Senescal. Yngelramus
de Umframville. Willielmus de Moravia Tholibardyn. Henricus de Pynkeny. Walterus Burdun.
Radulphus de Croveford, et Henricus de Sancto Claro.
Tactis sanctis Dei Ewangeliis, per se quilibet singillatim, juramentum fidelitatis
prefato domino Regi Anglie, ut superiori et directo domino regni Scocie, prestiterunt.
Hiis igitur peractis taliter et completis, pax ex parte memorati domini Edwardi Regis
Anglie, ut superioris et directi domini prefati regni Scocie, fuit ibidem publice
proclamata; et per Regem eundem preceptum, ut ubique in regno predicto, videlicet,
in comitatibus, et balliuiis, ciuitatibus, et castris, burgis, et villis, ac locis
aliis, nomine suo, ut superioris et directi domini regni Scocie, publice proclamaretur;
et proclamata firmiter seruaretur. Et secunda dies mensis Augusti, proxime futuri, memoratis episcopis, prelatis, petentibus
jus ad regnum Scocie supradictum comitibus, baronibus, ac universis, et singulis auditoribus
superius nominatis, ceterisque nobilibus, et aliis de regno predicto, apud Berewyk
super Twedam, pro termino assignato, ad procedendum ulterius in ipso negocio; prout
alias per prefatum dominum Regem, predictos episcopos, prelatos, et nobiles, fuerat
ordinatum. Actum, anno quo supra, in loco predicto, tercia decima die intrante supradicto
mense Junio; Presentibus, Venerabilibus patribus, dominis Roberto Bathoniensi et Wellensi, Antonio
Dunelmensi, et Radulpho Carleolensi, Dei gracia, episcopis; et Egregiis viris, dominis
Eadmundo fratre prefati domini Regis; Willielmo de Valencia comite Penbrokie, Gilberto
de Clare comite Glovernie, Henrico de Lascy comite Lyncolnie, Johanne de Sancto Johanne,
Waltero de Bello Campo senescallo predicti domini Regis, Nicolao de Segrave, Petro
de Chauvent, Willielmo de Monte Revelli, prefati domini Regis camerariis, Johanne
Boutetorte, Guydone Ferrer, Johanne Go . . . . marescallo, Willielmo de Bereford justitiario
dicti domini Regis, et Elya de Hanville militibus; ac Venerabilibus viris, Henrico
de Newerk decano Eboracensi, Johanne de Lascy cancellario, Cycestrensi; Et nonnullis
aliis episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, aliisque nobilibus, atque popularibus,
tam clericis, quam laicis, utriusque regni, in multitudine copiosa - - - - - - - -
Infra scripta etiam fuerunt inuenta in quibusdam cartis Regum Scocie.
In carta Regis Edgari filii Malcolmi, Regis Scottorum, facta ecclesie Dunelmensi,
continetur, quod idem Rex Edgarus recognoscit, se possidere totam terram de Lodeneyo,
et regnum Scocie, de dono domini sui Willielmi Regis Anglie. # In carta Willelmi Regis Scottorum, facta Johanni Regi Anglie, continetur, quod ipse
concessit carissimo domino suo, Johanni Regi Anglie, quod maritet Alexandrum filium
suum, sicut hominem ligium suum, ubicumque voluerit, ad finem suam. Item quod non disparagetur. Item quod, quicquid de ipso contingat idem Willelmus, Rex Scocie, et Alexander filius
suus, Henrico, filio Regis Anglie Johannis, tamquam ligio domino suo, contra omnes
mortales fidem et fidelitatem tenebunt; et juuabunt eum, pro viribus suis, ad tenendum
ipsum in regno suo: salua fide, qua predicto Regi Anglie Johanni tenentur.
Hic sunt, et que ad premissa faciunt, que in quibusdam litteris apostolicis inveniebantur
contenta
.
In rescripto Honorii Pape tercii, sic, inter cetera, continetur; #´ad hec Regi Scottorum, ipsum Regem Anglie, dominum suum, nequiter impungnanti: ac
propter hoc excommunicationis vinculo innodato,´ etc. Item, in scripto Gregorii Pape noni directo Regi Scocie, inter cetera, continetur,
#´quod jam dudum inter clare memorie, Henricum auum, et Johannem patrem Regis Anglie
ultimi, ex parte una, et Willelmum Regem Scottorum ex altera, composicio amicabilis
intercessit; per quam ipse Willielmus predictis, auo et patri, et eidem Regi Anglie,
ac Alexander, Rex Scocie, filius Willelmi, Regibus Anglie, Johanni et Henrico, ligium
homagium et fidelitatem fecerunt: que tenentur successores eorum, comites et barones
esse cum regibus Anglie contra Reges Scocie, si composicionem eandem forsitan non
servarent.´
Item idem Gregorius consimiliter scribit . . . . . archiepiscopo Eboracensi, et episcopo
Carleoleusi, #´quod moneant, et inducant Regem Scocie, supradictam composicionem amicabilem
observare.´ Item, in alio rescripto, ejusdem Gregorii noni, directo Regi Scocie, inter
cetera, continetur, #´quod, cum idem Rex Scocie homo ligius sit ipsius Henrici Regis
Anglie, et eidem fidelitatis prestititerit juramentum, quo se principaliter astrinxit,
quod in ipsius Regis et regni Anglie detrimentum, nichil penitus debeat attemptare.´
# Item, Clemens Papa, scribens Henrico Regi Anglie, pro Johanne episcopo Sancti Andree,
expulso ab episcopatu suo per Regem Scocie, inter cetera, ita mandat, #´quod Willielmum
Regem Scocie moneat et inducat, et si necesse fuerit districcione regali, qua ei preeminet,
et concessa sue regie celsitudini potestate compellat, ut dicto episcopo omnem rancorem
remittat, et episcopatum suum eum habere in pace permittat.´
Hec que secuuntur, fuerunt inventa in quam libra de #´ Vita et miraculis beati Johannis
de Beuerloca,´ que sunt per Romanam curiam approbata, et que faciunt ad premissa
.
Regnante inclito Rege, Adelstano, viro catholico, qui monarchiam totius Anglie tenuit,
Scottorum Rex, cum suis, transito fluuio qui dividit Anglie regnum Scocie, cepit depopulari
villas, homines exterminare, agros depredari, et, ut verum fatear, totam regionem
in exterminium conabatur deducere in septentrionali parte Anglie. Quod, fama volante,
cum prefatus Rex comperisset, congregato exercitu statuit quamcitius, cum armata manu,
ei occurrere; provisisque interim necessariis, propositum carbebat iter: Cumque in
provinciam Lincolnie devenisset, quidam ouantes, tam pauperes, quam mediocres, obvii
facti sunt: ille vero, interrogans eos, que esset causa tanti gaudii? Vel unde venirent?
responderunt, quod de Beuerlaco venere, ubi sanctus confessor Johannes quosdam ex
eis, variis oppressos infirmitatibus, gracia Dei, sanos effecerat; et hec erat causa
tante letitie. Et, inde progrediens, iterum alios cateruatim venientes obuios habuit,
quos similiter inquisiuit, unde venirent? Illi vero responderunt,
quod de Beuerlaco, ubi quosdam ex eis, vel mutos, vel claudos, cecos vel surdos, mira
Dei potencia, sanctus Dei confessor sanauerat. Cum Rex venerandum hunc confessorem,
in tanta veneracione habitum, et per Deum tanta operari valuisse comperiret, habito
consilio cum suis, dixit se debere talem patronum adire, ut sibi, in instanti negocio,
subveniret: transmisitque suum exercitum, per occidentalem regionem, versus Eboracum,
quatinus eum ibi prestolarentur. Ipse vero, transito flumine Humbro, venit Beuerlacum,
procumbensque, in oracione, in ecclesia, coram altari, in presencia reliquiarum venerandi
confessoris, deuoto animo, prolixius orabat; Exsurgensque deinde ab oracione, coram
astantibus, tam clericis, quam laicis, et ascultantibus, talem oracionem exortus est,
dicens: "O, gloriose confessor Johannes, qui tot virtutibus et signis refulges, ut
fama refert, precor te quatinus michi subuenire digneris, per intercessionem tuam,
apud Deum, in instanti negocio; ut inimicorum infestacionem pernoxiam, te patrocinante,
exuperare queam." Et continuo, extrahens cultellum suum de vagina, posuit super altare,
dicens; "Ecce! vadium meum coram te pono, quod, te auxiliante, vita comite, rediens
recipiam; ita tamen quod ecclesiam tuam honorificabo, et redditibus augebo, si, Dei
nutu, tuoque suffragio, hostes debellare quiuero." Custodes vero ecclesie, qui aderant,
suggesserunt ei, ut signum aliquod inde secum, in monimentum, asportaret; et fecit
quoddam vexillum sibi de eadem ecclesia preferri; consignans se, ad suum exercitum
reversus est. Cumque Scotti audissent Anglorum exercitum aduentare, non sunt ausi
eos in finibus eorum expectare, nec campestri bello eis resistere; set transfretauerunt
flumen; quod dicitur Scottorum vadum, ut ibi, infra proprios terminos, securius se
in bello ad resistendum parare possent. Rex vero, cum omni exercitu Anglie, cum ad
flumen pervenisset, didicit Scottos transisse, et precepit suis supra ripam fluminis
sua tentoria figere, ibique aliquantulum pausare. Subsequenti nocte, quiescentibus
cunctis, cum suo Rege, talis
visio eidem Regi apparuit; ceteris dormientibus et omnino ignorantibus; videbatur
enim ei quod quidam, pontificali habitu indutus, coram se assisteret, sibique diceret,
"Aldestane Rex, fac tuos in crastino preparari, ut transeant flumen istud ad debellandum
contra Scottos;" cumque interrogaret Rex "quisnam esset, qui talia ediceret?" Respondit
qui astabat, "quod ipse esset Johannes, cujus precibus expetierat se protegi, cum
Beverlaci in ejusdem ecclesia, oraret:" subinde statim intulit, "noli timere cum exercitu
transire armato, nam debellabis eos; hoc enim tibi nunciare veni." Mane itaque facto
curauit Rex suis visionem patefacere, et de victoria certificare: qui letantes, animati
sunt ad certamen, trantfretauere flumen: Scottos vero inuenerunt, cum suo Rege, paratos
ad resistendum; commisoque gravi prelio multi ex Scottis ruerunt, verum etiam ipsorum
Rex aufugit, ad totius regni confusionem et desolationem. Quo viso, Rex Anglie, letus
effectus, gracias egit Deo, venerandoque confessori, videlicet, Johanni, suo intercessori:
totumque regnum continue suo subjugavit imperio: circuiens et perlustrans cunctas
illius terre provincias, principes et prepositos urbium: indicens eis tributa, que
sibi, suisque successoribus, scilicet, Anglie Regibus, ex debito persolverent. Verum
eciam insulas adjacentes atque vicinas, sibi servire compulit; et tamdiu in illis
partibus demoratus est, quod jam tres anni finirentur. Jamque, revertens per loca
marina, juxta Dombar, vidit scopulos prominere: astitit, taliaque, suspirans, eloquia
protulit, dicens, "Si deus, interveniente beate Johanne, michi aliquod signum evidens
facere permitteret, quatinus tam succedentes, quam presentes congnoscere possent Scotos
Anglorum regno jure subjugari (utpote devictam ab Adelstano Rege, sibique, suisque
successoribus, tributum omni tempore debere persolvere) non immerito illi devote gratias
agerem:" et extrahens gladium de vagina, per cussit in cilicem, que adeo penetrabilis,
Dei virtute agente, fuit gladio, quasi eadem hora lapis butirum esset, vel mollis
glarea: qui lapis ad ictum gladii, ita cavetur, ut mensura ulne longitudini possit
coaptari; et usque ad presentem diem, evidens signum patet, quod Scotti, ab Anglis
devicti ac subjugati; monimento tali evidenter cunctis adeuntibus demonstrante.
Infra scripta inveniuntur de homagio domini Regi Anglie debito, de terra Galwedie.
Anno Domini millesimo centesimo octogesimo quinto, mense Augusti, apud Carleolum,
Rolandus Galuatensis dominus illic, ut jussus fuerat, domino Regi Henrico occurrens,
in dedicionem sponte venit; veritus, ut creditur, exercitus multitudinem, quam ad
debellandum eum Rex ipse contraxerat, nisi maturius ceptam contumaciam reliquisset:
recepto itaque homagio ipsius Rolandi de Galwedia, (simul et comitis David, fratris
Willielmi, tunc Regis Scocie) de omnibus que tenebat, dimisit Rex exercitum suum,
et in Angliam festinavit. Anno regni Regis Henrici vicesimo secundo, Gilbertus filius Ferges, princeps Galwennorum,
venit in Angliam, in conductu Regis Scocie, et deuenit homo Henrici Regis patris,
et fidelitatem ej jurauit contra omnes homines; et, pro amore ipsius habendo, dedit
illi mille marcas argenti, et Duncanum filium suum, in obsidem, de pace servanda.
In nomine Domini, Amen. In presencia mei, notarii, et testium subscriptorum, infrascripti
episcopi, abbates, priores, priorisse, comites, barones, ac communitates villarum,
et nonnulli ali/`i/ populares, tam clerici quam laici de regno Scocie, juramentum
fidelitatis supradicto domino Edwardo, Regi Anglie illustri, ut superiori et directo
domino regni Scocie, presencialiter prestiterunt, videlicet, diuersis diebus et locis,
prout sequitur seriatim. Anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo primo, et regni dicti domini Regis Edwardi
decimo nono, indiccione quarta, duodecima die intrante mense Junio, in quodam manerio
juxta Norham; Nobiles viri Ricardus dictus Syward, Symon Fraser, Alexander de Meneteth
filius comitis de Meneteth, juramentum fidelitatis predicto domino Regi Anglie, ut
superiori et directo domino regni Scocie prestiterunt. Anno et indiccione predictis, apud Berewyk super Twedam, in capella castri ejusdem
ville, septima die exeunte predicto mense Junio, Henricus prior de Coldyngeham, et
Johannes de
Vaus, fecerunt fidelitatem predicto domino Regi Anglie, ut superiori et directo domino
predicti regni Scocie; Presentibus, Venerabilibus patribus dominis Roberto Bathoniensi
et Wellensi, et Alano Cathanensi, episcopis, et Henrico elemosinario dicti domini
Regis, Et pluribus aliis existentibus tunc ibidem. Anno, indiccione, et loco predictis, sexta die exeunte predicto mense Junio, Agnes
de Bernham priorissa de Berewyk, Petrus de Mornigcon, Johannes de Badeby, et Eadmundus
de Bundigton, fecerunt fidelitatem dicto domino Regi, ut supra; Presentibus, Nobilibus
viris dominis Johanne de Sancto Johanne, Waltero de Bello Campo, et Waltero de Langeton´
dicti domini Regis thesaurario, et multis aliis. Anno, indiccione, et loco predictis, quarta die exeunte predicto mense Junio, Nobilis
vir Alexander de Bonekyl, fecit fidelitatem dicto domino Regi, ut supra; Presentibus,
Nobili viro Johanne de Sancto Johanne, Gilberto de Robyre, Et pluribus aliis existentibus
tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, tercia die exeunte predicto mense Junio, burgenses
et cives de Berewyk (qui, ad predictum juramentum fidelitatis faciendum, in parochiali
ecclesia ejusdem ville convenerant) prefato domino Regi fidelitatem fecerunt, quorum
aliqui subscribuntur, videlicet; Philippus de Rydale, tunc major dicte ville de Berewyk,
Ranulphus de Wyteby, Adam Grotseteste, Willielmus de Hereford, Adam de Dombar, Johannes
de Aberden, Ricardus Dod, Thomas Tod, Stephanus le Mercer, Adam de Striuelyn, Robertus
de Wyteby, Ingelramus de Colon, Henricus Franceys, Thomas le Venour, Reginaldus le
Venour, Ricardus le Barkere, Petrus de Coventre, Robertus de Everwyk, Thomas de Selekyrke,
Henricus Aurifaber, Thomas Mousy, Johannes clericus de Berewyk, Johannes de Hove,
Johannes de Roubery, Eustacius de Espycer, Willielmus May, Matheus le Couteler, Gregorius
de Coldingham, Magister Rogerus Bartholomeu, Thomas de Beverle, Willielmus Chauzon,
David de Kenylworte biallivus, Alanus de Langetone, Willielmus le Clerk, Robertus
Russel, Nicolaus de Beverle, Rogerus de Espycer, Willielmus de Holthale, Warinus de
Pebles, Adam de Bartone, Nicolaus de
Wyleby, Laurentius le Clerk, Willielmus Groseteste, Johannes de Cornebr´, Henricus
Spryng, Adam de Mar, Adam de Seleby, Johannes Marescal, Johannes de Strivelyn, Johannes
Monacus, Johannes de Wyteby, Johannes de Eter, Alexander le Peleter, Robertus de Bartone,
Adam Moigne, Robertus de Dombar, Martynus le Espycer, Radulphus Taket, Warinus le
Vylour, Willielmus le clerk de Berewyk, et reliquus populus dicte ville, qui tunc
presens fuerat, et ad dictum locum ut predicitur convenerat, dicto domino Regi Anglie,
ut superiori et directo domino regni Scocie, juramentum fidelitatis prestiterunt.
