Korpusfil: Oluf Kolsrud og Georg Reiss: Tvo norrøne latinske kvæde med melodiar, Kristiania, 1913 , s. 38-43

Digital corpus and dictionary of Norwegian Medieval Latin texts

Nasjonalbiblioteket 2018

Publiseres som del av digitalt tekstkorpus, kun latinsk tekst er tatt med.

[Hymnus in honorem Sancti Magni comitis Orchadiæ.]

(Cod. Upsal. C233, fol. 19 V23-20 r; hand g.)

(Pl. II.)

[1]
Nobilis
humilís
Magne martir ſtabiliſ
abiliſ
utiliſ
comeſ uenerabiliſ
et tutoζ laudabiliſ
tuoſ ſubditoſ ferua carníſ fragiliſ
ſerua carniſ fragiliſ
mole poſitoſ. 1
[2]
Predít us
celitus
dono ſancti ſpírít us
uíu ere
temere
ſummo caueſ opere
carníſ mot us p rem ere
ſtudeſ penítuſ
ut carniſ ín carcere
regnet ſpírítuſ.
[3]
Socia .
regia .
tibi uírí necſía .
tradit ur .
ſubdit ur . 2
[39] 
caſta caſto íungit ur .
na m neut er illudit ur
ſic decennío . 3 4
rub us no n comburit ur
i n íncendío . 5 6
[4]
Turbid us .
i nus
hoſtiſ Haco callid us .
ſt ernere .
terere .
tua ſibi ſubdere .
te cupit et p erdere
doli ſpículo .
íu ncto fraud is fed ere
pacis ofc ulo .
[5]
Grauía
tedía
ferenſ p ro iuſtícía .
rap eri ſ .
t raheriſ .
demu m íctu funeriíuſ . 7
ab ẏmíf extolleriſ .
ad celeſtia .
ſic X pisto coníu ngerif
p er ſupplicía . 8
[6]
Eẏa
glo yia
ſgnoζ um frequencía .
canítur
agit ur
Xp istus benedícit ur
et tibi lauſ redditur
ín ecclelauſía
o quam felix cernítur
hínc Oζchadia .
[40] 
[7]
Om nb us
ladib us
tuiſ ínſiſtenti us
gr ciam
ueníam
et et ernam gl oríam
precum p er ínſtanciam
p ateζ optíne .
hanc ſaluanſ familíam
a diſcrímíne .
amen
[41] 

[Carmen gratulatorium in nuptias Eyrici regis Norwagiæ A. D. 1281.]

(Cod. Upsal. C 233, fol. 50 V-51 r; hand g.)

(Pl. VI.)

[1]
Ex te lux oζítur o dulciſ Scocia
qua uere noſcit ur fulgens Noζwagía .
Que cu m t ranſuehit ur trahis ſuſpíría
tuí ſub rahítur q uod regiſ filia . 9 10
[2]
Cum pax accendítur que ſuí gracía
regníſ índicit ur redít letícía .
Applaundunt undíque terra ζum ſpacía
tecum ſ ed utíq ue conguadet Anglia .
[3]
Ad regem míttítur Eyrícum regía
uírgo ſuſcipítur ſumma cu m gloζía .
Genſ tota foluitur ín plauſuſ eẏa
cantuſ extollítur fíunt trípudía .
[41] 
[4]
Cleri celebζiter occurrat concío
oζat ſalubζíter ſacra religío .
Prodít celeríter omnís condícío
et ſexuſ pariter reſulta nſ gaudío .
[5]
Rex ducit uírgínem dulce coníugium
p er mundi cardínem p roducit gaudíum .
Saluet compaginem Deus ha nc om níu m .
ho ζum propagínem det et ín medíum .
[6]
Regína reſídet ín regní ſolío
íníuncta poſſidet coζonam regío .
Jn cultu pζeſidet digna faſtigío
ſit qui ſic p rouidet lauſ Dei filío .
[7]
O quam laudabiliſ hec regiſ ſocía
mítíſ affabiliſ plena prudencía .
Cunctiſ dat humil is pollet facu ndía
uen ustat nobilíſ q uam contínencia
[8]
Uíro ſit ut fuít Rachel amabilis 11
ut regi placuít Eſter placabiliſ . 12
Ut Lẏa genuít sit prole fertilis 13
degat ut deguít Sufanna ſtabiliſ . 14
[9]
Manenteſ íugíter Dei feruícío
feneícant talit er felící senío .
Vt uíte labilís decurſo ſtadío
ſemp er durabiliſ fínt dígni b rauío .
[10]
Ex te p rogreditur o dulciſ Scocía
qua late ſpargitur laudis Materia .


