IV De Finnis
Est igitur uastissima solitudo affinis Norwegie diuidens eam per longum a paganis
gentibus. Que solummodo Finnis et bestiis incolitur, quarum carnibus semicrudis uescuntur
et pellibus induuntur. Sunt equidem uenatores peritissimi, soliuagi et instabiles,
tugurea corticea pro domibus insidentes, que humeris inponentes leuigatis asseribus
pedibus subfixis, quod instrumentum 'ondros' appellant, et per condensa niuium ac
deuexa | moncium agitantibus ceruis cum coniugibus et paruulis aue uelocius transferuntur.
Est enim illorum incerta mansio, prout copia ferarum tempore instante eis dictauerit
uenationis loca.
Ibi infinita numerositas bestiarum, scilicet ursorum, luporum, lyncorum, uulpium,
sabelorum, lutrearum, taxonum,
castorum. Que bestia mirabiliter cauta: dum sepius a ueltribus uenatorum petatur,
tres subterraneas ad aquas sibi foueas concauat. Succrescente limpha mediam siue supremam
tenet, decrescente uero canibusque aduentantibus, seruulo catellis obiecto secus fenestram
relicto, se quasi domum cum coniuge et catulis in infimum confert latibulum, unde
sibi ad aquas liberior pateat aditus. Plus enim in lymphaticis quam in terrestribus
confidit meatibus. Dum uero pro hiemalibus alimoniis congregandis plus insudauerint
ulmos pregrandes dentibus circumcidentes, cuius arboris subere libentissime uescuntur,
seruulo suo suppino anterioribus pedibus fustem tenenti superponunt, sicque illo pro
uectigale utentes magnam copiam domum contrahunt, ipsi fustem rectibus capientes utrimque
baiulum trahendo amminiculantur. Est enim quoddam castorum genus seruile minimi pretii
et ob frequentem laboris usum haut pilosum, immo leue.
Sunt eciam apud Finnos scuriones quam plures ac mustele. De quarum omnium bestiarum
pellibus regibus Norwegie, quibus et subiecti sunt, maxima tributa omni anno persoluunt.
Horum itaque intollerabilis perfidia uix cuiquam credibilis uidebitur, quantumue diabolice
supersticionis in magica arte excerceant. Sunt namque quidam ex ipsis, qui quasi prophete
a stolido uulgo uenerantur, quoniam per immundum spiritum, quem 'gandum' uocitant,
multis multa presagia, ut eueniunt, quandoque percunctati predicent. Et de longinquis
prouinciis res concupiscibiles miro modo sibi alliciunt, nec non absconditos thesauros
longe remoti mirifice produnt.
Quadam uero uice dum christiani causa commercii apud Finnos ad mensam sedissent, illorum
hospita subito inclinata expirauit. Vnde christianis multum | dolentibus non mortuam,
sed a gandis emulorum esse depredatam, sese illam cito adepturos ipsi Finni nichil
contristati respondent. Tunc quidam magus extenso panno, sub quo se ad profanas ueneficas
incantaciones prepararet, quoddam uasculum ad modum taratantarorum sursum erectis
manibus extulit, cetinis atque ceruinis formulis cum loris et ondriolis nauicula eciam
cum remis occupatum, quibus uehiculis per alta niuium et deuexa moncium uel profunda
stagnorum ille diabolicus gandus uteretur. Cumque diutissime incantando tali apparatu
ibi saltasset, humo tandem prostratus totus niger ut ethiops, spumans ora ut puta
freneticus, preruptus uentrem uix aliquando cum maximo 〈fremore〉 emisit spiritum.
Tum alterum in magica arte peritissimum consuluerunt, quid de utrisque actum sit.
Qui simili modo, sed non eodem euentu suum implens officium — namque hospita sana
surrexit — et defunctum magum tali euentu interisse eis intimauit: Gandum uidelicet
eius in cetinam effigiem inmaginatum ostico gando in preacutas sudes transformato,
dum per quoddam stagnum uelocissime prosiliret, malo omine obuiasse, quia in stagni
eiusdem profundo sudes latitantes exacti uentrem perforabant. Quod et in mago domi
mortuo apparuit.