Actum, ut supra. Presentibus, Nobilibus viris dominis Johanne de Sancto Johanne, Roberto
Malet, Johanne Boutecourte, Waltero de Langetone, Gilberto de Robyre, et nonnullis
aliis. Burgenses vero, et alii homines ejusdem ville de Berewyk, qui ad predictum
juramentum fidelitatis faciendum, predicto die presentes non fuerant, tercia die sequenti,
scilicet, ultima die predicti mensis Junii, in capella castri de Berewyk, predicte
fidelitatis juramentum predicto domino Regi Anglie. ut superiori et directo domino
dicti regni Scocie, prestiterunt, videlicet; Symon de Trydeltone, Radulphus Phelype,
Robertus Oliver, Nicolaus Champyon, Alexander le Taillour, Nicholaus de Pampes Worrhe,
Thomas de Beverlaco, Robertus de Lambertone, Ricardus de Merstone, Jacobus Aurifaber,
Henricus Tonsor, Thomas le Barber, Rogerus Phelype, Ricardus Gille, Willielmus Brokour,
Robertus de Brythlyng, Walterus Goselede, Thomas Bataille, Johannes de Knaptone, Willielmus
de Mersintone, Johannes de Waniflet, Adam de Multreve, et Willielmus de Grendone,
Actum anno, indiccione, die, et loco predictis. Presentibus, Nobilibus viris dominis
Johanne de Sancto Johanne, Roberto Malet, Elya de Hauville, Giberto de Robyre, Et
nonnullis aliis, qui aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, Nibilis vir Willielmus de Douglaz, fecit fidelitatem
dicto domino Regi, apud Thorestone, in capella manerii domini Walteri de Lyndeseye,
in quo tunc dictus dominus Rex hospitabatur, quinta die intrante mense Julio; Presentibus,
Venerabilibus patribus dominis Antonio Dunelmensi, et Alano Cathanensi, Dei gracia,
episcopis, Et multis aliis existentibus tunc ibidem.
Anno et indiccione predictis, Adam, abbas Sancte Crucis de Edenburg, et Ricardus Fresel,
fecerunt fidelitatem predicto domino Regi, in capella Castri Puellarum, octaua die
intrante predicto mense Julio; Presentibus, Nobilibus viris dominis Willelmo le Latymer,
Radulpho Basset, constabulario dicti castri, Thoma. le Huisser, Et multis aliis, qui
aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, duodecima die intrante predicto mense Julio, Willielmus
episcopus Dumblanensis, Malisius comes de Stratherne, Galfridus de Montbray, et Willielmus
de Rotheuan, fecerunt fidelitatem dicto domino Regi, in castro de Strivelyn, coram
consilio ipsius domini Regis; Presentibus, Venerabilibus patribus Antonio Dunelmensi,
Roberto Glasguensi, et Alano Cathanensi, Dei gratia, episcopis; et Nobilibus viris,
dominis Eadmundo fratre predicti domini Regis, Johanne de Sancto Johanne, Johanne
Comyn domino de Badenough, Patricio de Graham, Et multis aliis, qui aderant tunc ibidem.
Anno et indiccione predictis, decima septima die dicti mensis Julii, Radulphus abbas
de Dunfermelyn, Andreas Fraser, Willielmus de la Haye, Andreas de Morauia, et Constantinus
de Louhor, tunc vicecomes de Fyf, fecerunt fidelitatem dicto domino Regi, ut supra;
Presentibus, Venerabilibus patribus Antonio Dunelmensi, et Alano Cathanensi episcopi,
et Nobilibus viris, Johanne de Sancto Johanne, Patricio de Graham, Galfrido de Montbray,
Et multis aliis existentibus tunc ibidem, videlicet, apud Donfermelyn, in monasterio
ejusdem loci; aliqui super magnum altare, et alii in capitulo dicti loci. Anno et indiccione predictis, decima tercia die exeunte mense Julio supradicto, apud
Kyngor, in capella ejusdem loci, Johannes de Morauia, Michael le Escot, Ezo de Kynros,
Robertus de Horot, Willielmus de Legtone, Thomas Keyr, fecerunt fidelitatem dicto
domino Regi, ut supra; Presentibus, Nobili viro domino Willielmo de Leyburne, Radulpho
de Stanford capellano dicti domini Regis, Waltero de Hamondesham, Willielmo de Dunfrez,
Et multis aliis existentibus tunc ibidem.
Anno et indiccione predictis, decima die exeunte dicto mense Julio, apud Sanctum Andream
in Scoice, in capitulo ejusdem loci, Johannes prior ipsius monasterii Sancti Andree,
et Nobiles viri Adam de Retref, Willelmus de Maul, Alexander de Abernithy, Hugo de
la Haye, Henricus de Ainstrother, Alexander de Auderne, Johannes de la Haye, et Robertus
de Betune, fecerunt fidelitatem dicto domino Regi, ut supra; Presentibus, Venerabilibus
patribus Willielmo Sancti Andree, et Alano Cathanensi, episcopis: Magistro Alano de
Dunfrez, Et pluribus aliis qui aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, nona die exeunte predicto mense Julio, in monasterio
de Lundors, Johannes abbas ejusdem monasterii, et Nobiles viri Willielm´ de Fenton,
et Sumon de Fersele, fecerunt fidelitatem dicto domino Regi, ut supra, super magnum
altare ipsius monasterii; Presentibus, Nobili viro Waltero de Bello Campo, et Waltero
de Hamondesham clerico, Et pluribus aliis qui aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, burgenses, ac tota communitas ville de Pert, in Scocia
(cujus quidem ville aliquorum burgensium et aliorum hominum nomina subscribuntur)
juramentum fidelitatis prefato domino Regi Anglie, ut superiori et directo domino
regni Scocie prestiterunt, videlicet, Johannes de Pert, Johannes Ailbot, Johannes
filius Richardi, Robertus le Peschour balliuus ejusdem ville, Duncanus du Celer similiter
tunc balliuus, Gilbertus Cokin, Alexander de Mautcor, Petrus filius Wyremark, Robertus
de Scardeburg, Radulphus Tendeman, Christinus Flemeng, Walterus Deken, Adam Tampour,
Duncanus Cocy, Johannes Douze, Adam le Taillour, Symon de Strathy, Johannes Rakestra,
Ricardus de Neville, Malcolmus de Janua, Willielmus Dolikyzt, Douenaldus Bryd, Robertus
Carpentarius, Johannes de Lenna, Petrus Blakemantel, Hugo Thorel, Adam de Letham,
Willielmus Donstan, Johannes Southeran, Wady de Southgate, Rogerus de Balgally, Michael
Pelliparius, Robertus Dalvertone, Michael Treisdeners, Simon Glovere, Willielmus Tobbemor,
Fergoz Michael de Insula Missarum, Uthredus Marescallus, Thomas de Donewych, Willielmus
de Polle, Henricus Cerocetarius, Philippus Taket, Magister Willielmus de Sancto Nicolao,
Magister Robertus de Bouchan,
Thomas Wyhz, Johannes Douvan, Philippus de Kerkylle, Symon Tobbemor, David de Donde,
Willielmus filius prepositi, Ricardus Rubeus Pistor, Adam de Atholia, Thomas parvus
de Donewythz, Willelmus Aurifaber, Willelmus Crophul, Malcolmus Dol; Rogerus Pistor,
Reginaldus Speldere, Thomas de Carz, Robertus de Lynth, Kessy de Suthgate, Symon le
Seeler, Willelmus Lutcher, Symon de Kelly, Petrus filius Roberti Knizht, Willelmus
Wink, Johannes Stag, Andy Bryngham, Andreas Scorth, Patricius Galythly, Et reliquus
populus dicte ville, qui tunc temporis erat presens, juramentum fidelitatis predicto
domino Regi Anglie, ut superiori et directo domino predicti regni Scocie, prestiterunt;
scilicet, octaua die exeunte predicto mense Julio, in domo fratrum predicatorum dicte
ville de Perth, in cimiterio extra ecclesiam: Presentibus, venerabili patre Alano
episcopo Cathanensi, Scocie cancellario, et Nobilibus viris, dominis Johanne de Sancto
Johanne, et Roberto Malet, ac Waltero de Hamondesham clerico, Et nonnullis aliis existentibus
tunc ibidem. Eodem die, Frater Andreas, abbas de Cupro, et Nobilis mulier Maria, Regina
de Man et comitissa de Stratherne, Johannes le Boutiler, Johannes de Cambron, fecerunt
fidelitatem dicto domino Regi in ecclesia fratrum predicatorum de Pert; Et frater
Thomas abbas de Scona, in camera dicti domini Regis; Presentibus, Venerabilibus patribus
Antonio Dunelmensi, Willielmo Sancti Andree, et Alano Cathanensi episcopis, Douenaldo
de Mar, et Malisio de Stratherne comitibus, Waltero de Bello Compo, et Henrico elemosinario
dicti domini Regis, Et pluribus aliis qui aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, septima die exeunte predicto mense Julio, Johannes
de Ergadia, filius nobilis viri domini Alcxandri de Ergadia, fecit fidelitatem predicto
domino Regi, ut supra, in camera ipsius domini Regis, in domo dictorum fratrum predicatorum
de Pert; Presentibus Predictis Antonio et Alano Dunelmensi et Cathanensi episcopis,
et Nobili viro Johanne Comyn domino de Badenough, Et multis aliis existentibus tunc
ibidem. Anno et indiccione predictis, apud Castrum Puellarum, in capella ejusdem castri,
tercia die exeunte predicto mense Julio, Johannes abbas de Neubotel, Radulphus magister
hospitalis de
Soltre, Willielmus magister domus de Balantryf, Alicia priorissa de Hadyngroue, fecerunt
fidelitatem dicto domino Regi, ut supra; Et frater Alexander prior hospitalis Sancti
Johannis Jerusolimitani in Scocia, et Frater Brianus preceptor Militie Templi in eodem
regno, in camera predicti domini Regis, in castro predicto; Presentibus, Dicto domino
A. episcopo Dunelmensi, Hunfrido de Bohun comite Herefordie, Johanne de Britannia,
nepote dicti domini Regis, Waltero de Huntercumbe, Radulpho Basset, Guydone Ferrer,
Thoma le Huisser, Magistro Eadmundo de London´, Et multis aliis existentibus tunc
ibidem. Anno et indiccione predictis, apud Lynlython, quarta die exeunte predicto mense Julio,
Crystina priorissa de Manuel, fecit fidelitatem predicto domino Regi, ut supra; Presentibus,
Discretis viris, dominis Henrico de Blundistone elemosinario dicti domini Regis capellano,
et Johanne de Exodia clerico, Et multis aliis, qui aderant tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, apud Berewyk super Twedam, in castro ejusdem ville,
in capella quadam, vicina camere dicti domini Regis, tertia die intrante mense Augusto,
Henricus Aberdonensis, et Robertus Rossensis, episcopi, Willielmus comes de Ros, Willelmus
de Moravia, Dives et David de Graham, fecerunt fidelitatem supranominato domino Regi
Anglie, sicut supra; Presentibus, Venerabilibus patribus Roberto Bathoniensi, et Wellensi,
et Alano Cathanensi, Dei gratia, episcopis, et Nobilibus viris Hunfrido de Bohun comite
Herefordie, Henrico de Lascy comite Lyncolnie, Johanne de Sancto Johanne, Roberto
filio Walteri, Et nonnullis aliis existentibus tunc ibidem. Anno et indiccione predictis, quarta die intrante predicto mense Augusto, apud Berewyk
super Twedam, in ecclesia fratrum predicatorum deserta, Henricus abbas de Aberbrothok,
et David de Torthoraud, fecerunt fidelitatem predicto domino Regi Anglie, ut alii
supra; Presentibus, Venerabilibus patribus dominis Antonio Dunelmensi, Roberto Bathoniensi
et Wellensi, Randulpho Carleolensi, Willelmo Sancti Andree, Roberto Glasguensi, et
Alano Cathanensi, Dei gratia, episcopis; et Nobilibus viris, Henrico de Lascy comite
Lincolnie, Rogero comite Norfolchie et marescallo Anglie, Briano filio Alani, Magistro
Willielmo de Grenefeud canonico Eboracensi, Et nonnullis aliis existentibus tunc ibidem.
Anno indiccione, et loco predictis, sexta die intrante predicto mense Augusto, .
. . . . . . . abbas de Kynloz, et Johannes de Cantelou, die sequenti, in loco predicto,
fuerunt fidelitatem prefato domino Edwardo Regi Anglie illustri, ut alii supra; videlicet,
ut superiori et directo domino regni Scocie; Presentibus, Venerabili patre Alano episcopo
Cathanensi, et Nobili Viro domino Johanne de Sancto Johanne. Et nonnullis allis existentibus
tunc ibidem.
Quedam ordinacio, super fidelitatibus aliorum de regni Scocie recipiendis, in presencia
mei, notarii, facta apud Stryvelyn, per prefatum dominum Edwardum, Regem Anglie illustrem,
et superiorem dominum regni Scocie, de voluntate et assensu expresso quam plurium
episcoporum, comitum, et baronum dicti regni, tunc ibidem presencium, sequitur sub
hac forma
.
Custodes dicti regni Scocie, scilicet Willelmus Sancti Andree et Robertus Glasguensis
episcopi, Jacobus senescallus Scocie,Johannes Comyn dominus de Badenough, et Brianus
filius Alani, ac omnes alii, qui per dictum dominum Regem assignabuntur, debent capere
juramenta fidelitatum ab episcopis, comitibus, baronibus, magnatibus, et aliis nobilibus;
de libere tenentibus, et aliis universis, qui fidelitatem facere predicto domino Regi
debent; de insulanis et loca alia inhabitantibus, ubicunque venerint, in hunc modum.
Illi, qui veniunt, admittantur, et faciant, atque jurent fidelitatem dicto domino
Regi Anglie, ut superiori et directo domino regni Scocie antedicti. Alii, qui veniunt
et facere noluerint, attachientur per corpora sua, donec ipsam fidelitatem fecerint,
ut tenentur. Illi, qui non veniunt, set se excusant, si habeant causam racionabilem,
audiantur, et postea ad parleamentum proximum adjornentur. Alii, qui neque venire
volunt, nec se eciam excusare, donec dictam fidelitatem fecerint, arcius distringantur.
In villa Sancti Johannis, debent hujusmodi fidelitates recipere . . . . . . . . episcopus
Sancti Andree, Johannes Comyn, et Brianus filius Alani. Apud Novum Castrum super Tynam,
Alan episcopus Glasguensis, Jacobus senescallus Scocie, et Nicolaus de Segrave. Apud
Inthernez . . . . . . comes de Sutherlonde et vicecomes patrie cum balliuis suis una
cum castellano illius loci; et debet primo castellanus recipere fidelitatem a predicto
comite, et ipse cum comite de balliuis, vicecomite, et aliis de eodem comitatu. Et
debent recipi hujusmodi juramenta a tercio decimo die mensis Julii, in quindecim dies;
anni Domini et regni ipsius Regis Anglie supradicti. Willielmus de Sancto Claro, et
Willielmus de Royuille debent capere fidelitatem ab . . . . . . episcopo Galwydie;
et postea idem episcopus, cum aliis duobus, capiet fidelitates omnium illorum de Galwydia:
et, si eorum tercius impediatur, ita quod vacare non possit, duo illorum trium faciant
et procedant. Et ita de aliis qui sunt in balliua predicti Willielmi de Sancto Claro.
Et fiat quod unusquisque predictorum custodum habeat potestatem capiendi easdem fidelitates,
in omnib#ns locis, per que transibunt, ab illis qui eas antea non fecerunt:
Tenor autem cujusdem protestacionis, facte per dictum dominum Regem Anglie, et superiorem
dominum regni Scocie, sequitur sub hac forma
.
In nomine Domino, Amen. In presencia mei, notarii et testium subscriptorum, serenissimus
princeps, dominus Edwardus, Dei gracia, Rex Anglie illustris, et superior dominus
regni Scocie, quandam protestationem verbotenus fecit, sermone Gallico, hunc habentem
litteraliter intellectum. Licet nos, Edwardus Rex Anglie, nuper per literas nostras
concesserimus, de gracia speciali; Nobilibus viris, Florencio comiti Hollandie, Roberto
de Brus domino Vallis Anandie, Johanni de Balliolo domino Galwydie, Johanni de Hastyngs
domino de Bergeveny, Johanni Comyn domino de Badenough, Patricio de Dombar comiti
de Marchia, Johanni de Vescy procuratori, seu attornato,
Willielmi de Vescy, patris sui, Willielmo de Ros, et Nicolao de Soules, petentibus
seu vendicantibus, ex successione hereditaria, ut jus suum, regnum Scocie coram nobis:
Que quidem partes predicte, una cum assensu venerabilium patrum, Willielmi Sancti
Andree, et Roberti Glasguensis episcoporum, Johannis Comyn et Jacobi senescalli Scocie,
custodum regni Scocie: Nec non comitum, baronum, procerum, et magnatum, ac aliorum
de communitate ejusdem regni, tunc presencium; Nobis superius et directum dominium
ipsius regni Scocie recongnoverunt: consencientes etiam stare juri coram nobis, et
super peticionibus suis hujusmodi. a nobis recipere justicie conplementum; Quod fieret
eis justicia in peticionibus suis predictis, infra predictum regnum Scocie, et non
alibi, donec Rex in eodem regno Scocie habeatur: Protestamur tamen et dicimus, quod
intencionis nostre non extitit, nec adhuc existit, quod, per graciam hujusmodi, quam
predictis petentibus et aliis de communitate memorati regni Scocie fecimus, ut supra
dicitur, nobis vel heredibus nostris inposterum aliquod prejudicium generetur, quin
in casu consimili, et aliis que emergent, alias valeamus, infra regnum nostrum Anglie,
libere exercere et facere quod debebimus et incumbet, et ad nos, tamquam ad superiorem
dominum sepefati regni Scocie, aliqualiter pertinebit, et heredes nostri post nos
similiter in futurum. Facta fuit supra scripta protestacio per supra nominatum dominum
Regem Anglie, anno a Nativititate Domini millesimo ducentesimo nonagesimo primo, indiccione
quinta, tercia die intrante mense Julio, in capella castri de Berewyk super Tuedam.