1. jfr. Olavshymna i Roskilde-breviaret, str. 3: «Mole carnis aggravatus – – –» (Mon. hist. Norv., 261 1).
2. «han bat ser æinnar meyiar hinnar dyrdligstu ættar af Skotlande ok drak brudhlaup til» (Orkn. p. i Flb. II, 431); – «feck hann sier oc fastnadi eina rikborna jungfru oc hina skiæruzstu mey af hinum tignuzstum Skotlandz hofpingia ættum, oc flutti heim til sin oc gerdi brudkaup til» (Magn. s. h., c. 14. 1780, p. 466).
3. «bygde han .x. uetr hia henne suo at hann spillti huorskis peirra losta ok uar hræinn ok fleklaus allra saurlifis synda. ok er hann kende freistne a ser pa for hann j kallt uatnn ok bat ser fulltings af gude» (Orkn. p. i Flb.II, 431); — «bygdi x. vetr hía pessari meyu herinn oc hlutlauss gersamligra allra saurlifiss synda, enn er hann kiendi á sier freistni til likams losta, pá for hann i kallt vatn, oc bad sier fulltíngis af Gudi» (Magn. s. h., e. 14. 1780, p. 466).
4.

Hymnus I ad matutinum et vesperas, str. 4. (Vigf. II, 306):

Sic in cubiculo sponsus cum virgine,
Insigni titulo, pro! continentiæ,
Vivit a Venere divino munere
Annis decem continue.

Hymnus II divisus in responsoria, ad IX lectiones officii Matutini, str. 4 (Vigf. III, 31 I. 321):

Preter carnem in carne vivere
Studet Magnus divino munere:
Miro pŒne se domans genere.
Annis decem in thoro virginis
Labe carens mansit libidinis.

Hymnus III distributus in antiphonas, str. 2 (Vigf. III, 310. 321):

Vir sanctus in comitem digne sublimatus,
Carnem per continuos domat cruciatus.

Sequentia in festo translationis, str. 2 (Vigf. III, 328):

Spreto virgo sæculo
annorum curriculo
decem est cum virgine.
5.

Hymnus I ad matuitinum et vesperas, str. 3 (Vigf. III, 306):