† Item dum Finni unacum christianis gregem squamigeram hamo carpere attemptassent,
quos in casis fidelium pagani perspexerant, sacculis fere plenis unco suo de abysso
attractis scapham cum piscibus impleuerunt. †
Hec de Finnorum innumeris prestigiis carptim excerpsi et quasi quasdam notulas tam
prophane secte plus remotis proposui.
Circumscriptis utcunque Norwegie finibus tendamus ad tributarias insulas, nam insulas,
que adiacent Norwegie, pre multitudine nemo numerare potest.
IX De ortu regum
Vetus prosapia regum Norwegie a Swethia sumpsit exordium, unde eciam inhabitata est
Trondemia, que patria principalis est in Norwegia. Rex itaque Ingui, quem primum Swethie
monarchiam rexisse plurimi astruunt, genuit Neorth. Qui uero genuit Froy. Hos ambos
tota illorum posteritas per longa secula ut deos uenerati sunt. Froyr uero genuit
Fiolni, qui in dolio medonis dimersus est. Cuius filius Swegthir nanum in petram persequitur
nec redisse dicitur, quod pro certo fabulosum creditur. Iste genuit Wanlanda, qui
in sompno a demone suffocatus interiit. Quod genus demoniorum Norwaico sermone 'mara'
uocatur. Hic genuit Wisbur, quem filii sui cum omni curia sua, ut cicius hereditarentur,
uiuum incenderunt. Cuius filium Domald Sweones suspendentes pro fertilitate frugum
Cereri hostiam obtulerunt. Iste genuit Domar, qui in Swecia obiit. Huius filius Dyggui
item in eadem regione uite metam inuenit. Cui successit in regnum filius eius Dagr,
quem Dani in quodam uado, quod Sciotanuath dicitur, dum
passeris iniurias uindicare conaretur, publico bello occiderunt. Qui genuit Alrik.
Hunc frater suus Erikr freno percussit ad mortem. Alricr autem genuit Agna. Istum
uxor sua iuxta locum Agnafit propriis manibus interfecit suspendendo ad arborem cum
catena aurea. Cuius filius Ingialdr in Swecia a fratre suo ob infamiam uxoris | eius
occisus est. Que Bera dicta est (hoc nomen Latine sonat 'ursa'). Post hunc filius
eius Iorundr qui, cum Danos debellasset, ab eisdem suspensus in loco Oddasund in sinu
quodam Dacie, quem Limafiorth indigene appellant, male uitam finiuit.
Iste genuit Auchun, qui longo uetustatis senio IX annis ante obitum suum dense usum
alimonie postponens lac tantum de cornu ut infans suxisse fertur. Auchun uero genuit
Eigil cognomento Vendilcraco. Quem proprius seruus nomine Tonne regno priuauit, et
cum domino pedissecus VIII ciuilia bella commisit, in omnibus uictoria potitus, in
nono tandem deuictus occubuit. Sed paulo post ipsum regem truculentus taurus confodiens
trucidauit.
Cui successit in regnum filius suus Ottarus, qui a suo equiuoco Ottaro, Danorum comite,
et fratre eius Fasta 〈in una〉 prouinciarum Danie, scilicet Wendli, interemptus est.
Cuius filius Adils ante edem Diane, dum ydolorum sacrificia faceret,
equo lapsus expirauit. Hic genuit Eustein, quem Gautones in domo quadam obtrusum cum
suis uiuum incenderunt. Huius filius Ynguar, qui cognominatus est Canutus, in expedicione
occisus est in quadam insula Baltici Maris, que ab indigenis Eycisla uocatur. Iste
ergo genuit Broutonund, quem Siwardus frater eius occidit in Himinheithy, quod loci
uocabulum interpretatur 'celi campus'. Post istum filius suus Ingialdr in regnum sublimatur.
Qui ultra modum timens Iuarum cognomine Withfadm, regem tunc temporis multis formidabilem,
se ipsum cum omni comitatu suo cenaculo inclusos igne cremauit. Eius filius Olauus
cognomento Tretelgia diu et pacifice functus regno plenus dierum obiit in Swethia.