Presentibus, Venerabilibus patribus Roberto Bathoniensi et Wellensi, Antonio Dunelmensi,
Willielmo Elyensi, Willielmo Sancti Andree, Roberto Glasguensi, Henrico Aberdonensi,
et Willielmo Dumblanensi, Dei gracia, episcopis; Et nobilibus viris, Amedeo Sabaudie,
Henrico Lincolnie, Johanne de Boughan, Dovenaldo de Mar, et Willielmo De Ros, comitibus;
Et venerabilibus viris magistris Henrico de Newark decano Eboracensi, Roberto archidiacono
Cestrye, Willelmo de Grenefeud canonico Eboracensi, Willielmo de Kylkenny juris civilis
professore; Ac
nobilibus viris Johanne Comin domino de Badenough, Jacobo senescallo Scocie, Johanne
de Sancto Johanne, Nicolao de Segrave, Johanne de Soules, Willelmo de Sancto Claro,
et Galfrido de Montbray, Et Nonnullis aliis testibus, ad hec vocatis specialiter et
rogatis.
Convencio undecima, iii. Aug´.
In nomine Domino, Amen. Convenientibus in castro de Berewyk super Tuedam egregio principe,
domino Edwardo, Dei gratia, Rege Anglie illustri, et superiore et directo domino regni
Scocie: nec non episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, militibus, multisque etiam
popularibus, tam clericis, quam laicis, regnorum Anglie et Scocie, die Veneris proxima
post festum beati Petri ad vincula, scilicet, tercia die intrante mense Augusto, continuata
in diem illum, die precedenti assignata partibus et prefixa, anno Domini millesimo
ducentesimo nonagesimo primo, et regni dicti domini Regis Edwardi decimo nono; Viginti
quatuor persone, de regno Anglie, per ipsum dominum Regem, superiorem et directum
dominum dicti regni Scocie, deputate: Nec non quadraginta persone, per nobilem virum
Robertum de Brus, dominum Vallis Anandia, nominate seu electe, de regno Scocie, pro
se et aliis, in forma superius annotata: Alieque insuper quadraginta persone, per
Johannem de Balliolo, similiter nominate, de eodem regno Scocie, in forma prescripta;
Ad audiendum peticiones et jura quorumcumque, dicencium jus in successione regni Scocie
se habere, ac ad cognoscendum et discuciendum de eisdem; et referendum dicto domino
Regi quod superius est expressum; Ex precepto et mandato ejusdem domini Regis expresso,
in ecclesia fratrum predicatorum deserta, juxta castrum, petitiones et jura vendicantium
regnum Scocie, antedictum audire ceperunt, et ea admiserunt in scriptis, secundum
quod inferius plenius continetur.
Peticio comitis Hollandie talis est.
Florencius, comes Hollandie, petit a domino Rege Anglie, superiore domino Scocie,
hereditatem suam regni Scocie sibi
liberari, tanquam heredi propinquiori; eo quod Margareta, filia Regis Norwegie, consanguinea
ipsius comitis, cujus heres ipse est, fuit seisita, in dominico suo ut de feode, de
predicto regno Scocie, tempore pacis tempore domini Edwardi. Regis Anglie, superioris
domini Scocie, et inde nuper obiit seisita. Et de ipsa Margareta, quia obiit sine
herede de se, resortiebatur feodum et dominicum, et debuit resortire cuidam Ade, ut
consanguinee et heredi sorori Willielmi, quondam Regis Scocie, tritavi predicte Margarete:
Et de ipsa Ada descendit feodum et dominicum, et debuit descendere cuidam Florencio,
ut filio et heredi: Et de ipso Florencio descendit feodum et dominicum, et descendere
debuit cuidam Willielmo, ut filio et heredi: Et de ipso Willielmo descendit feodum
et dominicum, et descendere debuit isti Florencio, ut filio et heredi, qui nunc petit.
Et quod ipse est heres ipsius Margarete propinquior, paratus est ostendere, prout
debet, salvo sibi beneficio addendi, mutandi, et minuendi, prout melius sibi viderit
expedire.
Peticio Patricii de Dombar, comitis de Marchia, talis est.
Patricius, comes de Marchia, supplicat quod, super regno Scocie sibi fiat justicia,
quod debet de jure sibi obuenire, propter defectum successionis, descendentis a Rege
Scocie, Alexandro ultimo, per reuersionem et resortum ad Ildam, filiam Willelmi qoundam
Regis Scocie: De qua descendit jus succedendi in dictum regnum ad Patricium, comitem
de Marchia, tamquam od filium et heredem: A quo descendit jus ad Patricium, secundum
similiter comitem de Marchia, tamquam ad filium et heredem: Et ab eo descendit jus
ad Patricium, tertium similiter comitem de Marchia, tamquam ad filium et heredem,
qui nunc petit, ut heres propinquior, per successionem, regnum Scocie memoratum.
Peticio Willielmi de Vescy talis est.
Willielmus, Rex Scocie, genuit Alexandrum Regem, qui regnauit post ipsum:
Et idem Alexander genuit Alexandrum secundum, qui postea regnauit, et duxit in uxorem
Margaretam, filiam Henrici Regis Anglie illustris; de quibus exiuit una Margareta,
qui fuit nupta Regi Norwegie; Et de illis exiuit quedam alia Margareta, que fuit heres
Scocie; que quidem obiit sine herede de corpore suo, sicut illa que fuit minoris etatis.
Item, idem Willielmus Rex Scocie genuit Margeriam, sororem predicti Alexandri Regis;
Et fuit nupta ille Margeria Eustacio de Vescy, de qua genuit Willielmum de Vescy,
qui obiit in Vasconia; et idem Willielmus genuit Johannem de Vescy, qui obiit sine
herede de corpore suo, et Willielmum de Vescy fratrem ipsius Johannis, qui modo petit
regnum Scocie, sicut propinquior heres de sanguine predicte Margarete, qui obiit sine
herede de se, per cujus obitum jus debet resortiri isti Willelmo, qui modo petit.
Peticio Willielmi de Ros talis est.
Willielmus de Ros supplicat quod justicia sibi fiat de clamio suo, quod ponit in regnum
Scocie, quod sibi debet obuenire de jure: Rex Willielmus genuit Regem Alexandrum,
qui regnavit post ipsum: Et idem Alexander genuit Alexandrum secundum, qui postea
regnavit, et habuit unam filiam, Margaretam nomine, qui fuit nupta Regi Norwegie,
de quibus exiuit quedam alia Margareta, que postea fuit heres Scocie, et obiit sine
herede de corpore suo; Et, per defectum exitus de sanguine ejusdem Margarete, et per
reuersionem, debet reverti ad Ysabellam, primogenitam, et ad Adam et Margeriam (filias
dicti Regis Willielmi patris dicti Alexandri, fratris predictarum Ysabelle, Ade, et
Margerie, et patris Alexandri, qui ultimo obiit) sicut ad propinquiores de sanguine
predicte Margarete. Qui idem Ysabella desponsata fuit Roberto de Ros; Et de ipsis
Roberto et Ysabella exiuit quidam Willelmus: Et de Willelmo quidam Robertus; de quo
Willelmus, qui nunc petit, sicut proprinquior heres, per defectum sanguinis predicte
Margarete, per reuersionem predictam ad Ysabellam antecessorem
suum, tanquam ad primogenitam cui, racione primogeniture, debet dictum regnum integre
remanere; et quod regnum non debeat dividi, paratus est verificare.
Peticio Roberti de Pynkeny talis est.
David Rex Scocie genuit Henricum; Henricus Willelmum; Willielmus Alexandrum primum;
Alexander primus Alexandrum secundum; Et ille Alexandrum tertium; qui obiit sine prole:
Et David similiter; qui obiit sine prole: Et Margaretam Reginam Norwegie; ex qua genita
est quedam alia Margareta, que jam obiit sin prole: Ex predicto Henrico, patre Regis
Willelmi, similiter genita fuit quedam Margeria; ex qua Alicia: Et ex ea Henricus
de Pynkeny: A quo Robertus de Pynkeny; qui nunc petit regnum Scocie, per reuersionem
et resortum ad dictam Margeriam, proavam suam, propter defectum prolis, exeuntis de
predicta Margareta, filia Regis Norwegie.
Peticio Nicolai de Soules talis est.
Sicut Domino placuit, Alexandro, qui ultimo obiit Rex seisitus de regno Scocie, et
omnibus illis, qui de illo per rectam lineam exierunt, viam universe carnis ingressis,
jus ejusdem regni resortiebatur, et debuit resortiri Margerie, quondam uxori Alani
le Huisser, sicut sorori et heredi ejusdem Regis Alexandri: Ut de ipsa Margeria descendit
jus, et descendere debuit Ermegerdi, filie et heredi predicti Regis Alexandri: Et
de ipsa Ermegerde descendit jus et descendere debuit Nicholao de Soules, qui nunc
petit sicut filius et heres.
Peticio Patricii Galythly talis est.
Coram vobis, dominis auditoribus, a domino Rege Anglie, superiore domino regni Scocie,
deputatis, ac communitate tota,
dicit et proponit Patricius Galythly, quod cum, bone memorie#´ Rex Willielmus genuerit Alexandrum Regem, patrem Regis Alexandri ultimo defuncti,
et Henricum Galythly: et idem Patricius sit ex eodem Henrico in legitimo matrimonio
procreatus; ac per hoc ex regali progenie sit propinquior domino Alexandro Regi, ut
filio patrui sui, Alexandro ultimo, videlicet, nunc defuncto: de cujus successione
nunc agitur ad presens; Quod ipsum Patricium, domino Alexandro Regi defuncto propinquiorem
gradu, et jure potiorem, ad successionem regni, de jure sibi debiti, preferatis: potissime
cum ab omnibus sit juratum, post mortem ejusdem, quod deficiente domicella, propinquiorem
de sanguine regali in Regem assumerent, et ab eo nullatenus dissentirent: Et hec dicit
et proponit, salvo sibi jure addendi es diminuendi,
Peticio Rogeri de Mandeville talis est.
Rogerus de Mandeville supplicat, quod de jure, quod habet ad regnum Scocie, inquiratur
per gentes de Anglia, Hybernia, et de Scocia, ex eo quod quidam Rex Willielmus habuit
unum filium et duas filias: Et ante mortem suam, tradidit illos cuidam Malcolmo, Regi
Scocie, fratri suo, qui filium illum fedit occidi; Una vero dictarum filiarum obiit.
Et alia, que vocabatur Aufrike, nupta fuit, in Ulvesterre, Willielmo de Say; de quibus
exiuit unus filius, vocatus Willielmus: Et idem Willielmus habuit unam filiam, vocatam
Aufrike; que nupta fuit Roberto de Wardone; De quibus exiuit una filia, nomine Agatha.
Cujus filius et heres est iste Rogerus, qui modo petit.
Peticio Johannis Comyn domini de Badenough talis est.
Domino Regi Anglie illustri, et superiori domino regni Scocie, coram auditoribus assignatis,
monstrat Johannes Comyn, quod ipse habet melius jus ad regnum Scocie obtinendum, et
in eo ut Rex regnare, quam aliquis alius, ex eo quod quidam antecessor suus Douenaldus,
filius Doncani, filii Crini, fuit seisitus de
regno Scocie in dominico suo, ut de feodo, tempore pacis, et in eo, ut Rex, et de
jure regnavit; De ipso Douenaldo descendit jus dicti regni Scocie, et debuit descendere
cuidam Bethok, ut filie et heredi: De Bethok descendit jus, et debuit descendere Exildi,
ut filie et heredi: De Hexilde descendit jus, et debuit descendere cuidam Willielmo,
ut filio et heredi: De Willielmo descendit jus, et debuit descendere cuidam Ricardi,
ut filio et heredi: De Richardo descendit jus, et debuit descendere cuidam Johanni,
ut filio et heredi: De Johanne descendit jus et debuit descendere cuidam Willielmo,
ut filio et heredi: De Willielmo, quia obiit sine herede de corpore suo, descendit
jus, et debuit descendere isti Johanni, qui modo petit, ut fratri et heredi. Et quod
sit tale jus suum paratus est verificare, prout dominus Rex, et consilium suum, ac
curia sua considerauerint, se cundum leges et consuetudines regni Scocie, et per cronicas,
et alio modo. Et supplicat quod salvum sit sibi jus corrigendi, addendi, minuendi,
et omne aliud, quod sibi bonum videbitur, dicere secundum leges et consuetudines regni
Scocie; et non vult quod istud cedat in prejudicium Johanni de Balliolo ullo modo.
Peticio Johannis de Hastynges talis est.
Cum regnum Scocie nuper vacauerit per mortem Regis Alexandri, qui ultimo obiit sine
herede, qui modo remaneat de se, qui possit hereditatem in Scocie clamare; Per quod
terra Scocie, et omnes alie terre, que fuerunt dicti Regis Alexandri, hereditarie
spectant ad exitum trium filiarum comitis Dauid, fratris Regis Willielmi, avi predicti
Regis Alexandri, ut ad consanguineas et unum heredem propinquiores de suo sanguine;
Supplicat domino suo, domino . . . . . . Regi Anglie, Johannes de Hastynges, quod
admittatur ad jus suum dicte hereditatis,
secundum qoud per legem et racionem esse debet; salua sibi potestate addendi, mutandi,
et corrigendi peticionem suam, quacumque hora indigebit.
Peticio Johannis de Balliolo talis est.
Coram domino Rege Anglie, capitali domino Scocie, et coram electis, petit Johannes
de Balliolo jus suum de regno Scocie, de seisina antecessoris sui, Dauid nomine, qui
fuit Rex et regnauit: Unde de eodem Dauid descendit jus, et descendere debuit cuidam
Henrico, ut filio et heredi: De Henrico descendit jus Malcolmo, ut filio et heredi,
et regnauit, et obiit sine herede de corpore suo: Unde de Malcolmo descendit jus,
et debuit descendere Willielmo, ut fratri et heredi: De Willielmo, qui regnauit, descendit
jus, et debuit descendere Alexandro, ut filio et heredi: Alexander regnavit; et descendit
jus et debuit descendere Alexandro, ut filio et heredi; qui ultimo obiit Rex: De Alexandro
descendit jus, et debuit descendere Alexandro, ut filio et heredi: Alexander obiit
sine herede de corpore suo, et descendit jus, et debuit descendere Dauid, ut frarti
et heredi: Dauid obiit sine herede de corpore suo, et descendit jus, et debuit descendere
Margarete, ut sorori et heredi: De Margareta descendit jus, et debuit descendere Margarete,
ut filie et heredi, filie Regis Norwegie: De illa Margareta, quia obiit sine herede
de se, resortiebatur jus, et debuit resortiri Margarete, Margerie, et Ysabelle, ut
consanguineis, et uni heredi, si regnum esset partibile sororibus Alexandri, proavi
Margarete filie Regis Norwegia: Et, quia regnum non est partibile, remansit jus, et
debuit remanere illi Margarete integre, ut consanguinee et heredi, sorori antenate
Alexandri, proavi predicte Margarete: Unde de Margareta sorore antenata dicti Alexandri,
descendit jus et debuit descendere cuidam Magote, ut filie et heredi: Magota obiit
sine herede de corpore suo, unde de ipsa resortiebatur jus, et debuit resortiri Margerie
et Ysabelle, ut amitis,
et uni heredi, si regnum esset partibile, sororibus Margarete, matris ipsius Magote:
Et, quia regnum non est partibile, remansit jus, et debuit remanere de integro Margerie,
ut sorori antenate predicte Margarete, et heredi: De illa Margeria descendit jus,
et descendere debuit, quia obiit sine herede de corpore suo, cuidam Ysabelle, ut sorori
et heredi. De Ysabella resortiebatur jus, et debuit resortiri cuidam Danid, ut avunculo,
et heredi fratri Regis Willielmi, patris ejusdem Ysabelle: De David descendit jus,
et debuit descendere Henrico, ut filio et heredi: Henricus obiit sine herede de corpore
suo: Unde de eodem Henrico descendit jus, et debuit descendere cuidam David, ut fratri
et heredi: David obiit sine herede de corpore suo: Unde de ipso David descendit jus,
et debuit descendere cuidam Johanni, ut fratri et heredi: Johannes obiit sine herede
de corpore suo: Unde de eodem Johanne descendit jus, et debuit descendere Margarete,
Ysabelle, Matildi et Ade, ut sororibus, et uni heredi, si regnum esset partibile:
Set, quia regnum est impartibile, descendit jus de integro Margarete, sorori antenate
dicti Johannis, ut sorori et heredi: De Margareta descendit jus, et debuit descendere
cuidam, Thome, ut filio et heredi: Thomas obiit sine herede de corpore suo: Unde de
ipso Thoma descendit jus, et debuit descendere Crystiane et Derueguldi, ut sororibus,
et uni heredi, si regnum esset partibile: Et, quia regnum est impartibilc, descendit
jus de integro predicte Crystiane, ut sorori antenate predicti Thome, et heredi: Eadem
Crystiana obiit sine herede de corpore suo: Unde de ipsa Crystiana descendit jus,
et debuit descendere Derueguldi, ut sorori et heredi: De Deruegulde descendit jus,
et debuit descendere Hugoni, ut filio et heredi: Hugo obiit sine herede de corpore
suo:
Et descendit jus, et debuit descendere Alano, ut fratri et heredi: Alanus obiit sine
herede de corpore suo: De quo descendit jus, et descendere debuit Alexandro, ut fratri
et heredi: Alexander obiit sine herede de corpore suo: Unde de ipso descendit jus,
et descendere debuit Johanni de Balliolo, ut fratri et heredi, qui modo petit jus
suum, ut illi qui exiit de sorore primogenita de regno impartibili. Et supplicat domino
Regi, et suo consilio, et aliis electis, quod velint jus suum decidere secundum leges
et consuetudines Scocie, et sibi justiciam exhibere; salvo sibi jure addendi, et diminuendi,
secundum leges et consuetudines Scocie.