arderere creditur, sed non exuritur,
Rubus dum florens cernitur.
6. Magnús saga helga c. 14 (1780, p. 468): «Se, miner kiæruzstu, pessi er sú hin mikla sýn er Moisis sá runninn loganda oc egi brennanda». Jfr. Exodus III 2-4 (Vulgata): «Apparuitque ei Dominus in flamma ignis de medio rubi; et videbat quod rubus arderet, et non combureretur. Dixit ergo Moyses: Vadam et videbo visionem hanc magnam, quare non comburatur rubus. Cernens autem Dominus quod pergeret ad videndum, vocavit eum de medio rubi, et ait: Moyses, Moyses!»
7. «Eftir pat signdi hann vndir hoggit ok leid on hans til himins» (Orkn. p. i Flb. II, 434); – «eptir pat signdi Magnus iarl sic oc laut undir höggit, enn Lífolfr hió i haufut hönum mikit högg med öxi. Pá mæliti Hákon iarl, högg pú annat; pa hió Lífolfr i hit sama sárit, pa fell hinn heilagi Magnus iarl á knien oc fór med pessu pislarvætti af vesölldum pessa heims, til eilífra himnarkíkis fagnada» (Magn. s. h., c. 25. 1780, p. 500); – «securi bis in cerebrum fuum vibrata, securus ictum ferientis suscepit» (Legenda de S. Magno, Vigf. III, 304. 313).
8. «sotti Magnus jall pa upp a eyna med lid sitt ok til kirkiu til bęnar ok uar par um nottina»: – – «hann badst firir rækiliga ok let syngia ser messu»; – – «ok er Hakon sa hann hliopu peir pangat med ope ok uopnabrake. Magnus jall uar pa a bæn sinne er peir komu til hans»; – – «eftir pessa rædu fell hann til bænar ok lau(t) j gaupnir ser ok hellt(i) vt morgum taarum j guds augliti»; – – «sipan bat han ser leyfis at bidiaz fyrir ok pat var honum veitt. hann fell til iardar ok gaf sik gudi ok færdi honum sialfann sik i forn. eigi at eins bad hann fyrir ser edr vinum sinum helldr ok par med fyrir vuinum sinum ok banamonnum ok fyrirgaf peim af ollum hug pat er peir misgerdu med hann ok iatti gud sinar misgerdir ok bad pær af ser puaz in vthellingu blods sins ck fal ond sina gudi a hendi ok bad guds eingla koma i mot saal sinni ok fæ hana i huilld paradisar» – – (Orkn. p. i Flb. II, 433 f.; jfr. Magn. s. h., c. 23. 25. 1780, p. 490. 492. 494. 498. 500). – «Eductus ergo hilari mente et intrepido animo, quasi ad epulas invitatus, agonem suum Domino precibus commendans» – – (Legenda de S. Magno, Vigf. III, 304. 313).
9. Chronicon de Lanercost 1201-1346, ed. Jos. Stevenson (Edinburgi 1839. Bannatyne club LXVIII. Maitland club XLVI), pag. 104-105, A. D. 1280: «Reliquerat hoc tempore rex Norwegiæ defunctus filium fibi fuccefforem appellatum Magnum, qui audiens regem Scotiæ generofam et formofam ac morigerofam habere filiam virginem, infuper et fuæ ætati competentem, quoniam erat et ipfe annorum circiter formofus adultus octodecim, quiefcere nequivit donec miffis bis nunciis folemnibus, tam religiofis quam potentibus, confortem conjugii et collegam regni eam experet. Verum antequam finem hujus matrimonii fermone concludam, referam ad laudem Dei et fervi fui, quod ab ipfis nunciis de fuo rege relatum attendere poterit affectus hominum. Pater hujus regis religionem fancti Francifci plurimum diligens, filios ejus plurimum coluit, ac in eorum fcholis facræ theologiæ non fegniter intendit, ubi et fibi maufoleum ftatuit. Accidit ut regina die fancti nominati [ɔ: Julii 16] primum ederet partum, pudibundum regno magis quam jucundum, urfi non viri præferens pignus, utpote fruflum carnis, non filium. Quod cum regi perlatum fuiffet, ille fide plenus ait, «involvite lintheo mundo et hora conficiendi fuperponite fancti Francifci altario». Quod cum impletum fuiffet venientes in fine miffæ, ut reciperent quod repofuerant, puerum formofum intus vagientem reperiunt, et Deo gratias læti et fancto referunt. Is adultus factus Domicellam, ut dictum eft, maritagio petiit, et licet multum effet animo puellæ contrarium necnon parentum et amicorum, eo quod alibi multo facilius et decentius copulaffe potuiffet, connubium, folius regis patris fui propofito hoc initum eft pactum ut cum ea daret feptemdecim milla marcarum, principaliter pro fŒdere nuptiarum, accefforie vero pro redemptione juris Infularum. Impofita eft igitur navi apud . . . . . cum multo apparatu et famulatu in craftino [ɔ: Augusti II] fancti Laurentii [ɔ: Augusti 10], et cum ingenti vitæ periculo, quod nocte affumptionis facræ Virginis [ɔ: Augusti 15] fuftinuerant, fummo mane ditæ folemnitatis apud Bergis vela fubmiferunt. Ipfa poftmodum folemniter coronata et de eximia parentela coram omnibus proclamata, tam gratiofe erga regem et fuos fe habuit quod mores in melius mutavit, idioma Gallicum et Anglicum eum docuit, et de indumentis et efculentis honeflius inflituit: unam tantum filiam ex ea fufcepit, quæ modico poft matrem tempore vixit.»
10. Johannis Forduni Scotichronicon usqye ad 1385, lib. X cap. XXXVII, ed W. Goodall (1759), II, 124-125. «Paulo tamen ante hoc, A. fciz. D. MCCLXXXL. deſponſata eſt Margareta filia regis Alexandri tertii regi Norwegiæ Hanigow five Hericio nuncupato; quæ, pridie Idus Auguſti Scotiam relinquens, nobili transfretavit apparatu, cum Waltero Bullok comite, et ejus de Menteth comitiſſa, unà cum abbate Balmunirach, et Bernardo de Montealto, et aliis multis militibus et nobilibus; ac in vigilia aſſumptionis noſtræ Dominæ Norweiam eſt ingreſſa, et à rege honorificè ſuſcepta, ac ab archiepiſcopo illius regni, invitâ matre ejuſdem regis, coronata eſt. Poſt verò nuptias ſolenniter celebratas, dicti abbas Bernardus, et alii plures in redeundo ſunt ſubmerfi. Walterus autem comes, et uxor ejus, cum tota familia de Norweia in Scotiam proſperè redierunt. Sed et hæc eadem domina Margareta Noricorum regina, cùm per unum annum et dimidium cum rege viro ſuo vixiſſet, in ejuſdem anni principio, quo et frater ejus Alexander obiit, quinto Idus Aprilis debitum humanæ conditionis perſolvit. De qua rex Noricus unicam filiam tantùm genuit, nomine etiam Margaretam; quæ cùm ad annos maturitatis pervenerat, et ipſa fimiliter ab hac luce migravit»
11. Gen. 2916-39.
12. Esth. 29. 15.17. 51-8. 71-8. 81-8. 15.
13. Gen. 2931-30 21. 3523. 4615-18, Ruth 411.
14. Dan. 13.