X Olauus genuit Halfdanum cognomine Hwitbein, quem de Swethia uenientem Norwagenses
in montanis sibi regem constituerunt. Hic prouectus etate in prouincia | Tothne reddidit
spiritum. Huius filius Eustein cognomento Bumbus, dum inter duas insulas strictim
in pluribus nauibus uelificassent, trabe alterius nauis e puppi percussus undisque
submersus disparuit. Huic successit in regnum filius suus Halfdan Auri Prodigus Cibique
Tenacissimus: stipendarios namque suos auro donauit eosdemque fame macerauit. Hic
genuit Guthrodum Regem
Venatorem, qui a sua propria uxore seductus est: ipsa enim quendam tironum precio
corrupit, qui regis latus lancia perforauit. Huius filius Halfdanus cognomento Niger
regnum post patrem item in montanis optinuit. Qui dum noctu per cuiusdam stagni glaciem,
quod Rond nominatur, iter ageret, cum curribus et equitatu magno a cena rediens, in
quandam scissuram, ubi pastores gregem suum adaquare solebant, improuide aduectus
sub glacie deperiit.
XI Post istum filius suus Haraldus Comatus, ob decoram cesariem sic cognominatus,
totius maritime zone regnum nactus est primus; mediterranee quidem zone adhuc reguli
presidebant, sic tamen quasi sub eius dominio. De hoc memorantur multa et mirabilia,
que nunc longum est narrare per singula. Hic regnabat LXXIII annos et genuit XVI filios.
Primogenitus Ericus, qui cognominatus est Blothex, id est Sanguinea Securis. Secundus
Hacon, quem Adalstanus rex Anglorum sibi in filium adoptauit. Tercius Olauus. Quartus
Berno, quod interpretatur 'ursus'. Quintus Siwardus cognomento Gigas. Sextus Gunrodus.
Septimus Guthrodus. Octauus Halfdanus Hafoeta. Nonus Rogualdus Recilbein a quadam
fetonissa in prouincia Hatlandia nutritus est et in eadem arte mira ut nutrix operatus
est. Decimus Eusteinus. XI
us Iorundus. Duodecimus Sigtrygr. XIII
us Ynguar. XIIII
us Truggui. XV
us Ringr. XVI
us Rolfr.
XII Quorum etate primus regnum post patrem 〈optinuit〉 Ericus Sanguinea Securis, qui
sibi ducens de Dania uxorem
nomine Gunnildam quandam malificam | et iniquissimam, Gorms Stultissimi Danorum regis
filiam ac Thyri mulieris prudentissime. Ex qua, scilicet Gunnilda, genuit sex filios,
scilicet Haraldum cognomine Grafeld, secundum Gamla, tercium Siwardum Lioma, quartum
Gunrodum, quintum Erlingum, sextum Gorm. Hic cum annum regnasset, 〈et〉 ob nimiam insolenciam
uxoris nemini placuisset, a fratre suo Hacone, alumpno Adalstani regis Anglie, idem
consiliantibus Norwegie primatibus, regno priuatus in Angliam profugus secessit. Ibi
a pedagogo fratris sui bene susceptus fonteque baptismatis lotus toti Northimbrie
comes preficitur, eratque omnibus gratissimus, quousque improba uxor eius, scilicet
Gunnilda, illo aduentasset. Cuius pestiferam rabiem non ferentes Northimbri iugum
illorum intollerabile statim a se discusserunt. At ille in Hispanie finibus, cum piraticam
excerceret, bello temptatus occubuit, ipsa uero cum filiis ad fratrem suum Haraldum,
regem Danorum, reuersa est.