Peticio Roberti de Brus domini Vallis Anandie talis est.
Coram vobis, domino Edwardo, Dei gracia, Rege Anglie, et superiore domino regni Scocie,
monstrat Robertus de Brus, dominus Vallis Anandie, quod ipse et rectior et propinquior
heres regni Scocie, cum pertinenciis: Quia Rex Willielmus, Rex Scocie, Antecessor
suus, frater comitis David de Huntyndone, fuit seisitus de ipso regno, in dominico
suo, ut de feodo et jure, cum pertinenciis tempore pacis, tempore Regis Henrici, Regis
Anglie, qui vocabatur filius Imperatricis, et temporibus Regum Ricardi et Johannis,
filiorum suorum: Et idem Willielmus regnauit Rex in Scocia, tempore suo, et pacifice
obiit Rex seisitus. De eodem Willielmo descendit regnum Scocie Alexandro filio suo,
ut filio et heredi, qui regnavit et obiit Rex seisitus. De eodem Alexandro descendit
regnum Alexandro filio suo, ut filio et heredi, qui regnavit et obiit Rex seisitus.
Ille idem Alexander habuit duos filios, Alexandrum primogenitum, et David secundo
genitum, et unam filiam, que vocabatur Margareta, Reginam Norwegie; qui obierunt viuente
patre, et nullum statum expectauerunt regnandum regnum Scocie. Illa eadem Margareta
habuit unam filiam de Rege Norwegie, vocatam Margareta; cui predictus Rex Alexander,
Rex Scocie, auus suus, in vita sua, post mortem dictorum liberorum suorum,
fecit probos homines terre sue jurare, et affirmare per seriptum, ad tenendum eam
pro domina regni Scocie, si decederet sine herede de corpore suo: Que quidem obiit
sine possessione corporali regni Scocie expectanda, et sine herede de corpore suo:
Post quam Margaretam nichil remansit de exitu predicti Regis Willielmi in linea descendente:
Per quod regnum Scocie, cum pertinenciis, debuisset per legem et justiciam, resortitum
fuisse comiti Dauid de Huntyndone, post nato fratri predicti Regis Willielmi, si statum
regnandi in regno Scocie expectasset: Qui quidem Dauid habuit tres filios, Henricum,
Dauid et Johannem, qui fuit comes Cestrie: qui omnes obierunt sine heredibus de corporibus
suis, et sine statu regnandi in regno Scocie expectando: Ille idem Dauid habuit etiam
quatuor filias, Matildem, que obiit sine herede de corpore suo, Margaretam, Ysabellam,
et Adam: De Ysabella exiuit Robertus de Brus, qui modo est, qui petit regnum Scocie:
Propter quod idem Robertus dicit quod regnum Scocie debet resortiri ad eum, sine medio,
per legem et justitiam, ut propinquiori in gradu de sanguine Regis Alexandri, qui
ultimo obiit, et Margarete filie Regis Norwegie supradicte, in linea collaterali,
ut de sanguine regali Scocie legitimo: Quod quidem regnum Scocie, cum pertinenciis
dictus Robertus de Brus clamat tenere libere, in libertate regni, de vobis, domino
Edwardo, Dei gracia, Rege Anglie, et de corona Anglie hereditarie inperpetuum. Et
monstrat vobis quod Rex Alexander, filius Regis Willielmi predicti, desperans de herede
de corpore suo, tenuit dictum Robertum rectum heredem suum, si ipse decederet sine
alio herede de corpore suo habendo, et pro tali diffiniuit de assensu proborum hominum
de regno suo, et pro tali ipsum pronunciauit coram eis: de quibus plures adhuc sunt
superstites, qui de hoc testimonium poterunt perhibere: Et Rex eciam Alexander, qui
ultimo obiit, tenuit ipsum pro tali, et id pluribus specialibus suis dedit intelligi,
si exitus de ipso deficeret: Et preterea omnes probi homines de Scocie sunt jurati
propinquiori
de sanguine Regis Alexandri, qui ultimo obiit, qui de jure hereditare debebit, si
dicta Margareta, filia Regis Norwegie, sine herede de corpore suo obiret. Unde supplicat
dominacioni vestre quod, secundum formam peticionis sue sibi velitis plenam justiciam
exhibere, sicut ad vestram pertinet dignitatem; saluo sibi jure in omnibus addendi,
mutandi, diminuendi, secundum quod attendit suo profectui convenire. Quibus auditis,
cum racionibus earumdem, et dicto domino Regi, in presencia omnium, jus ad dictum
regnum Scocie vendicancium, per auditores predictos relatis, idem dominus Rex, de
consensu petencium, dedit et prefixit eis diem et terminum in proximo parleamento
suo, scilicet, in crastino Sancte Trinitatis, videlicet, tunc secunda die Mensis Junii,
loco quo prius ad procedendum in predictis petitionibus, et toto negocio, prout justum
fuerit et consonum racioni.
Convencio duodecima, ii. Junii
Ad quem terminum, scilicet, anno Domino millesimo ducentesimo nonagesimo secundo,
et regni predicti domini Regis Edwardi vicesimo, venerunt omnes petentes ad prosequendum
peticiones suas suprascriptas. Et, preter eos, venerunt nuncii et procuratores Erici
Regis Norwegie, videlicet, magister Hugucio, plebanus plebis de Castellione, Aretine
diocesis, domini Pape capellanus, magister Petrus Algoti, magister Bernardus Ludovici,
Willielmus de Tornghn´ miles, Arno canonicus Berghensis, per ipsius Regis Norwegie
patentes literas specialiter constituti, et petiuerunt, nomine domini sui, dictum
regnum Scocie, cum omnibus juribus et pertinenciis suis, domino suo Regi Norwegie
adjudicari: et ipsum in Regem dicti regni, per dictum dominum Regem Anglie, superiorem
dominum dicti regni Scocie, constitui et ordinari: ac in corporalem possessionem ejusdem
regni Scocie mitti et manuteneri: et quod dictus Rex Anglie nemini adjudicet dictum
regnum Scocie, in prejudicium ipsius Regis Norwegie et grauamen; pro eo quod ipsum
regnum Scocie, per mortem domine Margarete, clare memorie,
quondam domine et Regine ipsius regni Scocie, filie dicti Regis Norwegie, ad ipsum
jure hereditario est legitime devolutum. Audita quoque peticione predicta, dictus
dominus Rex precepit auditoribus supradictis, ut locum priorem adirent, et tam ad
peticionem predicti Erici Regis Norwegie, quam ad peticiones, raciones et responsiones
omnium aliorum petencium audiendas procederent, sicut primitus et referrent; injungens
petentibus ut se, loco predicto, coram ipsis auditoribus representent, petitiones
suas predictas prosecuturi, prout sibi viderit expedire. Recitatis autem et lectis
peticionibus omnium et singulorum petencium, ad requisicionem ipsorum, et racionibus,
ac responsionibus, et allegacionibus eorumdem, cum summa diligencia et sollempni auditis,
examinatis, et plenius intellectis: quia difficultates varie reperte fuerant in eisdem,
ipsi auditores omnia et singula reportabant ad Regem, et ea, que acta erant coram
eis, sibi plene et fideliter referebant. Qui cum consilio suo, episcopis, prelatis,
comitibus, baronibus, proceribus et magnatibus utriusque regni, et auditoribus etiam
antedictis, peticiones, raciones, responsiones, et allegaciones omnium predictorum
petencium examinauit per ordinem. Quo facto idem dominus Rex, considerans et attendens
quod ex isto modo procedendi, racione difficultatum, in processu hujusmodi inventarum,
magna dilacio proveniret, non sine incommodo et gravi periculo regni Scocie supradicti:
et cupiens, ob hoc, eundem abbreuiare processum, ad maturacionem totius negotii memorati;
de voluntate et assensu expresso omnium petencium, magnatum, et procerum, et auditorum
predictorum, ordinauit quod primo procederetur ad discuciendum et diffiniendum de
jure, quod predicti Robertus de Brus et Johannes de Balliolo ad prefatum regnum Scocie
asserunt se habere, quousque discussum et determinatum fuerit quis ipsorum, Roberti
et Johannis, potior sit in jure; et interim omnes alii petentes suspersedeant, et
suam differant prosecutionem, saluo tamen eis et eorum cuilibet jure suo: et discusso
ac determinato de jure predictorum Roberti et Johannis, alii petentes, et eorum quilibet,
ex tunc jus suum prosequantur, meliori modo quo viderint faciendum. Qua ordinacione
facta; et ab omnibus approbata, licet idem dominus Rex, proprio jure suo, ad congnicionem
et decisionem ipsius negotii posset procedere; ut tamen consultius et securius
fierent universa, injuxit auditoribus de Scocie supradictis, corporali ad hoc prestito
jurameuto, quod sibi fideliter consulerent, per quas leges et consuetudines sit ad
judicium procedendum? Qui, inter se super hoc diligentem habentes tractatum, concorditer
responderunt, quod propter aliquas discordias, adhuc inter eos existentes, super legibus
et consuetudinibus regni Scocie, quoad casum tam arduum, et retroactis temporibus
inauditum, eidem domino Regi consulere non audebant in facto predicto, absque majori
cons#ilioet deliberatione pleniori. Supplicarunt tamen predicto domino Regi, quod viginti quatuor,
de Anglia nominati, adjungerentur eisdem ad tractandum communiter super articulo memorato;
Qui cum dictis quater viginti de mandato et precepto dicti domini Regis adjuncti,
post deliberacionem et tractatum aliqualem habitum cum eisdem, similiter responderunt;
Quod ex quo videbant illos quater viginti de Scocie, de quorum consilio, si concordes
essent, dictus dominus Rex deberet procedere, in hoc facto esse in tanta discordia,
super legibus et consuetudinibus suis: et ipsi viginti quatuor de Anglia sint pauci,
nec sint de majoribus et discrecioribus quos dictus dominus Rex habeat in regno suo,
non auderent super se assumere tantum onus, ut eidem domino Regi, domino suo, consulerent,
in tam arduo negotio, absque majori et exactori consilio prelatorum, procerum, magnatum,
et aliorum sapientum de regno suo. Et ideo, de consilio omnium predictorum, sibi assidencium,
et de communi voluntate et assensu omnium petencium, idem dominus Rex diem statuit
et prefixit in proximo parleamento suo, scilicet, in crastino Translacionis sancti
Edwardi, Regis et Confessoris, videlicet, xvi. die post festum sancti Michaelis, loco
quo prius, ad procedendum prout justum fuerit in negotio prenotato: Et dictus dominus
Rex plures, et majores, et discreciores de regno suo, ad diem illum et terminum, ad
habendum majus et sanius consilium, faciet interim convocari: Et dictum est presentibus
utriusque regni, ut medio tempore intra se deliberent, et profundius cogitent quid
melius fieri expediat iu premissis. Et idem dies datus est omnibus petentibus supradictis.
Et, ex habundanti, idem dominus Rex interim, per solempnes
nuncios de consilio suo, super facto illo, diversarum regionum consulet sapientes,
ut tunc eorum consilium deferatur eidem.
Convencio tercia decima, xiv. Oct´.
Ad que terminum et parleamentum anno, scilicet, Domini et dicti Regis E. supradicto,
omnes auditores predicti, tam de Anglia, quam de Scocia, et etiam multi alii episcopi,
prelati, comites, barones, proceres, magnates et nobiles de regno Anglie, per ipsum
dominum Regem specialiter conuocati, pro negocio supradicto, venerunt apud Berewyk
super Twedam, coram eodem domino Rege, et similiter pmnes petentes predicti. Qui quidem
episcopi, prelati, comites, barones, proceres, magnates et nobiles, ac auditores de
utroque regno, ab ipso domino Rege diligencius requisiti, per quas leges et consuetudines
sit ad judicium procedendum? et eciam, an in casu, in quo non inueniuntur certe leges
et consuetudines, aut diverse in regnis Anglie et Scocie, qualiter sit judicandum?
et an de dicto regno Scocie, sit aliter judicandum, quam de comitatibus, baroniis,
et aliis tenuris? Ad hec omnes et singuli concorditer responderunt; quod per leges
et consuetudines regnorum, quibus preest, si certe reperiantur in hoc casu, judicare
potest et debet: Et, si certe leges et consuetudines non inueniantur, in casu hujusmodi,
quod dictus dominus Rex, de consilio procerum et magnatum suorum, potest et debet
condere novam legem: Et dicunt quod de predicto regno est judicandum, quoad jus succedendi,
sicut de comitatibus, baroniis, et aliis tenuris impartibilibus. Postea prefatus dominus
Rex, auditis et intellectis responsionibus tocius consilii sui predicti, quesiuit
a predictis Roberto et Johanne, si vellent aliud dicere? Qui dixerunt quod sic: Et
ideo idem dominus Rex precepit et injunxit auditoribus memoratis, quod locum priorem
adirent: et, conuocatis coram eis, predictis Roberto et Johanne, eos, si dicere plus
vellent, audirent; et jura, et raciones, ac responsiones eorum examinarent cum summa
diligentia, et referrent. Coram quibus predicti Robertus et Johannes, presentibus
aliis petentibus, constituti: idem Robertus de Brus ad ea, que in sua
peticione prescripta continebantur, adjecit, quod questio, super jure regnandi, habet
terminari et judicari per jus naturale (per quod Reges regnant) et non per legem et
consuetudinem, inter subditos usitatam: per quod quidem jus proximior in sanguine
collaterali melius jus habet regnandi. Dicit eciam quod lex et constitucio, que sunt
inter tenentes et subjectos, superiorem ligare non possunt, et precipue Regem suum:
unde dicit quod, licet in hereditatibus partibilibus, secundum leges et consuetudines,
inter subditos observatas, primogentia habeat aliquam prerogatiuam; in regno tamen
inpartibili ubi proximior sanguini regali legitimus, tempore vacacionis inventus,
(secundum jus naturale est preferendus) primogenita nullam habet prerogatiuam. Dicit
eciam quod consuetudo succedendi in regno Scocie plene facit pro eo: quia dicit, quod
usitatum est in Scocia, quod frater Regis precedentis prefertur illius filio in successione
regni#.racione proximitatis in gradu. Et ad hoc quedam antiqua produxit exempla, videlicet,
quod quidam Douenaldus, frater Kyneth Mac-Alpyn, regnauit inmediate post fratrem suum,
excluso Constantino primogenito predicti Keyneth, et hoc racione propinquitatis sanguinis
ipsi Alpino: Et post predictum Douenaldum, regnauit dictus Constantinus, primogenitus
predicti Kyneth Mac-Alpyn: Et, post eum, Edh frater suus junior, excluso Douenaldo
filio predicti Constantini; De quibus Constantino et Edh, fratribus et filiis predicti
Kyneth Mac-Alpyn, descenderunt omnes Reges, qui postea regnauerunt in Scocia usquemodo.
