Korpusfil: Oluf Kolsrud og Georg Reiss: Tvo norrøne latinske kvæde med melodiar, Kristiania,
1913, s. 38-43
Digital corpus and dictionary of Norwegian Medieval Latin texts
Nasjonalbiblioteket 2018
Publiseres som del av digitalt tekstkorpus, kun latinsk tekst er tatt med.
[Hymnus in honorem Sancti Magni comitis Orchadiæ.]
(Cod. Upsal. C233, fol. 19
V23-20
r; hand
g.)
(Pl. II.)
[1]
Nobilis
humilís
Magne martir ſtabiliſ
abiliſ
utiliſ
comeſ uenerabiliſ
et tutoζ laudabiliſ
tuoſ ſubditoſ ferua carníſ fragiliſ
ſerua carniſ fragiliſ
[2]
Predít
us
celitus
dono ſancti ſpírít
us
uíu
ere
temere
ſummo caueſ opere
carníſ mot
us p
rem
ere
ſtudeſ penítuſ
ut carniſ ín carcere
regnet ſpírítuſ.
[3]
Socia .
regia .
tibi uírí necſía .
tradit
ur .
caſta caſto íungit
ur .
na
m neut
er illudit
ur
rub
us no
n
comburit
ur
[4]
Turbid
us .
i
nuí
us
hoſtiſ Haco callid
us .
ſt
ernere .
terere .
tua ſibi ſubdere .
te cupit
et p
erdere
doli ſpículo .
íu
ncto fraud
is fed
ere
pacis ofc
ulo .
[5]
Grauía
tedía
ferenſ p
ro iuſtícía .
rap
eri ſ .
t
raheriſ .
demu
m íctu funeriíuſ .
7
ab ẏmíf extolleriſ .
ad celeſtia .
ſic X
pisto
coníu
ngerif
[6]
Eẏa
glo
yia
ſgnoζ
um frequencía .
canítur
agit
ur
Xp
istus benedícit
ur
et tibi lauſ redditur
ín ecclelauſía
o quam felix cernítur
hínc Oζchadia .
[7]
Om
nb
us
ladib
us
tuiſ ínſiſtenti
us
gr
ciam
ueníam
et et
ernam gl
oríam
precum p
er ínſtanciam
p
ateζ optíne .
hanc ſaluanſ familíam
a diſcrímíne .
amen
[Carmen gratulatorium in nuptias Eyrici regis Norwagiæ A. D. 1281.]
(Cod. Upsal. C 233, fol. 50
V-51
r; hand
g.)
(Pl. VI.)
[1]
Ex te lux oζítur o dulciſ Scocia
qua uere noſcit
ur fulgens Noζwagía .
Que cu
m t
ranſuehit
ur trahis ſuſpíría
tuí ſub
rahítur q
uod regiſ filia .
9
10
[2]
Cum pax accendítur que ſuí gracía
regníſ índicit
ur redít letícía .
Applaundunt undíque terra
ζum ſpacía
tecum ſ
ed utíq
ue
conguadet Anglia .
[3]
Ad regem míttítur Eyrícum regía
uírgo ſuſcipítur ſumma cu
m gloζía .
Genſ tota foluitur ín plauſuſ eẏa
cantuſ extollítur fíunt trípudía .
[4]
Cleri celebζiter occurrat concío
oζat ſalubζíter ſacra religío .
Prodít celeríter omnís condícío
et ſexuſ pariter reſulta
nſ gaudío .
[5]
Rex ducit uírgínem dulce
coníugium
p
er mundi cardínem p
roducit gaudíum .
Saluet
compaginem Deus ha
nc om
níu
m .
ho
ζum propagínem det
et ín medíum .
[6]
Regína reſídet ín regní ſolío
íníuncta poſſidet coζonam regío .
Jn cultu pζeſidet digna faſtigío
ſit qui ſic p
rouidet lauſ Dei filío .
[7]
O quam laudabiliſ hec regiſ ſocía
mítíſ affabiliſ plena prudencía .
Cunctiſ dat humil
is pollet facu
ndía
uen
ustat nobilíſ q
uam
contínencia
[8]
Uíro ſit ut fuít Rachel amabilis
11
ut regi placuít Eſter placabiliſ .
12
Ut Lẏa genuít sit prole fertilis
13
degat ut deguít Sufanna ſtabiliſ .
14
[9]
Manenteſ íugíter Dei feruícío
feneícant talit
er felící senío .
Vt uíte labilís decurſo ſtadío
ſemp
er durabiliſ fínt dígni b
rauío .
[10]
Ex te p
rogreditur o dulciſ Scocía
qua late ſpargitur laudis Materia .
1. jfr. Olavshymna i Roskilde-breviaret, str. 3: «Mole carnis aggravatus – – –» (Mon.
hist. Norv., 261 1).