XIII Hacon a maritimis Norwegie gentibus rex assumitur. Hic a christianissimo rege
in Anglia officiosissime educatus in tantum errorem incurrit, ut miserrima commutacione
eterno transitorium preponeret regnum ac detinende dignitatis cura — proh dolor —
appostata factus, ydolorum seruituti subactus, diis et non Deo deseruiret. Qui quamuis
labilis regni ceca ambicione a durabili dignitate eternaliter labefactus, cunctis
tamen in paganismo degentibus diligencius leges patrias et scita plebis obseruabat
regibus. Ob hoc quidem principibus carus, uulgo deuotus, XXVII annis suam hereditariam
strenuissime defensabat patriam.
Cui contra nepotes suos ex fratre matremque eorum Gunnildam in ultimis annis uite
sue ferme continuum bellum fuit. E quibus publica et precipua duo fuerunt: Aliud in
prouincia Northmore in quadam insula Frethi, | loco Rastarcalf, ubi Gamle filius Gunnilde
et maxima pars excercitus illorum de quodam promunctorio in maria precipitati sunt.
Aliud in Gulacie finibus in quodam oppido nomine Fittium maximum commiserunt bellum,
in quo congressu plurimi ceciderunt de utralibet parte. Ceciderunt eciam duo filii
Gunnilde, scilicet
Gormr et Erlingr, reliqui uero fratres eorum fugerunt. At in ipsa fuga puer quidam
de cohorte illorum hastam dirigens in aciem hostium, qua ipsum regem Haconem in dextro
lacerto
letali plaga uulnerauit. Quod factum diuina ulcione tali euentu accidisse lippis et
tunsoribus liquido apparet, ubi puerum Christum denegare ausus hic deuictis hostibus
ab ignobili puero deuinceretur. Sed dum ad uillam suam Alrecstathi redire disponeret,
in quodam portu, ubi genitus, eciam mortuus est, unde idem locus perpetuum sortitus
est uocabulum 'Haconar hella', id est 'Haconis petra'.
XIV Post hec tota maritima zona Gunnilde filiisque eius, Haraldo, Siwardo et Gunrodo,
XIIII annis subdita erat. Sub istorum imperio exigente nequicia prelatorum maxime
oppressa est Norwegia fame ac qualibet iniuria. Sed Siwardus a plebeis Vorsorum principante
Wemundo Volubriot in consilio cum multis occisus est, Gunrodum uero in uillula Alrecstadum,
iuxta
quam nunc sita est Bergonia ciuitas opinatissima, quidam Torkellus Clyppr cognominatus,
cuius uxorem inuitam stuprauerat, gladio perfossum uita priuauit. Quem unus de stipendariis
suis nomine Erlingus Senex uiriliter uindicauit. 〈...〉
XV Ast e magna numerositate filiorum Haraldi Comati illi duo, scilicet Ericus et Hacon,
loco patris maritimis imperasse memorantur, ceterique in montanis regnabant, quidam
autem ex ipsis ante regnandi tempora uitam finierunt: Halfdan uero Hafota ab Orchadensibus
interfectus est, sed Regualdus Retilbein ob usitatam | inertissime artis ignominiam
infamatus iussu patris in Hatlandia fertur ingurgitatus.
At Berno et Olauus, fratres illorum, admodum utilem suis posteris reliquerunt sobolem,
quippe cum de illorum progenie sint progressi illi salutares equiuoci duo Olaui, qui
quasi clara celi luminaria suam sacre luce fidei illustrabant patriam. Berno etenim,
filius Haraldi Comati, nutritus in Grenlandia, ubi eciam regnasse dicitur, genuit
Gudrodum, item Gudrodus genuit Haroldum Grensca, qui in Grenlandia educatus ibique
regnauit. Iste duxit uxorem ualde elegantem nomine Asta, filiam Gudbrandi Culu, que
sibi peperit Olauum perpetuum regem Norwegie. Istam Astam post mortem mariti sui in
matrimonium sibi copulauit Siwardus Scroffa rex montanus. Siwardus Risi (id est Gigas),
filius Haraldi Comati, genuit Halfdanum, patrem istius Siwardi. Hic uero genuit Haroldum
ex eadem Asta, uirum sagacissimum et in bellica arte peritissimum, de quo quasi quodam
filo textus genealogie regum Norwegie hucusque protelatus gloriose descendit.