Et semper, sicut erant proximiores in gradu inuenti, regnabant quilibet post alium,
usque ad tempus Regis Malcolmi, viri sancte Margarete; et adhuc, post predictum Malcolmum,
quidam frater ejus regnauit, excluso filio ejusdem Malcolmi. Et idem Robertus similiter
dixit quedam alia exempla de consimilibus successionibus, de quibusdam aliis terris
et regionibus, ut de Yspania et comitatu Sabaudie. Dicit insuper idem Robertus, quod
mulier regnare non debet, quia officium regiminis exercere non potest: et tempore,
quo predictum regnum Scocie, per mortem Regis Alexandri, vacauit, fuit
Deruegulda, mater predicti Johannis, superstes: que racione predicta regnare non potuit,
nec debuit. Et sic jus ipsius regni predicto Roberto, tamquam masculo, et in equali
gradu cum predicta Deruegulda, sine medio debuit resortiri, propter insufficienciam
ejusdem Deruegulde, quia mulier. Unde petit idem Robertus quod, habito respectu ad
leges regales, per quas Reges regnant, et regnare debent, et eciam ad exempla per
ipsum producta, jus suum velit declarare et sibi justiciam exhibere. Et super hoc
venit Johannes de Balliolo, qui similiter petit regnum Scocie, prout pater in peticione
sua prescripta, et dicit quod predicto Roberto de Brus non potest, nec debet de jure
predictum regnum Scocie adjudicari: quia, dicit, quod ubi predictus Robertus de Brus
in peticione sua petit regnum Scocie, cum pertinenciis suis, ut rectior et proximior
heres ipsius regni, pro eo quod Willielmus, quondam Rex Scocie, antecessor suus, frater
David comitis Huntyndonie, fuit seisitus in dominico suo ut de feodo et jure, de predicto
regno Scocie, tempore pacis, et tempore Regis H. proavi domini Regis, qui nunc est:
Et de ipso Willielmo descendit jus dicti regni cuidam Alexandro, ut filio et heredi,
qui regnavit et obiit inde seisitus: Et de ipso Alexandro descendit jus ejusdem regni
cuidam Alexandro, ut filio heredi, qui similiter regnauit et obiit inde seisitus:
Qui quidem Alexander habuit duos filios, qui obierunt sine herede de se, patre eorum
viuente, et unam filiam, Margaretam nomine, postea Reginam Norwegie, que similiter
obiit, vivente patre: De qua quidem Margareta exiuit quedam Margareta: cui dictus
Rex Alexander, auus ipsius Margarete, fecit homines de regno suo jurare, ut ipsam
tenerent pro domina dicti regni, et hoc fecit per scriptum affirmari: Que quidem Margareta
obiit sine herede de se; Per quod jus predicti regni debuisset resortiri cuidam David,
fratri predicti Willielmi, si statumregnandi expectasset: Et idem Dauid habuit tres
filios, qui obierunt sine herede de se Margaretam, Ysabellam et Adam: De qua Ysabella
exiuit Robertus de Brus, qui nunc petit, et dicit quod ad ipsum debet resortiri predictum
regnum Scocie,
sine medio, ut ad proximiorem in gradu de sanguine Regis Alexandri, qui ultimo obiit,
et similiter dicte Margarete in linea collaterali: Et quod preterea quidam Alexander,
pater predicti Regis Alexandri, qui ultimo obiit, recognovit coram baronibus suis
ipsum pro proximiore herede, si ipsum decedere contingeret sine herede de corpore
suo: Et illud idem Alexander, Rex Scocie, qui ultimo obiit, recognouit, si absque
herede de corpore suo obiret, sciente Derue gulda, matre predicti Johannis de Balliolo,
et non contradicente. Idem Robertus in peticione sua fecit omissionem, in eo quod
dicit, quod jus regni predicti debuisset resortiri Dauid, fratri Regis Willielmi,
per mortem predicte Margarete de Norwegia, et nullam fecit mencionem de Margareta,
Margeria et Ysabella, filiabus predicti Willielmi, fratris predicti Dauid; desicut
nullum jus potuit, nec debuit resortiri ad predictum Dauid, fratrem predicti Willielmi,
nisi per medium predictarum filiarum ipsius Willielmi. Et quoad hoc, quod idem Robertus
dicit, quod jus predicti regni debet ad ipsum resortiri, sine medio; Idem Johannes
dicit, ut prius, quod nullum jus potest descendere vel resortiri alicui, nisi per
medium recte linee, descendentis vel ascendentis, secundum leges et consuetudines
utriusque regni; per quod dicit quod, omissis aliquo, seu aliquibus de recta linea,
ascendente vel descendente, aliquod jus ad eum non potuit resortiri. Et quoad hoc,
quod idem Robertus dicit, quod est proximior in gradu, in eo quod dicit quod predictus
David habuit tres filias, Margaretam, Ysabellam, et Adam: de qua Margareta exiuit
Deruegulda, et de ipsa Johannes qui nunc est: de predicta vero Ysabella Robertus,
qui nunc petit, et sic proximior in gradu, per quod dicit se habere melius jus ad
regnum predictum secundum consuetudines quorumdam regnorum: Dicit idem Johannes quod,
quicquid dicat de aliis regnis et regionibus, vel de ipsorum consuetudinibus, in regnis
tamen Anglie et Scocie, in quibus Reges regnant per successionem in recta linea, et
comites et barones eodem modo succedunt in hereditatibus suis, exitus postnate, licet
in gradu, in ipsa recta linea, successione durante.
Dicit eciam quod, ex quo predictus Robertus cencedit quod Margareta, antecessor predicti
Johannis, fuit primogenita predicti David: et predicta Ysabella, mater predicti Roberti,
post nata et quod predictum regnum Scocie non est partibile; per quod dicit quod jus
ipsius regni, et ipsum regnum unice persone debeat remanere, videtur ei quod, in hujusmodi
succesione. secundum leges et consuetudinis utriusque regni, antenata est preferenda
postnate, et, eadem racione, exitus antenate est preferendus postnate, tam racione
primogeniture, quam impartibilitatis regni predicti; Unde, per raciones predictas,
durante exitu primogenite, nichil juris exitui postnate accrescere potest. Et quoad
hoc, quod predictus Robertus dicit, quod Alexander Rex Scocie, filius Regis Willielmi,
tenuit eum pro proximiore herede suo, si sine herede de se contingeret eum mori, et
pro tali eum coram baronibus suis recongnovit: Idem Johannes dicit quod, quoad petendum
regnum predictum, hujusmodi recongnitio sibi valere non debet, etiamsi facta fuisset,
eo quod idem Robertus, in petitione sua, recongnoscit quod predictus Alexander obiit
seisitus de regno predicto, in dominico su. ut de feodo et jure; et quod de predieto
Alexandro descendit jus predicti regni cuidam Alexandro, ut filio et heredi, qui similiter
obiit inde seisitus; unde, per recognicionem suam predictam, satis ostendit quod ille
Alexander sine herede de se non decessit, et quod jus regni predicti ad filium suum,
ut ad heredem, per mortem ipsius fuit transmissum; et sic per recongnitionem predicti
Alexandri, siqua facta fuit, nichil juris sibi fuit acquisitum. Item quod hoc, quod
predictus Robertus dicit, quod questio super jure regnandi habet terminari et judicari
per jus naturale (per quod Reges regnant) et non per leges et consuetudines, inter
subditos usitatas: Idem Johannes dicit quod, per easdem leges et consuetudines, debet
dominus Rex Anglie, superior dominus regni Scocie, congnoscere et judicare de dicto
regno Scocie inter petentes, per quas idem Rex Anglie de terris et tenementis, ad
coronam suam spectantibus, super antecessores suos infra regnum suum occupatis, congnoscit
et judicat, et antecessores sui congnoscere et judicare solebant; et hoc est per communem
legem et consuetudinem regni sai, et non per aliquas leges alias, et consuetudines
qualescumque.
Et quoad hoc, quod idem Robertus dicit, quod lex et constitucio, que sunt inter tenentes
et subjectos, superiorem ligare non possunt, et precipue Regem suum: Predictus Johannes
dicit, quod predictus Robertus non est in eo casu, in quo judicari debet per subjectum,
set per superiorem, scilicet, per dominum suum Regem Anglie, superiorum dominum dicti
regni Scocie: de cujus progenitoribus, a tempore cujus non extat memoria, dictum regnum
Scocie per homagium tenebatur, et de ipso teneri debet, et ipsi petentes sint in curia
ipsius Regis et domini sui, ad recipiendum jus ab eo, sicut subditi de tenementis;
que ab ipsa tenentur: Unde dicit quod, ex quo sunt subjecti dicto domino suo Regi,
et corone regni Anglie, quolibet jure requiritur ut ipsi, tamquam subditi, et petentes
jus ad regnum, quod de eo tenetur, per leges et consuetudines regni sui debeat judicari:
Et dicit quod, per easdem leges et consuetudines, primogenita habet prerogatiuam in
succedendo, tam in hereditatibus impartibilibus, quam partibilibus. Item quoad hoc,
quod predictus Robertus dicit, quod consuetudo succedendi in dicto regni Scocie plene
facit pro eo, in hoc, quod dicit, quod frater Regis precedentis prefertur illius filio
in successione regni, racione proximitatis in gradu, et ad hoc quedam produxit exempla:
Idem Johannes dicit quod per hoc, quod predictus Robertus intendit ostendere per exempla
predicta predicta, quod frater postnatus regnavit post fratrem antenatum, ipsius filium
repellendo, et hoc racione proximitatis in gradu succedendi: In hoc probat quod remotior
in gradu succedendi prefertur proximiori; quia filius proximior est patri in gradu
hujusmodi succedendi, quam frater patris, secundum legem et consuetudines utriusque
regni. Et quod exemplum, quod idem Robertus dicit, quod frater Malcolmi, quondam Regis
Scocie, regnauit immediate post ipsum Malcolmum, ejusdem filium repellendo; Idem Johannes
recognoscit quod frater predicti Malcolmi, per aliquod tempus, modo predicto regnauit;
set dicit quod filius predicti Malcolmi, sic repulsus, adiuit dominum suum Willielmum,
Regem Anglie, et superiorem dominum predicti regni Scocie, conquerendo de injuria,
per fratrem patris sui sibi facta: ad cujus
querelam, idem dominus Rex Anglie fratrem predicti Malcolmi a predicto regno ejecit,
et filium ejusdem Malcolmi Regem ejusdem regni Scocie constituit, qui postmodum toto
tempore suo regnauit. Dicit eciam idem Johannes quod, post mortem ejusdem Regis filii
Malcolmi, idem frater ipsius Malcelmi iterato se in predictum regnum intrusit, et
regnare cepit: per quod, ad querimoniam cujusdam Edgari, secundi filii predicti Malcolmi,
predictus Rex Willielmus, superior dominus predicti regni Scocie, predictum fratrem
ejusdem Malcolmi, sic regnantem injuste, de eodem regno Scocie iterato ejecit, et
predictum Edgarum ipsius regni Regem constituit: Post quem omnes alii Reges Scocie,
usque nunc, per rectam lineam successionis, secundum leges et consuetudines, in utroque
regno usitatas, regnauerunt. Et quoad exempla de Yspania et comitatu Sabaudie, dicit
quod illa exempla predicto Roberto non debent valere, pro eo quod alie sunt, et diuerse
leges, et consuetudines in Yspania et Sabudia, quam in regnis Anglie et Scocie; nec
Rex debet, inter subditos suos, per alias leges et consuetudines judicare, quam per
leges et consuetudines regnorum, quibus preest. Et quoad hoc, quod predictus Robertus
dicit, quod mulier regnare non debet, quia officium regiminis exercere non potest:
Idem Johannes dicit quod, si mulier regnare non debet, nec ius regnandi ad ipsam descendere
seu resortiri, idem Robertus nichil juris vendicare potest in regno predicto; eo quod,
si aliquod jus de ipso regno ad eum resortiri deberet, hoc esse non potest nisi per
medium Ysabelle matris sue: Unde dicit quod, si nullum jus regnandi ad dictam Ysabellum
matrem suam resortiri potuit, nec ad ipsum Robertum, nisi per eandem Ysabellam, tanquam
ad filium, descendere quoquo modo. Dicit eciam quod idem Robertus errat in hujusmodi
dicto suo; quia satis notorium est quod tam ipse Robertus, quam omnes alii comites,
barones, proceres, et magnates regni Scocie jurauerunt fidelitatem Margarete, filie
Regis Norwegie, que ultimo obiit domina et Regina dicti regni Scocie, et ipsam pro
Regina et domina tenuerunt: et sic errat idem Robertus modo verbo negando, quod concesserat
prius facto, quod quidem factum dedicere non potest.
Unde, cum sit plene recognitum quod Willielmus, Rex Scocie, fuit seisitus de predicto
regno Scocie: Et de predicto Willielmo descendit jus Alexandro, ut filio et heredi:
Et de predicto Alexandro cuidam Alexandro, ut filio et heredi, qui ultimo obiit Rex
Scocie: Et predictus Robertus non dedicit, nec dedicere potest, quin de predicto Alexandro
descendit jus cuidam Alexandro, ut filio et heredi, qui obiit sine herede de se: Et
de ipso Alexandro cuidam David, ut fratri et heredi: Et de ipso David, quia obiit
sine herede de se, cuidam Margarete, ut sorori et heredi: Et de ipsa Margareta cuidam
Margarete, ut filie et heredi: Et de ipsa Margareta, quia obiit sine herede de se,
resortiebatur jus, et debuit resortiri quibusdam Margarete, Margerie, et Ysabelle,
ut consanguineis, et uni heredi, si dictum regnum esset partibile; Et quia non est
partibile, remansit jus, et remanere debuit predicte Margarete, ut antenate: Et de
ipsa descendit cuidam Magote, ut filie et heredi: Et de ipsa Magota, quia obiit sine
herede de se, resortiebatur jus, et debuit resortiri predictis Margerie et Ysabelle,
ut amitis, et uni heredi, si regnum esset partibile: Et, quia non est partibile, remansit
jus, et remanere debuit predicte Margerie, ut antenate et heredi: Et de ipsa Margeria,
quia obiit sine herede de se, descendit jus, et descendere debuit predicte Ysabelle,
ut sorori et heredi: Et de ipsa Ysabella, quia obiit sine herede de se, resortiebatur
jus, et debuit resortiri cuidam David ut avunculo et heredi, fratri predicti Willielmi
Regis Scocie, patris predicte Ysabelle: Et de ipso David descendit jus, et descendere
debuit cuidam Henrico, ut filio et heredi: Et de ipso Henrico, quia obiit sine heredi
de se, descendit jus, et descendere debuit cuidam David, ut fratri et heredi: Et de
ipso David, quia obiit sine herede de se, cuidam Johanni, ut fatri et heredi: Et de
ipso Johanne, quia obiit sine herede de se, quibusdam Margarete, Ysabelle, Matildi,
et Ade, ut sororibus, et uni heredi, si regnum esset partibile:
Et, quia non est partibile, remansit jus et remanere debuit predicte Margarete, ut
antenate sorori ipsius Johannis et heredi: Et de ipsa Margareta descendit jus, et
descendere debuit cuidam Thome, ut filio et herdi: Et de ipso Thoma, qui obiit sine
herede se, descendit jus, et descendere debuit quibusdam Christiane et Dervegulda,
ut sororibus, et uni heredi, si regnum esset partibile: Et, quia regnum non est partibile,
remansit jus, et remanere debuit predicte Christiane, antenate sorori ipsius Thome,
ut sorori et heredi: Et, de ipsa Chrystiana, quia obiit sine herede et se, descendit
jus, et descendere debuit predicte Deruegulde, ut sorori et heredi: Et de ipsa Deruegulda
descendit jus; de descendere debuit cuidam Hugoni, ut filio et heredi: Et de ipso
Hugone, quia obiit sine herede de se, cuidam Alano, ut fratri et heredi: Et de ipso
Alano, quia obiit sine herede de se, cuidam Alexandro ut fratri et heredi: Et de ipso
Alexandro, quia obiit sine herede de se, descendit jus, et descendere debuit isti
Johanni, ut fratri et heredi, qui nunc petit regnum Scocie, ut jus suum. Cumque per
descensus predictos linqueat evidenter, quod predictus Johannes sit heres predicte
Margarete, primogenite predicti David, per rectam lineam succedendi, descendens; et
concessum sit, per eundem Robertum, quod predictum regnum est impartibile; per quod
necessario requiritur, quod hujusmodi hereditas impartibilis tantummodo uni sorori,
ut heredi et exitui ipsius; debeat remanere, secundum leges et consuetudines utriusque
regni; et si uni tantum, semper preferenda est primogenita, et exitus ipsius in omni
hujusmodi hereditate impartibili; tam ratione primogeniture, quam inpartibilitatis
hereditatis regni petiti; per quas etiam leges et consuetudines, nullus gradus proximitatis
sanguinis, in secunda linea, excludit remotiorem, exeuntem de primogenita, in prima
linea recte descendentem: Petit ipse Johannes peticionem prefati Roberti, quoad jus
succedendi in predictum regnum Scocie, repelli penitus et cassari, et secundum peticionem
suam justiciam sibi fferi, ac jus suum, prout in peticione eontinetur eadem, judicialiter
declarari, ac idem regnum Scocie sibi adjudicari.