2. «han bat ser æinnar meyiar hinnar dyrdligstu ættar af Skotlande ok drak brudhlaup
til» (Orkn. p. i Flb. II, 431); – «feck hann sier oc fastnadi eina rikborna jungfru
oc hina skiæruzstu mey af hinum tignuzstum Skotlandz hofpingia ættum, oc flutti heim
til sin oc gerdi brudkaup til» (Magn. s. h., c. 14. 1780, p. 466).
3. «bygde han .x. uetr hia henne suo at hann spillti huorskis peirra losta ok uar hræinn
ok fleklaus allra saurlifis synda. ok er hann kende freistne a ser pa for hann j kallt
uatnn ok bat ser fulltings af gude» (Orkn. p. i Flb.II, 431); — «bygdi x. vetr hía
pessari meyu herinn oc hlutlauss gersamligra allra saurlifiss synda, enn er hann kiendi
á sier freistni til likams losta, pá for hann i kallt vatn, oc bad sier fulltíngis
af Gudi» (Magn. s. h., e. 14. 1780, p. 466).
4.
Hymnus I ad matutinum et vesperas, str. 4. (Vigf. II, 306):
Sic in cubiculo sponsus cum virgine,
Insigni titulo, pro! continentiæ,
Vivit a Venere divino munere
Annis decem continue.
Hymnus II divisus in responsoria, ad IX lectiones officii Matutini, str. 4 (Vigf.
III, 31 I. 321):
Preter carnem in carne vivere
Studet Magnus divino munere:
Miro pŒne se domans genere.
Annis decem in thoro virginis
Labe carens mansit libidinis.
Hymnus III distributus in antiphonas, str. 2 (Vigf. III, 310. 321):
Vir sanctus in comitem digne sublimatus,
Carnem per continuos domat cruciatus.
Sequentia in festo translationis, str. 2 (Vigf. III, 328):
Spreto virgo sæculo
annorum curriculo
decem est cum virgine.
5.
Hymnus I ad matuitinum et vesperas, str. 3 (Vigf. III, 306):
arderere creditur, sed non exuritur,
Rubus dum florens cernitur.
6. Magnús saga helga c. 14 (1780, p. 468): «Se, miner kiæruzstu, pessi er sú hin mikla
sýn er Moisis sá runninn loganda oc egi brennanda». Jfr. Exodus III 2-4 (Vulgata):
«Apparuitque ei Dominus in flamma ignis de medio rubi; et videbat quod rubus arderet,
et non combureretur. Dixit ergo Moyses: Vadam et videbo visionem hanc magnam, quare
non comburatur rubus. Cernens autem Dominus quod pergeret ad videndum, vocavit eum
de medio rubi, et ait: Moyses, Moyses!»
7. «Eftir pat signdi hann vndir hoggit ok leid on hans til himins» (Orkn. p. i Flb. II,
434); – «eptir pat signdi Magnus iarl sic oc laut undir höggit, enn Lífolfr hió i
haufut hönum mikit högg med öxi. Pá mæliti Hákon iarl, högg pú annat; pa hió Lífolfr
i hit sama sárit, pa fell hinn heilagi Magnus iarl á knien oc fór med pessu pislarvætti
af vesölldum pessa heims, til eilífra himnarkíkis fagnada» (Magn. s. h., c. 25. 1780,
p. 500); – «securi bis in cerebrum fuum vibrata, securus ictum ferientis suscepit»
(Legenda de S. Magno, Vigf. III, 304. 313).
8. «sotti Magnus jall pa upp a eyna med lid sitt ok til kirkiu til bęnar ok uar par um
nottina»: – – «hann badst firir rækiliga ok let syngia ser messu»; – – «ok er Hakon
sa hann hliopu peir pangat med ope ok uopnabrake. Magnus jall uar pa a bæn sinne er
peir komu til hans»; – – «eftir pessa rædu fell hann til bænar ok lau(t) j gaupnir
ser ok hellt(i) vt morgum taarum j guds augliti»; – – «sipan bat han ser leyfis at
bidiaz fyrir ok pat var honum veitt. hann fell til iardar ok gaf sik gudi ok færdi
honum sialfann sik i forn. eigi at eins bad hann fyrir ser edr vinum sinum helldr
ok par med fyrir vuinum sinum ok banamonnum ok fyrirgaf peim af ollum hug pat er peir
misgerdu med hann ok iatti gud sinar misgerdir ok bad pær af ser puaz in vthellingu
blods sins ck fal ond sina gudi a hendi ok bad guds eingla koma i mot saal sinni ok
fæ hana i huilld paradisar» – – (Orkn. p. i Flb. II, 433 f.; jfr. Magn. s. h., c.