At Olauus, filius Haraldi Comati, genuit Turgonem. Iste Turgo nutritus in prouincia
Roumorum, ubi primitus regnasse dicitur, quandam Astridam uirginem decoram de montanis
duxit uxorem. Hic postea Orientali Sinu sibi subiugato a patruelibus suis, uidelicet
filiis Erici, callide seductus in quadam insula parua penes prouinciam Renorum, dum
inter se pacem firmare deberent, dolo occisus est, unde usque hodie locus ille Trugguaroyr,
id est 'tumulus Turgonis', uocitatur. Huius dolosam necem multi aliter accidisse astruunt:
Denique cum ipsi prouinciales, scilicet Reni, eius imperialem rigorem minime ferre
ualerent, indicto consilio quasi pro communi utilitate regni, in quo ipsum regem per
manus quorundam tironum, Saxa, Scorra ac Screyiu, precio corruptorum fraudulenter
necatum fecerunt. Sed siue ab istis | siue ab illis, in eadem insula loci uocabulum
ipsum demonstrat occisum.
Interea ipsa Astrida iam grauida in tribus nauibus cum decenti comitatu Orchades petiit,
ibique fidissime concesso asylo felix puerpera regem futurum, quem nominauit Olauum,
est enixa, per quem Christi monita tandem Norwegia cepit saluberima.
XVI Post mortem uero filiorum Gunnilde quidam Hacon, ob intemperatam animi crudelitatem
Nequam cognominatus, cunctis exterminatis regulis perditisque tributiferis Sweonum,
totius Norwegie monarchiam sub comitali dignitate sibi usurpauit maluitque comes quam
rex secundum suos seniores uocari. Hic namque patre Siwardo, matre uero Bergliota,
filia
Thoris Tacentis, ex nobilissima 〈Morensium〉 ac Halogensium comitum prosapia extitit
oriundus. Iste in armis potens, sed ydolatrie obnixe deseruiens, plerasque patrias
circumcirca debellans suum longe lateque perampliauit imperium.
XVII Sed in Orchadibus pupillum puerum didicit natum; protinus illi parat insidias,
quem se suspicatur regno priuaturum. Mater uero, quamquam filium utpote unicum tenerrime
diligeret, postquam comitis consilia comperuit maliuola, ipsum cum Dei — credo — prouidente
clemencia a se sequestrando cuidam 〈Thorolfo〉 cognomento Lusaskeg in Swethiam deferendum
dedit alumpnum. Quem cum omni diligencia enutriendum suscipiens ac proprio sinu imponens
per maxima pericula Throndemie transiuit confinia. Post hec uenit in Swethiam, ubi
moram gessit per horam, inde tendit in Rusciam, sed deuenit in Eistriam. Denique dum
ante Eisislam uela tenderet, a piratis preuenti partim predantur, partim necantur.
Inter quos pueri nutritor eciam capite plectitur, ipseque puer Olauus Eistriis in
seruum uenumdatur. Inde a quodam Olauo suo cognato redimitur, qui tunc forte a rege
Ruscie causa colligendi tributa eo legatus fuit. Cum quo aliquot annis latenter mansit
in Ruscia.
Hic cum esset circiter XII annorum, in medio foro Holmgardie pedagogum suum uiriliter
| uindicauit. Et inaudita ulcio uix duodennis pueri ilico auribus regiis intonuit,
unde regi presentatur, a quo demum filius adoptatur. Factus adolescens
piraticam excercens Baltica littora perlustrando, cunctis gentilibus id locorum formidabilis
existendo, inscius deuiatur a Deo ille magnificus predo. Augmentabant enim eius classem
Norwegenses ac Dani, Gautones et Sclaui, qui cum illo ciuitate Iomne, que est firmissima
inter Sclauie urbes, hyemales frequentabant sedes. Hinc tetendit in Frisiam, post
hanc uenit Flandream, inde pergit in Angliam. Quas depredans perperam, mira gessit
in Scotia, nulli parcens in Hybernia.