Quibus omnibus et singulis auditis, et coram predictis auditoribus plenius discussis,
factaque de hiis predicto domino Regi relacione fideli; Idem dominus Rex quesiuit
a predictis Roberto et Johanne, si plus vellent dicere? Qui responderunt quod non;
nisi forsan ad informacionem suam Rex quereret aliquid ab eisdem. Predictus dominus
Rex iterum quesiuit ab . . . . . . episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, et a
toto consilio suo, ac ab auditoribus antedictis, quod ei consulerent; quis istorum
duorum sit preferendus, ad dictum regnum Scocie obtinendum, secundum ea que sunt coram
eis proposita, et eciam allegata? Et an remotior in uno gradu in successione, exiens
de primogenita, debeat, secundum leges et consuetudines utriusque regni, excludere
proximiorem in gradu, exeuentem de secundogenita? Vel proximior in gradu, exiens de
secundogenita, debeat, secundum leges et consuetudines ipsorum regnorum, excludere
remotiorem in uno gradu, exeuntem de primogenita? Ad quod omnes et singuli unanimiter,
concorditer, et finaliter responderunt, quod remotior in uno gradu, linealiter descendens
de primogenita, secundum leges et consuetudines utriusque regni, preferendus est proximiori
in gradu, exeunti de secundogenita, in qualibet hereditaria successione. Quo audito,
prefatus dominus Rex totum negotium antedictum fecit iterato examinari exactissime
coram illis; et dedit diem predictis Roberto et Johanni, ad audiendium judicium suum,
videlicet, diem Jouis, proximam post festum Omnium Sanctorum.
Conventio decima quarta, vi. Nov.
Ad quem diem venerunt prefati, Robertus et Johannes; et similiter omnes alii petentes;
et, habita per ipsum dominum Regem consideratione ad leges et consuetudines utriusque
regni predictas; nec non et ad formam et modum peticionis predicti Roberti; ac etiam
ad recogniciones factas ab eo; ac insuper ad raciones et responsiones, hinc inde propositas,
euidenter apparebat guod predictus Robertus non habet jus in peticione sua secundum
formam et modum peticionis ejusdem.
Et ideo,de consilio eorundem episcoporum, prelatorum, comitum, baronum, procerum,
et magnatum, ac auditorum predictorum, et tocius consilii sui, utriusque regni, consideratum
est, quod predictus Robertus nichil capiat per peticionem suam predictam. Et, quia
super peticione predicti Johannis de Balliolo, dictus dominus Rex non potest ad judicium
procedere, quosque alii petentes in susi peticionibus audiantur; dictum est, tam predicto
Johanni, quam omnibus aliis petentibus, ut, de die in diem, coram auditoribus supradictis,
peticiones suas prosequantur, si sibi viderint exedire. Et dictus dominus Rex precepit
eisdem auditoribus, ut locum priorem adirent et eos audirent. Coram quibus venerunt
alii petentes predicti; et, ad affirmandas peticiones suas predictas, plures raciones
proposuerunt. Inter quos petentes venit predictus Robertus de Brus, in propria persona,
et protestabatur quod intendit habere jus et actionem ad petendum totum regnum Scocie,
vel partem ejusdem, per aliam formam et modum quam prius petebat. Et petit quod ad
hoc admittatur; et ad predicta petenda et prosequenda posuit, loco suo, Galfridum
de Caldecote, Egidium de Gamesches, et Johannem de Bry: Qui loco ipsius admittuntur;
ideo, cum voluerunt, prosequantur. Postea venit Johannes de Hastynges ad prosequendam
peticionem suam, et petit propartem suam de predicto regno Scocie, tamquam de hereditate
partibili: quia dicit quod jus predicte hereditatis regni Scocie, quod descendebat
Margarete, Ysabelle, et Ade, filiabus David, comitis Huntyndonie, ut uni heredi, descendit
et descendere debuit Johanni de Balliolo, Roberto de Brus, et eidem Johanni de Hastynges,
heredibus predictarum, Margarete, Ysabelle, et Ade: et sic, pro integro jure, quod
inde habent, in quo omnes sunt pares, predicta hereditas est partibilis inter ipsos,
per quod propartem suam inde petit. Et, quod predicta hereditas sit partibilis, nititur
ostendere per raciones subscriptas: Tum quia omnes terre, et tenementa, feoda, libertates,
dominia, et honores, que de corona regni Anglie tenentur in capite, sunt partibilia:
Tum quia homagium et servicium, que inde debentur Regi
et corone regni Anglie, ostendunt predictum regnum esse sub lege communi, et sic partibile:
Et preterea Johannes de Balliolo, qui est de exitu unius sororum, petit in peticione,
quam facit de regno predicto habendo, justiciam sibi fieri secundum leges et consuetines
utriusque regni; per quod supponit idem regnum subjacere legi communi, et sic secundum
leges easdem esse partibile: Aliasque quamplures raciones proponens, per quas predictum
regnum Scocie esse partibile ostendere nitebatur. Et super hoc venit prefatus Robertus
de Brus, qui similiter petit propartem suam, scilicet, tertiam partem de omnibus terris
Scocie, libertatibus, cum omnibus pertinenciis (exceptis nomine et dignitate Regis,
de quibus Alexander ultimus Rex Scocie obiit seisitus) pro eo quod totus exitus ejusdem
Alexandri est extinctus, per mortem Margarete filie Regis Norwegie, de qua resortiebatur
jus predictarum terrarum, et resortiri debuit cuidam David comiti Huntyndonie, fratri
Regis Willielmi, aui predicti Alexandri, et proaui predicte Margarete: Et de ipso
David descendit jus, et descendere debuit quibusdam, Margarete, Ysabelle, et Ade,
filiabus ipsius David, ut filiabus, et uni heredi: Et de predicta Ysabella descendit
jus, et descendere debuit, nt de proparte sua, isti Roberto, qui nunc petit, ut filio
et heredi. Quam quidam propartem idem Robertus clamat tenere, in capite, de domino
suo Rege Anglie, superiore domino regni Scocie, per homagium. Et petit idem Robertus
de domino suo Rege, quod secundum legem communem regni Anglie justitia sibi fiat;
similiter quasdam rationes inducens, per quas predictum regnum Scocie esse parti-bile
conabatur probare; Et, licet tam ad raciones predicti Johannis de Hastynges, quam
dicti Roberti de Brus, per predictum Johannem de Balliolo fuisset, ut videbatur, sufficienter
responsum; Prefatus tamen dominus Rex, super racionibus memoratis (que in presencia
sua, ac auditorum predictorum, et totius consilii sui, lecte et recitate fuerunt,
et cum magna diligencia examinate) volens plenius deliberare, et consultius et sanius
procedere in premissis, quesiuit ab episcopis, prelatis, comitibus, baronibus, proceribus
et magnatibus, ac auditoribus antedictis, et a toto concilio suo, de utroque regno.
An regnum Scocie sit partibile? Et, si idem regnum non sit partibile, an escaete et
acquisita sint partibilia? Qui quidem, dictis questionibus intellectis, deliberacione
super hoc habita diligenti, unanimiter, et concorditer responderunt, quod regnum Scocie,
non est partibile; nec escaete seu acquisita, infra regnum Scocie, sunt partibilia,
ex quo ad manus Regis ejusdem regni devenerunt: Quibus auditis, predictus dominus
Rex assignauit omnibus petentibus antedictis diem coram eo, scilicet, diem Lune, proximam
post festum sancti Martini, in parleamento predicto, ad audienda judicia sua, super
suis peticionibus suprascriptis; ut interim omnes processus, cum suis racionibus,
allegacionibus, et circumstanciis universis, cum suo consilio examinare valeat diligenter.
Convencio ultima, xvii. Novemb´.
Ad quem diem Lune, scilicet, xvii. mensis Novembris, anno predicti domini Regis Edwardi
vicesimo, apud Berewyk super Twedam, in aula castri ejusdem ville, in pleno parleamento,
coram eodem domino Rege Anglie illustri, superiore domino regni Scocie; in presentia
Venerabilium patrum Johannis archiepiscopi Dublinensis, Johannis Wintoniensis, Antonii
Dunelmensis, Willielmi Elyensis, Johannis Carleolensis, Willielmi Sancti Andree, Roberti
Glasguensis, Mathei Dunkeldensis, R. Rossensis, et Marci Sodorensis, Dei gracia, episcoporum:
Ac nobilium virorum, Henrici de Lascy comitis Herefordie, Johannis comitis de Boughan,
Gilberti comitis de Aneguz, Malisii comitis de Stratherne; et nonnullorum aliorum
prelatorum, comitum, baronum, procerum, et magnatum, utriusque regni, Anglie et Scocie:
Presentibus similiter viginti quatuor nominatis de Anglia: et etiam quater viginti
de Scocie electis et nominatis; ac nobilium et popularium dictorum regnorum multitudine
copiosa: Vocatis predictis petentibus, qui jus ad predictum regnum Scocie vendicabant:
et, publice ac solempniter proclamatis; Venerunt, Ericus Rex Norwegie, Florencius
comes Hollandie, et Willielmus de Vescy, per attornatos suos: Patricius comes de
Marchia, Willielmus de Ros, Robertus de Pynkeny, Nicolaus de Soules, et patricius
Galythly, personaliter: Qui omnes retraxerunt se. Ideo dictum est, pro judicio, cuilibet
eorum, per dictum dominum Regem, quod nichil capiant per peticionem suam. Et quia,
Johannes Comyn, et Rogerus de Mandeville, non sunt prosecuti peticiones suas, ideo
dictum est, per predictum dominum Regem, quod nichil capiant per easdem. Et quod peticionem
Roberti de Brus, qui petit terciam partem totius regni Scocie, ut propartem suam,
tamquam de hereditate partibili; quia alias idem Robertus, coram ipso domino Rege,
in peticione sua, qua petebat totum regnum Scocie, plene recognouit et concessit predictum
regnum esse impartibile, per quod uni heredi tantummodo debuit remanere; quam quidem
recognicionem et concessionem modo coram eodem domino Rege dedicere non potest: Et
eciam qui per prelatos, comites, barones, proceres, et magnates, ac totum consilium
utriusque regni compertum est concorditer et inuentum, quod predictum regnum uni heredi
debeat remanere; pro eo quod de natura sui est inpartibile, sicut et alia regna: Consideratum
est quod predictus Robertus nichil capiat, per peticionem suam predictam, ut de proparte
regni predicti. Et quoad petitionem, Johannis de Hastynges, qui petit terciam partem
tocius regni Scocie, ut propartem suam, tamquam de hereditate partibili; quia plene
compertum est per predictos prelatos, comites, barones, proceres, et magnates, et
totum consilium utriusque regni, quod predictum regnum Scocie de sui natura est inpartibile,
sicut et alia regna, ut predictum est: Et etiam quod escaete et acquisita, que acciderint
infra predictum regnum, et ad manus Regis deuenerint, sunt inpartibilia, sicut et
ipsum regnum; propter hoc, juuantibus eciam quampluribus aliis et diuersis racionibus,
que contra ipsum proposite fuerunt in processu, super hoc habito: Consideratum est,
quod predictus Johannes de Hastynges nichil capiat per peticionem suam predictam.
Et quoad peticionem, Johannis de Balliolo, qui petit totum regnum predictum, ut jus
suum, predictus dominus Rex, audita peticione sua, cum juribus et racionibus, que
pro se proposuit, ac
allegacionibus, racionibus, et responsionibus, per alios petentes factis et propositis
contra eum; ipsum totum negocium, per suum utriusque regni consilium, per plures dies
examinari fecit, cum summa diligencia ac studioso labore: Et, quia manifestum est
quod predictum regnum Scocie est impartibile, propter quod uni tantum debet remanere;
et hoc idem satis est recognitum per petentes, et per totum predictum utriusque regni
consilium compertum unanimiter et inventum: Et eciam quia idem Rex, secundum leges
et consuetudines regnorum, quibus preest, de jure subditorum habet judicare, quod
quidem ab omnibus predictorum regnorum est incolis approbatum atque receptum: Et,
per easdem leges et consuetudines utriusque regni, in casum presentem concordantes,
remotior in gradu, in prima linea descendente, preferendus est proximiori in gradu,
in secunda linea, in successione heredita#riainpartibili: Et etiam quia ordo successionis, contentus in peticione predicti Johannis
de Balliolo, non est ab aliquo petentium dedictus in aliquo; per quod pre omnibus
aliis petentibus constat eum esse rectiorem heredem: Ideo, ob predictas rationes,
et quamplures alias in processibus, inde habitis, propositas; Consideratum est quod
predictus Johannes de Balliolo, recuperet, et habeat seisinam predicti regni Scocie,
cum omnibus pertinenciis, infra idem regnum existentibus; et que ad manus prefati
domini Regis Anglie, superioris domini predicti regni Scocie, racione superioratis
seu dominii, deuenerunt; salvo jure ejusdem domini Regis Anglie, et heredum suorum,
cum voluerint, inde loqui. Et dictum est eidem Johanni quod dictum regnum Scocie,
et populum ejusdem, sic juste gubernet et regat, quod nullus, pro defectu juris, de
ipso occasionem habeat conquerendi; per quod dictus Rex Anglie, ut superior dominus
dicti regni Scocie, manum direccionis apponere debeat, in futurum. Postmodum autem
prefatus dominus Rex assignauit diem predicto Johanni de Balliolo, videlicet, diem
Jouis proximam sequentem, scilicet in festo beati Eadmundi Regis et Martiris
,
ubicumque tunc fuerit, ad faciendum sibi fidelitatem pro regno Scocie supradicto.
Assignauit eciam diem eidem, ad faciendum sibi homagium suum, de predicto regno Scocie,
videlicet, diem Nativitatis Domini, ubicumque tunc fuerit in regno suo. Et dictum
fuit ei quod prosequatur brevia de seisina sua habenda de regno Scocie memorato.
De cujus quidem regni et castrorum ipsius seisina, prefato Johanni de Balliolo liberanda,
emanarunt littere sub hac forma:
Pro seisina regni Scocie.
Edwardus, Dei gracia, Rex Anglie, dominus Hybernie, dux Aquitannie, et superior dominus
regni Scocie, dilectis et fidelibus suis, Willielmo Sancti Andree, et Roberto Glasguensi
episcopis, Johanni Comyn, Jacobo senescallo Scocie, et Briano filio Alani, custodibus
suis dicti regni Scocie, salutem. Cum Johannes de Balliolo, nuper in parleamento nostro
apud Berewyk super Twedam, venisset coram nobis, et petiuisset predictum regnum Scocie
tibi per nos adjudicari, et seisinam ipsius regni sibi, ut proximiori heredi Margarete
filie Regis Norwegie, domine Scocie, et neptis quondam Alexandri, ultimi Regis Scocie,
jure successionis liberari: Ac nos, auditis et intellectis petitionibus et rationibus,
tam predicti Johannis de Balliolo, quam aliorum petentium predictum regnum; et eisdem
peticionibus et racionibus diligenter examinatis, inuenerimus prefatum Johannem de
Balliolo esse propinquiorem heredem predicte Margarete, quoad predictum regnum Scocie
obtinendum: Propter quod idem regnum Scocie et seisinam ejusdem, eidem Johanni (salvo
jure nostro et heredum nostrorum) reddidimus; Vobis mandamus quod seisinam predicti
regni Scocie, cum omnibus pertinentiis suis, infra idem regnum existentibus, et que
ad manus nostras, tamquam ad superiorem dominum ipsius regni Scocie, post mortem prefate
Margarete deuenerunt, sine dilacione, predicto Johanni de Balliolo deliberare faciatis:
Salvo jure nostro et heredum nostrorum, cum voluerimus inde loqui:
Saluis eciam nobis releuiis et debitis quibuscumque, que de exitibus supradicti regni
Scocie, usque ad diem confeccionis presencium debebantur, seu deberi poterunt quoquo
modo. Teste meipso, apud Berewyk super Twedam, decimo nono die Novembris, anno regni
nostri vicesimo.
Pro seisina castrorum.
Edvardus, Dei gracia, Rex Anglie, dominus Hibernie, dux Aquitannie, et superior dominus
regni Scocie, dilecto et fideli suo, Petro Burdet, constabulario castri de Berewyk,
salutem. Cum Johannes de Balliolo, nuper in parleamento nostro apud Berewyk super
Twedam, venisset coram nobis, et petiuisset predictum regnum Scocie, sibi per nos
adjudicari, et seisinam ipsius regni sibi, ut proximiori heredi Margarete, filie Regis
Norwegie, domine Scocie, jure successionis liberari: Ac nos, auditis et intellectis
peticionibus et racionibus, tam predicti Johannis de Balliolo, quam aliorum petencium
predictum regnum; et, eisdem peticionibus et racionibus diligenter examinatis, inuenerimus
prefatum Johannem de Balliolo esse propinquiorem heredem predicte Margarete, quoad
predictum regnum Scocie obtinendum: Propter quod idem regnum Scocie et seisinam ejusdem
(saluo jure nostro et heredum nostrorum, cum voluerimus inde loqui) predicto Johanni
reddidimus: Vobis mandamus quod seisinam predicti castri de Berewyk, cum omnibus pertinenciis
suis, una cum omnibus aliis rebus, vobis per cyrographum traditis, et secundum quod
in predicti castri vobis commissa custodia res hujusmodi recepistis, sine dilatione,
prefato Johanni de Balliolo, vel attornatis suis, has litteras deferentibus, deliberari
faciatis. Teste meipso, apud Berewyk super Twedam, decimo nono die Novombris, anno
regni nostri vicesimo. In eodem modo directe fuerunt littere uniuersis custodibus
castrorum dominicorum Regis Scocie; quorum seisinam dictus dominus Rex Anglie, ut
superior dominus regni Scocie, habebat et tenuit, et custodes posuerat in eisdem.