23. 25. 1780, p. 490. 492. 494. 498. 500). – «Eductus ergo hilari mente et intrepido
animo, quasi ad epulas invitatus, agonem suum Domino precibus commendans» – – (Legenda
de S. Magno, Vigf. III, 304. 313).
9. Chronicon de Lanercost 1201-1346, ed. Jos. Stevenson (Edinburgi 1839. Bannatyne club
LXVIII. Maitland club XLVI), pag. 104-105, A. D. 1280: «Reliquerat hoc tempore rex
Norwegiæ defunctus filium fibi fuccefforem appellatum Magnum, qui audiens regem Scotiæ
generofam et formofam ac morigerofam habere filiam virginem, infuper et fuæ ætati
competentem, quoniam erat et ipfe annorum circiter formofus adultus octodecim, quiefcere
nequivit donec miffis bis nunciis folemnibus, tam religiofis quam potentibus, confortem
conjugii et collegam regni eam experet. Verum antequam finem hujus matrimonii fermone
concludam, referam ad laudem Dei et fervi fui, quod ab ipfis nunciis de fuo rege relatum
attendere poterit affectus hominum. Pater hujus regis religionem fancti Francifci
plurimum diligens, filios ejus plurimum coluit, ac in eorum fcholis facræ theologiæ
non fegniter intendit, ubi et fibi maufoleum ftatuit. Accidit ut regina die fancti
nominati [ɔ: Julii 16] primum ederet partum, pudibundum regno magis quam jucundum,
urfi non viri præferens pignus, utpote fruflum carnis, non filium. Quod cum regi perlatum
fuiffet, ille fide plenus ait, «involvite lintheo mundo et hora conficiendi fuperponite
fancti Francifci altario». Quod cum impletum fuiffet venientes in fine miffæ, ut reciperent
quod repofuerant, puerum formofum intus vagientem reperiunt, et Deo gratias læti et
fancto referunt. Is adultus factus Domicellam, ut dictum eft, maritagio petiit, et
licet multum effet animo puellæ contrarium necnon parentum et amicorum, eo quod alibi
multo facilius et decentius copulaffe potuiffet, connubium, folius regis patris fui
propofito hoc initum eft pactum ut cum ea daret feptemdecim milla marcarum, principaliter
pro fŒdere nuptiarum, accefforie vero pro redemptione juris Infularum. Impofita eft
igitur navi apud . . . . . cum multo apparatu et famulatu in craftino [ɔ: Augusti
II] fancti Laurentii [ɔ: Augusti 10], et cum ingenti vitæ periculo, quod nocte affumptionis
facræ Virginis [ɔ: Augusti 15] fuftinuerant, fummo mane ditæ folemnitatis apud Bergis
vela fubmiferunt. Ipfa poftmodum folemniter coronata et de eximia parentela coram
omnibus proclamata, tam gratiofe erga regem et fuos fe habuit quod mores in melius
mutavit, idioma Gallicum et Anglicum eum docuit, et de indumentis et efculentis honeflius
inflituit: unam tantum filiam ex ea fufcepit, quæ modico poft matrem tempore vixit.»
10. Johannis Forduni Scotichronicon usqye ad 1385, lib. X cap. XXXVII, ed W. Goodall (1759),
II, 124-125. «Paulo tamen ante hoc, A. fciz. D. MCCLXXXL. deſponſata eſt Margareta
filia regis Alexandri tertii regi Norwegiæ Hanigow five Hericio nuncupato; quæ, pridie
Idus Auguſti Scotiam relinquens, nobili transfretavit apparatu, cum Waltero Bullok
comite, et ejus de Menteth comitiſſa, unà cum abbate Balmunirach, et Bernardo de Montealto,
et aliis multis militibus et nobilibus; ac in vigilia aſſumptionis noſtræ Dominæ Norweiam
eſt ingreſſa, et à rege honorificè ſuſcepta, ac ab archiepiſcopo illius regni, invitâ
matre ejuſdem regis, coronata eſt. Poſt verò nuptias ſolenniter celebratas, dicti
abbas Bernardus, et alii plures in redeundo ſunt ſubmerfi. Walterus autem comes, et
uxor ejus, cum tota familia de Norweia in Scotiam proſperè redierunt. Sed et hæc eadem
domina Margareta Noricorum regina, cùm per unum annum et dimidium cum rege viro ſuo
vixiſſet, in ejuſdem anni principio, quo et frater ejus Alexander obiit, quinto Idus
Aprilis debitum humanæ conditionis perſolvit. De qua rex Noricus unicam filiam tantùm
genuit, nomine etiam Margaretam; quæ cùm ad annos maturitatis pervenerat, et ipſa
fimiliter ab hac luce migravit»
12. Esth. 29. 15.17. 51-8. 71-8. 81-8. 15.
13. Gen. 2931-30 21. 3523. 4615-18, Ruth 411.