Verum enimuero curam gerens Conditor creature sue, hunc tirannum tam remotum tamque
indomitum per uiscera misericordie sue mirabiliter uisitauit, uisitando illuminauit,
ut quos eo tenus umbra mortis operuerat, stola claritatis eterne indueret. Nam cum
idem Olauus in prefatos populos nimis debacharet, quendam anachoritam penes Britanniam
in parua insula Deo famulantem inuenit, quem per armigerum suum ueste mutata temptauit.
Sed hunc regis uernaculum statim agnouit ac domino suo fideliter seruire ammonuit.
Exinde ad eum ipse predonum princeps properauit, quem iam Dei prophetam non dubitauit;
tum et ab eo multa futura audiuit, que paulo post in re comperuit:
«Rex eris,» inquit, «inclitus, in fide Christi deuotissimus tueque genti utilissimus.
Per te enim christianissimus populus fiet innumerus. Et si uera sunt, que predico,
istud habeto pro signo: perendie cum naues excesseris, ad litus armenta conspexeris
idque dolo actum agnoueris, quia ab inimicis insidiaberis. Sed dum tuos perdideris,
fere ad mortem ipse plagaberis
uixque ad naues scuto portaberis, post septimanam celitus sanaberis, ac cum inde redieris,
fonte uite lauaberis.»
Ista omnia, ita ut predixit, exitus rei comprobauit. Postquam uero beatus Olauus per
salutarem dextre excelsi mutacionem gratiam baptismi | cum maxima parte excercitus
sui assecutus est, ad Norwegiam transfretauit, habens secum Iohannem episcopum et
Tangbrandum presbyterum, quem ad Glaciales misit predicare. Habuit et eciam alios
plures Dei ministros, qui omnes unanimes uno ore ewangelizare Christum gentilibus
cepere. Norwagenses uero inestimabili magni Dei clemencia ad fidem conuersi Olauum
sibi regem constituunt, comitemque Haconem, cum inde regnasset XXXIII annos, a regno
expulerunt. Quem seruus suus nomine Carcus in una prouinciarum Throndemie, scilicet
Gauladale, nequiter noctu necauit, caput quoque eius abscisum regi obtulit sperans
se magnas largiciones inde executurum, quod sibi in contrarium accidit. Nam communi
iudicio dampnatus homicida pessimus ut latro suspensus est. Sed filii comitis Haconis,
Sweino et Ericus, in Daniam fugerunt; qui a rege Sweinone pacifice recepti sunt.
Interim Olauus Regi regum reconsilians omnes compatriotos suos in maritimis, et si
quos ipse episcopus spirituali gladio nequiuit, rex adhibito materiali nobilem cum
ignobili, lactentem cum homine sene Christi subiugauit imperio. Sicque factum est,
ut infra quinquennium omnes tributarios, id est Hatlendenses, Orchadenses, Fereyingenses
ac Tilenses, fide preclaros, spe gaudentes, caritate feruentes redderet Christo. Vnde
currus Dei decem milibus multiplicatus ac quadriga Christi gratuita eiusdem saluacione
referta per hunc mirificum regem ueluti ualidissimo equo usque in fines orbis terre
circumducti retrogrado cursu ad patriam Paradisum reuehuntur.
Hic autem Olauus de Dania duxit uxorem, sororem Sweinonis regis nomine Tyri, quam
prius dux quidam de Sclauia desponsauerat inuitam. Sed quoniam rex Sweino integram
Selandiam, quam sorori in sponsalia concesserat, omnino retentare decreuerat, hanc
ob causam rex Olauus contra Danos bellum instituit copiosamque classem de Throndemia
ac Gulacia per manus | principum ordinari iussit. Ipse namque expeditis Orientalibus
in confinio Danie et Norwegie ceteros expectabat. Venientibus ergo quibusdam Gulacensibus
rex cum paucis premeditatum iter arripuit sperans reliquum excercitum se subsequi.
At ille metas patrias transire nolens, presertim cum princeps ipse abisset, domum
reuersus est. Rex itaque cum se cerneret illusum ab eis, ad Sclauos ire disposuit
et ab eis petere suffraganeum excercitum, quos in piratica fidissimos habuerat socios.