Sigillum deputatum regimini Scocie, confractum.
Die Mercurii, in vigilia beati Eadmundi Regis et martiris, scilicet decimo nono die
Novembris, in aula predicti castri de Berewyk super Twedam. Presentibus, Predicto
domino Johanne de Balliolo, Rege Scottorum illustri: et Venerabilibus patribus, Johanne
archiepiscopo Dublinensi, Johanne Wintoniensi, Antonio Dunelmensi, Willelmo Elyensi,
Johanne Carleolensi, Willielmo Sancto Andree, et Roberto Glasguensi episcopis; et
multis aliis episcopis et prelatis regnorum Anglie et Scocie; necnon et eorumdem regnorum
comitibus, baronibus, magnatibus, proceribus, ac aliorum nobilium, et popularium multitudine
copiosa; Confractum fuit sigillum, regimini Scocie deputatum, quo usi fuerant custodes
ejusdem regni a tempore obitus Alexandri, Regis ultimi ipsius regni, usque ad diem
illum, in quatuor partes; Et frustra ipsius sigilli, in quadam bursa de corio, reposita
in thesauraria dicti domini Regis Anglie, conservanda in signum et evidenciam pleniorem
superioritatis, et directi dominii, quod Rex Anglie habet in predicto regno Scocie,
ac eciam ad idem dominum posteris evidencius declarandum.
De fidelitate prestita per Johannnem Regem Scocie domino Regi Anglie.
Die Jovis sequenti, scilicet, vicesimo die Novembris, in festo beati Eadmundi Regis
et martiris, anno predicti domini E. Regis Anglie vicesimo finiente, apud Norham,
in castro ejusdem ville, venit predictus Johannes de Balliolo, Rex Scocie, et Presentibus,
Venerabilibus patribus, Johanne archiepiscopo Dublinensi, Antonio Dunelmensi, Willielmo
Sancti Andree, Roberto Glasguensi, Willielmo Elyensi, et Johanne Carleolensi, Dei
gracia, episcopis; Necnon Henrico de Lascy comite Lyncolnie, Johanne comite de Boughan,
Willielmo comite de Ros, Patricio comite de Marchia, Waltero comite de Meneteth, Jacobo
senescallo Scocie, Alexandro de Ergadia, Alexandro de Balliolo domino de Caverez,
Patricio de Graham, Willielmo de Sancto Claro, et multis aliis magnatibus et proceribus
utriusque regni Anglie et Scocie;
Fecit et jurauit fidelitatem prefato domino Regi Anglie presentialiter, verba dicens,
sermone Gallico, hunc habentia litteraliter intellectum: Ego Johannes de Balliolo,
Rex Scottorum, fidus et fidelis ero vobis domino Edwardo, Dei gracia, Regi Anglie,
et superiori domino regni Scocie: et vobis fidelitatem facio de eodem regno Scocie,
quod de vobis teneo, et clamo tenere: et fidem et fidelitatem vobis portabo de vita,
et membro, et terreno honore, contra omnes homines: et fideliter recongnoscam, et
vobis faciam servicia, vobis debita de regno Scocie antedicto; sic me Deus adjuuet,
et hec Sancta Ewangelia.
Postmodum, eodem die, confecte fuerunt quedam littere, super fidelitate predicta,
predicto domino Regi Anglie, per dictum Regem Scocie prestita, sub hac forma
.
Omnibus Christi fidelibus, presens scriptum visuris vel audituris, Johannes, Dei gracia,
Rex Scottorum, salutem. Nouerit universitas vestra me fecisse et jurasse domino meo
ligio, domino Edwardo, Dei gracia, Regi Anglie illustri, et superiori domino regni
Scocie, apud Norham´ die Jovis, in festo sancti Eadmundi Regis et martiris, anno Incarnacionis
Dominice millesimo ducentesimo nonagesimo secundo, et regni ipsius domini nostri Edwardi
vicesimo finiente, et vicesimo primo incipiente, in presentia Venerabilium patrum,
Willielmi Sancti Andree, et Roberti Glasguensis episcoporum; Johannis comitis de Boughan,
Willielmi comitis de Ros, Patricii comitis de Marchia, Walteri aomitis de Meneteth,
Jacobi senescalli Scocie, Alexandri de Ergadia, Alexandri de Balliolo domini de Caverez,
Patricii de Graham, et Wilielmi de Seint Cler, In hunc modum: Istud auditis, domine
mi, Edwarde, Dei gracia, Rex Anglie, superior dominus regni Scocie, quod ego Johannes
de Balliolo, Rex Scottorum, vobis facio fidelitatem de regno Scocie, quod teneo, et
clamo tenere de vobis: quod ero vobis fidus et fidelis, et fidem et fidelitatem vobis
portabo de vita, et membro, et terreno honore, contra omnes homines: et fideliter
recognoscam, ac fideliter faciam servitia, vobis debita de regno Scocie antedicto#; sic Deus me adjuuet et hec Sancta Ewangelia.
In cujus rei testimonium sigillum, quo usus sum hactenus, quia adhuc aliud factum,
sub titulo et nomine regio, non habebam, presentibus est appensum: Et similiter, in
testimonium fidelitatis predicte, episcopi, comites, barones, et alii supranominati
nobiles, presens scriptum sigillorum suorum munimine roborarunt. Dat´ apud Norham,
die et anno predictis.
Sequitur Gallicum sub eisdem verbis per que predicta fidelitas facta fuit, per predictum
Regum Scocie, in hunc modum.
Ceo oez, vous mon seigneur Edward, Rey d´Engleterre soverein seigneur du reaume de
Escoce, qe ie Johan de Baillol, Rey de Escoce, vous fas feaute du reaume de Escoce,
le quel ie tiens, e cleim tenir de vous: qe ie vous serrai feaus e leaus, e fey e
laute vous porterai de vie, e de membre, e de terrien honeur contre totens gens, que
porront vivere e morir: e leaument conostrai, e leaument vous frai les services, a
vous deus du reaume de Escoce avantdit; Ensi me eide Dieus, e ces Seintes Ewangiles.
Item tenor littere confecte de fidelitate predicta, sermone Gallico, sequitur sub
hac forma.
A tous ceaus, qe cest escryt verront ou orront, Johan, par la grace de Deu, Rey de
Escoce, saluz en Deu. Sache vostre universite moi avoir fait e jure feaute a mon seigneur
lige, mon sire Edward, par meisme la grace, Rey d´Engleterre, sovereign seigneur du
reaume de Escoce, a Norham, le Joedy, en la feste Seint Emon le Rey e martyr, le an
del Incarnation nostre Seigneur, myl ducent e nonante secund, e du regne le dit mon
seigneur le Rey Edward vyntime finant, e le vyntime un comenceant: En la presence
des honourable peres, Willame e Robert de Seint Andreu e de Glasgu, evesques. De Johan
conte de Boughan. Williame conte de Ros. Patryk conte de la March. Wautier conte de
Meneteth, James seneschal de Escoce. Alexandre de Ergeyl. Alexandre de Baillol seigneur
de Caverez. Patryk de Graham, e De Willame de Seint Cler.
En les paroles souz escrytes. Ceo oez voue, mon seineur Edward, Rey d´Engleterre,
soverein seigneur du reaume de Escoce, qe ie Johan de Baillol, Rey de Escoce, vous
fas feaute, du reaume de Escoce, lequel ie tiens e cleim tenir de vous, qe ie vous
serrai feal e leal, e fey e laute vous porterai de vie, e de membre, e de terrein,
honeur, contre totes gens qe porunt vivere e morir: E leaument connoistrai, e leaument
vous frai les services, a vous deus, du reaume de Escoce avantdit; ensi me eide Deus
e ces Seintes Ewangiles. En tesmoigne de ceste chose, ie ai mis a cest escryt mon
seal, du quel ie ai use jusqes en ca, por ce qe ie n´avoi encore autre seal fait,
desouz title e noun de Rey. Ensemblemen, en tesmoignance de la feaute avantdite, les
evesqes, contes, e barons, e autres nobles, desuz nomes, ont mys lor sealz a cest
present escryt. Don´ a Norham, le jour e le an avantditz.
De homagio facto per Johannem Regem Scocie, domino Regi Anglie.
Anno a Natiuitate Domini millesimo ducentesimo nonagesimo secundo (secundum quod observat
ecclesia Anglicana) indiccione sexta, et regni predicti domini Edwardi, Regis Anglie
illustris, vicesimo primo, apud Novum Castellum super Tynam, in aula palacii ipsius
domini Regis, infra castrum, in crastino Nativitatis Domini, scilicet, in festo beati
Stephani prothomartiris; in presencia mei, notarii infrascripti, et Venerabilium patrum,
Johannis episcopi Carleolensis; et Nobilium virorum, Henrici de Lascy comitis Lyncolnie,
Johannis de Warenna comitis Surreye, Johannis de Sancto Johanne, Roberti de Typetot,
Briani filii Alani, Nicolai de Segrave, Gilberti de Thorntone, Rogeri le Brebanzon,
Roberti Malet, Roberti de Hertfordia, Johannis de Langetone Anglie cancellarii, Hugonis
de Cressyngeham, Johannis Woughan; Magistrorum, Johannis Lovel, Walteri de Langetone,
Johannis de Drokeneford, Gilberti de Robery, et nonnullorum aliorum prelatorum, comitum,
baronum, procerum, magnatum, et nobilium utriusque regni Anglie et Scocie, existentium
tunc ibidem: Prefatus dominus Johannes, Dei gracia, Rex Scottorum, fecit homagium
memorato domino Edwardo, Regi Anglie illustri, ut
superiori et directo domino regni Scocie presentialiter, verba proferens ore proprio,
sermone Gallico, hunc habentia litteraliter intellectum; Domine mi, domine Edwarde,
Rex Anglie, superior dominus regni Scocie, ego Johannes de Balliolo, Rex Scocie, devenio
vester homo ligius de toto regno Scocie, cum pertinenciis, et omni eo quod appendet:
Quod quidem regnum teneo, et debeo de jure, ac clamo, pro me, et heredibus meis, Regibus
Scocie, tenere hereditarie de vobis, et heredibus vestris, Regibus Anglie. Et fidem
et fidelitatem portabo vobis, et heredibus vestris, Regibus Anglie, de vita et membro,
et terreno honore, contra omnes homines, qui possunt vivere atque mori,
Deinde confecte fuerunt quedam littere in Gallico, de predicto homagio prefato domino
Regi Anglie, per dictum Regem Scocie facto, ut predicitur, sub hoc sentencia litterali
.
Omnibus, presens scriptum visuris vel audituris, Johannes, Dei gracia, Rex Scottorum,
salutem in Domino. Nouerit universitatis vestra me fecisse homagium serenissimo principi,
domino meo ligio, domino Edwardo, eadem gracia, Regi Anglie, superiori domino regni
Scocie, apud Novum Castellum super Tynam in Anglia, die festiuitatis Sancti Stephani,
in crastino Natiuitatis Domini, anno Incarnacionis ejusdem millesimo ducentesimo nonagesimo
secundo, et regni dicti domini mei, Regis Edwardi vicesimo, primo. In presencia, Venerabilium
patrum, Johannis archiepiscopi Dublinensis, Antonii Dunelmensis, et Johannis Carleolensis,
episcoporum; Henrici de Lascy, comitis Lyncolnie, Johannis de Warenna, comitis Surreye;
Johannis de Sancto Johanne, Roberti de Typetot, Nicolai de Segrave, Willielmi de Layburne,
Briani filii Alani, Gilberti de Thornstone, Rogeri Brebanzon, Roberti Malet et Roberti
de Hertford, militum; Johannis de Langetone cancellarii Anglie; Hugonis de Cressyngeham,
Johannis Woughan, Magistri Johannis Lovel, et Walteri de Langetone, de regno Anglie;
Necnon et in presencia, Venerabilium patrum, Willielmi et Roberti Sancti Andree, et
Glasguensis, episcoporum; Johannis abbatis de Gedeworthe, Johannis comitis de Boghan,
Patricii comitis de Marchia, Gilberti de Umframville comitis de Aneguz, J. comitis
de Atheylles, Johannis Comyn, Alexandri de Balliolo, Thome Randulf, Galfridi de Montbray,
Patricii de Graham, Willielmi de Seint Cler, Ricardi Syward, Yngelrami de Umfranville,
Andree de Morauia, Thome Randulf, filii David de Torthorald, Mychaelis de Wymes, Ricardi
Fraser, Andree Fraser, Alexandri de Bonekyl, et Johannis de Strivelyn, de regno nostro
Scocie, in verbis subscriptis; Domine mi, domine Edwarde, Rex Anglie, superior dominus
regni Scocie, ego Johannis de Balliolo, Rex Scocie, devenio vester homo ligius de
toto regno Scocie, cum pertinentiis, et omni eo quod appendet: quod quidem regnum
teneo, et debeo de jure, ac calmo, pro me, et heredibus meis, Regibus Scocie, tenere
hereditarie de vobis et heredibus vestris, Regibus Anglie: et fidem et fidelitatem
portabo vobis, et heredibus vestris, Regibus Anglie, de vita et membro, et terreno
honore, contra omnes homines qui possunt vivere atque mori: In cujus rei testimonium
sigillum meum feci apponi huic scripto. Similiter, in testimonium homagii antedicti
. . . . . . archiepiscopus, episcopi, comites, barones, clerici, et alii nobiles de
Anglia, ad rogatum meum, una cum episcopis, abbatibus, comitibus, baronibus, et aliis
nobilibus de Scocie, supranominatis, eidem scripto sigilla sua fecerunt apponi. Datum
apud Novum Castellum super Tynam, in Anglia, die et anno predictis.
Sequitur Gallicum, sub eisdem verbis, per que predictum homagium factum fuit prefato
Regi Anglie, per predictum Regem Scocie presentialiter, in hunc modum
.
Mon seigneur, mon sire Edward, Rey d´Engleterre, sovereign seigneur du reaume de Escoce,
ie Johan de Baillol, Rey de Es-coce, devien vostre homme lige de tot le reaume de
Escoce ove les aportenances, e a qant qe il y apent: le quel je tieng, e dei
de dreit, e cleim, por moi, e mes heyrs, Reys de Escoce, tenir heritablement de vous,
e de voz heyrs, Reys d´Engleterre: e fey e leaute porterai a vous, e a voz heyrs,
Reys d´Engleterre, de vie e de membre, e de terrien honeur, contre tote gent qe porunt
vivere e morir.
Tenor autem littere confecte de homagio supradicto, Serome Galico, sequitur sub hoc
forma
.
A tous ceaus, qui cest escryt verront ou orront, Johan de Baillol, par la grace de
Deu, Rey de Escoce, saluz en Deu. Sache vostre universite moi avoir fet homage au
tresnoble prince, mon seigneur lige, mon sire Edward, par meisme la grace, Rey d´Engleterre,
soverein seigneur du reaume de Escoce, au Noveau Chastel sor Tyne en Engleterre, le
jour de la feste Seint Estefne, lendemain de Noel, le an del Incarnacion nostre Signeur,
millysme deucentysme nonantysme secund, e du regne le dit mon seigneur le Rey Edward
vyntysme premer. En la presence Des honeurables peres Johan de Dyvelyn; Antoyne de
Dureme, e Johan de Carduil, evesqes; Henry de Lascy conte de Nicole, Johan de Garenne
conte de Surreye; Iohan de Seint Iohan, Robert de Typetot, Nicolas de Segrave, Willame
de Leyburne, Bryan le fiz Aleyn, Gilbert de Thorntone, Roger le Brabanzon, Robert
Malet, Robert de Hertford, chevaliers; Johan de Langeton, chanceller d´Engleterre;
Hue de Cressyngeham, Johan Woughan; Mestre Johan Lovel, e Wautier de Langetone, du
reaume d´Engleterre; E en la presence Des honeurables peres Willame e Robert de S.
Andreu, e de Glasgu, evesqes, Johan abbe de Geworthe, Johan conte de Boughan, Patryk
conte de la Marche, Gilbert de Umframville conte de Aneguz, Johan conte de Atheyllis;
Johan Comin, Alixandre de Baillol, Thomas Randulf, Geffrey de Montbray, Patryk de
Graham, Willame de Seint Cler, Rychard Syward, Yngelram de Umfranville, Andreu de
Moreve, Thomas Randul le fyz David de Torthorald, Michel de Wymes, Richard Fraser,
Andreu Fraser, Alixandre de Bonikyl, e Johan de Strivelyn, de nostre reaume de Escoce,
en les paroles souz escrites. Mon seignur, mon sire Edward, Rey d´Engleterre, soverein
seigneur du reaume de Escoce, ie Johan de Baillol, Rey de Escoce, devien vostre homme
lige, de tot le reaume de Escoce, ove les aportenances, e a qant qe il y apent, le
quel ie tient, e dei de dreit, e cleim por moi, e mes heyrs, Reys de Escoce, tenir
heritablement de vous, e de voz heyrs, Reys d´Engleterre: e fey, e leaute portera
a vous, e a voz heyrs, Reys d´Engleterre, de vie, e de membre, e de terrien honour,
contre totes gens qe porunt vivere e morir. En tesmoigne de ceste chose, je ai fet
mettre mon seal a cest escryt. En semblement, en tesmoignance del homage avantdit,
le arcevesque, evesqes, contes barons, clers, e autres nobles d´Engleterre, a ma priere;
Ove les evesqes, abbe, contes, barons, e autres nobles de Escoce, desuz nomes, a meisme
le escryt ont fet mettre lor seaus. Done a Noveau Chastel sor Tyne, en Engletierre,
le jour, e le an avantditz.
Sequitur quedam petitio, facta coram consilia prefati domini Regis Anglie, ex parte
predicti Regis Scocie, per quosdam ipsius consiliarios, et ad hoc suos nuncios speciales;
et responsio subsecuta ad eam, una cum quadam protestatione, interposita in hunc modum
.
In nomine Domini, Amen. Redeunte serenissimo principe, domino Edwardo, De gracia,
Rege Anglie illustri, superiore domino regni Scocie, de regno eodem; et apud Novum
Castellum super Tynam, in regno suo Anglie constituto, quamdam querelam de quibusdam
auditoribus, nuper per ipsum in dicto regno Scocie deputatis, per quendam magistrum
Rogerum Bartholomei, burgensem de Berewyk, super Twedam, in Scocia, ad eum delatam,
mandauit per justiciarios suos audiri et sibi inde justiciam exhiberi. Sane cum per
Venerabilem patrem, dominum W. episcopum Sancti Andree, et Nobiles viros dominos Johan´
comitem de Boughan, Patricium de Graham, Thomam dictum Randulf, et quosdam alios magnates
et proceres predicti regni Scocie, de consilio magnifici principis domini J. Regis
Scocie illustris, coram Venerabilibus patribus dominis Johanne archiepiscopus Dublinensi:
Antonio Dunelmensi: Johan´ Carleolensi, Dei gracia, episcopis. Ac viris egregiis,
dominis Henrico de Lascy comite Lyncolnie, Johanne de Sancto Johanne, Roberto de Typetot,
et pluribus aliis de consilio domini Regis Anglie. Ex parte dicti Regis Scocie petitum
fuisset, ut idem dominus Rex Anglie seruaret promissionem, quam fecerat de legibus
et consuetudinibus predicti regni Scocie observandis, et quod querele seu placita,
que super rebus quibuscumque, infra dictum regnum Scocie consistentibus, mota fuerunt,
extra idem regnum minime traherentur, nec in dicto regno Anglie executio fieret de
eisdem. Ex parte domini Regis Anglie, presente consilio suo predicto, per dominum
Rogerum le Brabanzon, justiciarium suum fuit eis responsum et dictum; quod satis illis
constabat, et constare potuit, quod prefatus dominus Rex Anglie promissa seruauit,
nec in aliquo venerat contra ea; quamquam ad peticionem unanimem communitatis prefati
regni Scocie, de assensu episcoporum, prelatorum, comitum et magnatum ejusdem regni,
quedam dilacionum dispendiosa prolixitas, rcstricta fuisset ad tempus, pro celeriori
justitia facienda. De querelis autem, que ad prefatum dominum Regem Anglie sunt delate,
de auditoribus et ministris per ipsum, ut superiorem dominum supradicti regni Scocie,
in regno deputatis eodem (qui quidem suam representabant personam) cujusmodi querelarum
ad ipsum spectat congnitio, sue congnicioni specialiter reseruauit: nullus alius,
preter eum, racione superioritatis dominii sui, potest, seu debet congnoscere, vel
facta eorum, si in aliquo erraverint, corrigere, nec in illis habet aliquatenus intromittere;
eo quod de judiciis ipsius superioris domini et eorum, qui suam representant sermonem,
non pertinent ad subditos interponere partes suas. Protestabatur etiam predictus dominus
Rogerus le Brabanzon, vice et nomine prefati domini Regis Anglie, superioris domini
predicti regni Scocie, et pro heredibus suis, et dixit: Quod, licet idem dominus Rex
Anglie, nuper vacante dicto regno Scocie, super certis articulis quasdam promissiones
fecisset ad tempus, et eas, ut premittitur, obseruarit; non intendit, aut vult, Rege
jam in eodem regno creato, per eas deinceps artari amodove ligari, quin querelas et
alia queuis negocia, que qualitercumque regnum Scocie prenotatum contingant, seu de
eodem
regno fuerint, que legitime deferentur ad eum, possit admittere, et saniori ac justiori
modo, quo poterit, inde facere justitie complementum: et superioritatem ac dominium
suum, que habet in ipso regno Scocie, infra regnum Anglie, ubi sibi placuerit, prout
justum fuerit, exercere. Postea, apud Novum Castellum predictum, in camera prefati
domini Regis Anglie, ultima, scilicet, die mensis Decembris, innouata fuit memorata
protestacio per supradictum Rogerum le Brabanzon; Presentibus, Anglie et Scocie Regibus
antedictis; ac Venerabilibus patribus, Johanne archiepiscopo Dnblinensi, Antonio Dunelmensi,
Willielmo Sancto Andree, et Roberto Glasguensi, Dei gratia, episcopis. Et nobilibus
viris, Henrico Lyncolnie, Johanne Surrye, Johanne de Boughan, Patricio de Marchia,
Gilberto de Aneguz, comitibus, Johanne de Sancto Johanne, Roberto de Typetot, Nicolao
de Segrave, Patricio de Graham, Willielmo de Seint Cler, Alexandro de Balliolo, Galfrido
de Montbray, Thoma Randulf, Gilberto de Thorntone, Roberto Malet, Hugone de Gressyngeham,
Johanne Woughan, et nonnullis aliis prelatis, comitibus, baronibus, magnatibus, proceribus,
existentibus tunc ibidem. Et statim, postmodum, presentibus eisdem omnibus, prefatus
dominus Rex Anglie protestabatur, sermone Gallico, viua voce, scilicet, quod non obstantibus
promissionibus, concessionibus, confirmationibus seu ratificacionibus (si que prius
per eundem facte fuerint) quibuscumque, litteris seu instrumentis vallatis (per que
quidem se artatum minime reputat aut ligatum) querelas et alia queuis negocia, predictum
regnum Scocie qualitercumque tangencia, et que de eodem regno fuerint, que legitime
deferentur ad eum, intendit admittere et audire, ac inde conquerentibus exhibere justitie
complementum, et superioritatem ac directum dominium suum, que habet in ipso regno
Scocie, infra regnum Anglie, ubi et quando sibi placuerit, prout justum fuerit, exercere:
et eciam ipsum Regem Scocie propterea, si necesse fuerit, ad presenciam suam, infra
predictum regnum s#numAnglie, facere evocari.
Tenor autem cujusdam littere prefati Regis Scocie, diuersos articulos continentis,
prout patet inferius, Gallico sermone confecte, que quidam subsequenter in personam
supradicti domini Regis Anglie emanauit, sequitur sub hac sententia literali
.
[
I dette brev og i det følgende meddeler John Balliol, konge av Skotland, bl. a., at
de breve, overenskomster, løfter o. s. v., som er git i anl. av det paatænkte egteskap
mellem kong Edward av Englands søn og kong Eirik av Norges datter, ikke længer har
nogen gyldighet. 2 jan. 1293. Newcastle on Tyne
] Omnibus, presentes litteras visuris vel audituris, Johannes de Balliolo. Dei gracia,
Rex Scotorum, salutem in Domino. Cum dominus noster, dominus Edwardus, Rex Anglie,
superioritatis dominii sui, tenuerit predictum regnum Scocie in manu sua, quousque
fecisset illis justiciam qui jus petierunt in regnum predictum: ac aliquas convenciones,
promissiones, et obligaciones fecisset petentibus, et custodibus, ac probis hominibus
ejusdem regni, tam de ipsius regni et castrorum restitucione facienda, quam de rebus
aliis, de quibus fecerat scripta sua, certis penis appositis, sicut in scriptis continebatur
eisdem: Et postmodum, in presencia sua, per judicium curie sue, nobis adjudicauerit
dictum regnum, et seisinam ejusdem regni, et castrorum, cum omnibus allis rebus, liberauerit
ita plene et integre, sicut per convenciones, obligaciones, et promissiones, quas
inde fecerat, tenebatur. Nos, pro nobis, et pro omnibus heredibus nostris, ac pro
omnibus illis, ad quorum manus predictum regnum deveniat futuris temporibus, quicumque
fuerint, quietamus predictum dominum nostrum Regem Anglie, et heredes suos, inperpetuum,
de omnibus conuencionibus, promissionibus, et obligacionibus, atque penis, racione
ipsarum conventionum, promissionum, et obligacionum, nobis, seu probis hominibus dicti
regni factis, que idem regnum in rebus ipsius regni contingat. Et, si aliquod scriptorum,
qualecumque sit illud, quod tangat premissa, aliquo tempore amodo sit inventum, volumus
et concedimus, pro nobis, et heredibus nostris, quod nullius sit roboris aut valoris:
ita quod nec domino nostro Regi predicto, neque heredibus suis, Regibus Anglie, obesse
valeat; nec nobis, neque heredibus nostris, Regibus Scocie, nec etiam illis, qui dictum
regnum Scoeie tenebunt, quicumque sint illi, prodesse, nec locum aliquo tempore obtinere.
Insuper promittimus, pro nobis, et omnibus nostris heredibus, Regibus Scocie, et pro
omnibus illis, qui regnum Scocie tenebunt, quicumque fuerint, universa et singula
ratificare, que prefatus dominus noster Rex Anglie fecit de regno predicto, aut de
rebus ipsius regni, racione superioritatis dominii sui, dum idem regnum in manibus
suis fuit: et ea ratificamus, et firmamus, ac habemus, et habebimus firma et stabilia
inperpetuum, pro nobis, et omnibus nostris heredibus, et pro omnibus illis qui predictum
regnum tenebunt. Preterea volumus et concedimus, pro nobis et heredibus nostris, necnon
et pro omnibus illis qui post nos predictum regnum Scocie tenebunt, quod scriptum
seu scripta, factum vel facta, per prefatum dominum nostrum Regem Anglie, apud Norhampton´,
vicesima octaua die Augusti, anno regni sui decimo octavo, custodibus . . . . episcopis,
abbatibus, et toti clero: comitibus, baronibus, et toti communitati regni Scocie,
super quodam tractatu matrimonii, faciendi inter filium ejusdem domini nostri Regis
Anglie, et filiam Regis Norwegie, dominam et reginam Scocie (cujus heres nos sumus)
continentia diversos articulos, concessiones, promissiones, affirmaciones, et ratificaciones,
tangentes statum, leges, jura, libertates, consuetudines, separaciones, divisiones,
et quietancias subjecciones prefati regni Scocie, et inhabitancium idem regnum, quibuscumque
loco et tempore, de cetero, in nostra custodia, vel aliena repperiantur, cassa sint
et irrita, et nullius firmitatis, nec aliquo tempore robur obtineant; set deinceps
sint penitus annullata, et pro nullis etiam teneantur. Et de omnibus illis concessionibus,
promissionibus, affirmacionibus, ratificacionibus, et de omnibus aliis rebus, quocumque
nomine censeantur, aut specificentur, in scripto vel scriptis, superius nominatis;
predictum dominum nostrum Regem, et heredes suos, pro nobis, et heredibus nostris,
et pro omnibus illis, qui post nos predictum regnum Scocie tenebunt, per presentes
litteras penitus quietamus. In cujus rei testimonium presenti scripto sigillum nostrum,
una cum sigillis venerabilium patrum, Willielmi episcpopi Sancti Andree, et Roberti
episcopi Glasguensis, Johannis comitis de Boughan, Patricii comitis de Marchia, Gilberti
comitis de Anegus,
Johannis Comyn, Alexandri de Balliolo, Galfridi de Montbray, Patricii de Graham, Willielmi
de Seint Cler, et Thome Randulf´ fecimus apponi. Datum apud Novum Castellum super
Tynam, in Anglia, secunda die mensis, Januarii: anno Incarnationis Dominice, millesimo
ducentesimo nonagesimo secundo: et regni predicti domini nostri Regis Edwardi vicesimo
primo: ac regni nostri primo.
Sequitur Gallicum suprascripte littere, sub eodem tenore, sub quo facta fuerat et
signata.
A tous ceaus qe cestes presentes lettres verront ou orront, Jahan de Baillol, par
la grace de Dieu, Rey de Escoce, saluz en Deu. Come nostre seigneur, sire Edward,
Rey de Engleterre, soverein seigneur du reaume de Escoce, par la reson de sa sovereine
seigneurie, eit tenu le avantdit reaume de Escoce en sa main, tant que il eust fait
dreit a ceaus qe dreit demandeient en la reaume avantdit: e aucuns covenances, promesses,
e obligations feist as demandans, e as gardeins, e as proudes hommes du reaume, aussi
bien de la restitucion fere du reaume e des chasteaus, come des autres choses, dont
il aviet fet ses escrite, e certeines peynes mises, sicome fu contenu en meismes les
escrytz: E puis, en sa presence, par jugement de sa court, nous eit le reaume ajuge,
e la seisine du reaume e des chateaus, oue totes autres choses, livere, ausi pleinement
e entierement, come il esteit tenus par ses covenances, obligations, e promesses.
Nous, per nous, e por tous noz heyrs, e por tous ceaus, en qi mains le reaume deveigne
en tens avenir, qi qe ll onqes seient, quitoms le avantdit nostre seigneur le Roy
d´Engleterre, e ses heyrs, a tous jors pardurablement, de totes maneres de covenances,
e des promesses, e des obligacions, e peynes, par la reson des covenances, promesses,
e obligacions, a nous, ou a la bone gent du reaume avantdit, faites, qe touchent le
reaume avantdit en les choses du reaume. E, si nul escryt, quelque il seit, qe touche
cestes choses avantdites, seit en aucuns tens, desore en avant, trove, voloms e grantons,
por nous, e por noz heyrs, ue il seit de nule value ne force: issi que il ne puisse
a lui, ne a ses heyrs, Reys d´Engleterre
nuire: ne a nous, ne a noz heyrs, Reys de Escoce, ne a ceaus, qe le reaume de Escoce
tendront, qi qe il onqes seint, valer, ne lieu tenir en nul tens. Encore promettoms,
por nous, e por tous noz heyrs, Roys de Escoce, e por tous ceans, qe le reaume de
Escoce, tendront, qi qe il onqes seint, que nous totes les choses, que il feseit du
dit reaume, ou des choses do dit reaume, par la reson de la sovereine seigneurie,
tant come ce reaume fu en sa mien, ratefioms, e afermoms, e avoms ferm e estable a
tous jours, per nous, e por tous noz heyrs, e por tous ceaus, qe le reaume tendront.
Estre ceo, voloms e grantoms, por nous, e por noz heyrs, e por tous ceaus qe le dit
reaume de Escoce apres nous tendront, qe escryt ou escrytz, fait ou faitz, par le
devantdit nostre seigneur le Rey d´Engleterre a Norhamptone le xxviii. jour de Aust,
le an de son regne xviii. as gardeins, evesqes, abbes, et tote la clergie: contes,
barons, e a toute la communaute du reaume de Escoce, de une porpalance de un mariage,
faire entre le fiz le devantdit nostre seigneur le Roy d´Engleterre, e la fille la
Reyne de Norwege, dame e Reyne de Escoce (qi heyr nous sumes) contenants autres divers
articles concessions, promesses, affermemens e ratifiemens, touchans le estat, leys,
dreytz, franchises, coustumes, servances, divisions, e quitances de subjections, de
l´avantdit reaume de Escoce, e des enhabitans meisme le reaume, en quel lieu e en
quel tens qe il seint, de ci en avant, en nostre garde, ou en autri troves, seint
casses, veins, e nule fermete ne force ne eient en nul tens; mes de tot en tot, seient,
desore en avant, anientys, e por nulz tenus. E de toutes celes concessionis, promesses,
affermemens, ratefiemens, e de toutes autres choses, par queuque nom elles seint nomees
ou especefieez, en le escryt, ou escrytz avant nomes, le devantdit nostre seigneur
le Rey, e ses heyrs por nous, e por noz heyrs, e por tous ceaus, qe apres nous le
reaume de Escoce tendront, de tot en tot, quitoms par ceste presente lettre. En tesmoigne
de ceste chose, a cest present escryt nostre seal, ensemblement ou les sealz des honeurables
peres, Willame evesqe de Seint Andru, Robert evesqe de Glasgu, Johan conte de Boughan,
Patryk contre de la Marche, Gilbert conte de Aneguz, Johan conte de Atheilles, Johan
Comyn, Alexandre de Baillol,
Geffrey de Montbray, Patryk de Graham, Willame de Seint Cler, e Thomas Randulf, avoms
fet mettre. Done a Noveau Chastel sor Tyne, En Engleterre, le secund jour de moys
de Jenuer: le an del Incarnacion nostre Seignour, myllysme ducentysme nonantysme secund:
e du regne nostre seigneur le Rey Edward avantdit, vyntysme premer, e du nostre premer.
Ego Johannes Erturi de Cadamo, apostolice sedis auctoritate notarius publicus, premissis,
que acta fuerunt prout superius continetur, omnibus presens interfui; et ut adhibeatur
eisdem, de cetero, plena fides, rogatus propria manu scripsi, et mei singni annotatione
in hanc publicam formam redegi.
Hic finis est Magni Rotuli Scocie.