Sed dum iuxta Selandiam iter ageret, ut ouis a lupis, ita iste ab inimicis insidiatus
preuenitur. Cum uero rex Sweyno hunc in manu forciorum aduenturum audierat et ideo
regem Sweonum Olauum suum priuignum ac Ericum filium Haconis comitis accersierat,
hii tres circa unum tali ordine nauale instituunt bellum:
Primus Sweino 〈XXX〉 nauibus Olauum inpugnabat, ipseque non nisi XI repugnauit. Sed
regia nauis LXXX spaciolis intus munita erat; hec, que instar serpentini capitis puppi
prora
gestabat, Serpens Longus dictus est. Et in remigando per omnes insimul mansiunculas
CLX remiges capiebat, qui uniuersi in pugna, unde nunc sermo est, loricati fuisse
feruntur. Clericos eciam XL in XX spaciolis puppi proximis continebat; qui indocti
ad pugnam plus in deprecando quam debellando laborabant. Sed post longum conflictum
depopulatis singulis nauibus Sweinonis ipse magno dedecore rediit ad socios. Tunc
priuignus eius Olauus cum totidem 〈nauibus〉 suo equiuoco applicuit. Sed priore peiorem
passus est perdicionem et cum magna 〈ignominia〉 conuersus est. Ericus ordine ultimus,
nec non uictoria primus cum undenis nauibus acerime hostes inuasit; patrie necis ac
proprie fuge haud immemor uulnera uulneribus addidit ipsis. At Olauus eosdem proteruos
fortissime rebellantes resistendo, | quippe pro uiribus quasi ex nouo incipiens, saxa,
hastas ceteraque missilia in aduersarios reicere conabatur. Tandem destituti uiribus
nauesque intrantibus inimicis, nemine tum dante dextras, omnes, quos tum uitalis calor
uegetabat, ore gladii consumpti sunt excepto ipso rege, quem celsa stantem in puppi
postremo uiderunt.
Sed bello finito 〈nec uiuum〉 nec mortuum reperierunt illum, unde nonnulli ipsum loricatum
undis submersum affirmant. Quidam eciam longo interuallo in quodam cenobio se illum
uidisse protestati sunt. Sed qualiter per equoris discrimina littoris soliditati aduectus
sit (siue proprio natatu, seu scaphe uehiculo, seu famulantibus angelicis spiritibus),
seu ibidem mersus, a cunctis, credo, nostris coequeuis ignoratur. Quare honestius
hoc parum determinatum omittendo quam de re incerta falsa diffiniendo pretereamus.
Ast coniux intemperanter uiri mortem ferens dolore deperiit. Post hec filiis Haconis
comitis regnum totius Norwegie
a 〈Sweinone〉, scilicet Tiuguskeg, conceditur. Qui XIIII annis eidem regno comites
presidebant. Et sanctam Dei ecclesiam, quam beatus Olauus egregie plantauerat, Iohannes
rigauerat, isti fere eradicauerunt.
XVIII Istis temporibus Olauus, filius Haraldi Grenscensis, in Ruscia clarus habetur.
Hic, quia herili solo priuatus erat, pyraticam excercere necesse habebat. In ea poli,
quam nos Holmgardiam appellamus, haut minuta classe stipatus hyemare solebat. Qui
estiuo tempore cunctos gentiles per ambitum Baltici Maris depredando lacessendo non
desistebat urgere. Insulam quoque Eysislam ualde spaciosam ac populosam ex toto uastauit.
Sed et alias duas colonum frequencia et magnitudine huic equales, scilicet Gottorum
Insulam et Eynorum, adeo demolitus est, ut illarum incole, quamdiu in Ruscia morabatur,
immania redderent tributa. Item in finibus Curorum non minimas de ipsis dans strages
celeberimo exaltabatur trihumpho.
Post | diuturnam tirannidis seuiciam princeps gloriosus reuerti parat ad patriam.
At cum peruenisset ad Daniam, rogatus a Sweinone Danorum rege transfretauit cum eo
ad Angliam comitante Canuto patrem ipsum, uidelicet Sweinonem. Qui in cunctis congressibus
illius beatissimi tiranni Olaui belligera astucia uictoriam adepti sunt. Demum depulso
Adelredo totam insulam breui tamen tempore detinuit Sweino, nam post tres menses ex
hac luce subtrahitur ipse. Cum Canutus repatriauit, a Danis rex patris loco constituitur.
Olauus interim Britones debellat et usque Hispanie partes profectus ibique clarissimos
sue uictorie titulos relinquens rediit
in Daniam et a socio suo tum Danorum rege multum honorifice susceptus est. Qui inter
se adoptiue fraternitatis fedus pepigerunt. Sed quoniam ipse Canutus parente orbatus
de Anglia inhoneste aufugerat, cum ingenti excercitu iterum illuc redire disposuit.
Socium suum Olauum et eiusdem uocabuli consortem fratrem suum se illo comitari maxime
concitauit pollicendo dimidiam, si totam illorum amminiculis lucrari posset insulam.
Pergunt itaque alacres simul millenis nauibus constipati, plenis uelis prosperis uentis
portum Iarmuthiam post triduum tenuerunt. Inde conciti petunt Londonias, ubi forte
rex Edmundus tunc temporis morabatur patre Etelredo iam orbatus.
Rex igitur cognito hostium aduentu ciues conuocat, amnis Tamisie pontem munire iussit,
ne inimicis liber pateret aditus. Nec mora dicta factis impleuerunt, ipseque in finitimis
prouinciis excercitum congregauit. Interim Dani cum ingenti clamore ponti appropiantes
municiones eorum omni conamine repugnare ceperunt; illi ex aduerso se suaque defensare
summa ope nitebantur. Cumque Canutus casso labore per totam diem sic concertasset
ac plurimos de suis male perdidisset, Olauus noster pro capessenda uictoria seque
suosque maximo dedit periculo. Quippe cum undecim nauibus fortissime remigando pontis
propugnacula subeuntes ipse | eiusque satellites tutancium testudinum tegmine protecti
sic delusa defensantum machina per media uite discrimina pertransiere audacissime.
Vnde uictoriosissimo bellatori Olauo iam ciuitatem ingresso ab uniuerso excercitu
insignia laudum preconia referebantur, ac tota obtenti triumphi ascribebatur fama.
Post captam Lundoniam contra regem Edmundum quinquies in IX mensibus fortissime pugnauerunt.
Demum defessis utrisque reges, scilicet Edmundus et Canutus, tale inter se pactum
statuerunt, ut, dum uiuerent ambo, insulam eque regerent, sed qui superstes fieret,
totam teneret. Tunc cum regnasset mense uno, presente luce priuatur Edmundus, totumque
regnum possedit Canutus, qui duxit matrem defuncti socii nomine Elfigeuam, que ut
〈...〉 duos filios suos Sweinonem et Canutum cognomine Durum; fedus omnino, 〈quod〉
cum suis suffraganeis firmissimum sanciuerat, ex toto adnichilans, et fratrem et socium
omni mercede laborum frustratos abire permisit.
Tunc Olauus Norwagensis sororem Olaui Sueonensis nomine Margaretam, quam diu digna
uicissitudine intimi amoris priuilegio dilexerat, in ipso discessu disponsauit. Sed
frustra, nam eandem rex Iarezlafus de Ruscia fratre cogente inuitam duxit uxorem.
Quod factum maximum odiorum atque discordiarum fomitem inter tres illos nobilissimos
principes subministrasset, si non sapientissima soror Margarete per consilium sui
nutritoris disruptam prioris desponsacionis copulam aptissime redintegraret; hanc
etenim Olauus in matrimonium sibi postea sociauit. Ex qua Margareta genuit 〈...〉
Olauus de Anglia rediens cum duabus magnis onerariis nauibus ad patriam transfretauit
Norwegiam et cum eo quatuor episcopi, scilicet Grimkellus, Bernardus, Rodulfus, Sigfridus.
Explicit