Korpusfil: Gustav Storm (ed.): Monumenta historica Norvegiæ, 1880
Digital corpus and dictionary of Norwegian Medieval Latin texts
Nasjonalbiblioteket 2019
Publiseres som del av digitalt tekstkorpus.
Korpusfil: Gustav Storm (ed.):
Monumenta historica Norvegiæ, 1880
Digital corpus and dictionary of Norwegian Medieval Latin texts
Nasjonalbiblioteket 2019
Publiseres som del av digitalt tekstkorpus.
V. ACTA SANCTI HALVARDI.
I. Sanctus Halvardus ex nobilioribus ortus natalibus claruit
1
, cujus pater Vebiorn
2
, mater vero Thorny
3
dicebatur. [Cujus videlicet Thorny mater
4
, ut fertur
5
, fuit filia Gudbrandi
6
comitis
7
, qui Gudbrandus genuit etiam Astam
8
sancti Olavi matrem. [Puer autem Halvardus crevit in domo paterna
9
cunctis prædilectus; erat autem primo religioni deditus christianæ, obediens parentibus,
erga propinquos benevolus
10
, corpore castus, honestate præpollens, justitiæ cultor. [Cumque sanctus Haraldus
in adolescentiam devenisset
11
, coepit in re familiari procuranda patris adjutor existere. [Fertur etiam, quod apud
cunctos habetur, quod a primævo
12
duo pondera sibi fecerat, quo
13
, ne aliquando
14
fraudem faceret, sibi minus, fratri autem majus pensaret.
II. Cumque mercandi gratia Gotlandiam veniret et sua ibidem
15
negotia exercere coepisset, venit quidam terræ illius indigena, vir prædives, Botvidus
16
nomine. Hic cum viros ignotos vidisset, ad eos accedens, qui essent et unde, requisivit.
Cui illi cuncta per ordinem indicabant. Hic vero cum sanctum Halvardum conspexisset,
ait: Quis est adolescens iste? At illi nomen et genus indicabant. Quod cum vir prædictus
audisset, ait: video vultum tuum singularem et præ cunctis hic stantibus honorabilem.
Certe scio, quod magni prodigii lucet in te futurum aliquid, unde te cum tuis contribulibus
ad refectionem invito. Quod sanctus Halvardus gratanter acceptavit. Ille vero suscipiens,
omni humanitate exhibita convivium præparavit et cuncta, quæ in venalibus habebat,
comparavit et multo plura redonavit; et tempore navigandi adveniente omnia necessaria
ei tribuit et in pace abire permisit. Sicque sanctus salvis omnibus cum sociis est
reversus ad patriam
17
III. [Post modicum vero temporis
18
, verno instante
19
tempore, [egressus sanctus Halvardus de domo patris, ut pro suis negotiis agendis
20
partes vicinas visitaret
21
, venit ad stagnum, Dramn
22
23
nomine, per quod iturus erat, [extrahensque modicam lintrem de alga ascendit
24
eam. Et subito advenit
25
mulier prægnans, [tremens ac palpitans, rogitans
26
ut eam secum ferret. [Et interrogata, quæ esset et quo vellet, indicato nomine se
transituram per mare velle affirmavit, et ideo cum videret hominem eo itinere properantem,
ne tardior periret, ideo celeriter accurrisse. Jussaque
mulier
27
sedit in puppi. [Ille vero
28
iter arripuit navigando.
29
Et subito vidit [ad littus, quo mulier venerat, tres viros velociter
30
accurrentes, qui statim aliam cymbam arripientes
31
post eos velocius navigabant.
32
Tunc sanctus Halvardus mulieri
33
ait: Agnoscis hos? Ait illa
34
: agnosco. [Et ille
35
: Ut video, te requirunt
36
; [dic mihi, quid feceris
37
? [Respondit illa: Verum est, quod me persequuntur, sed quod mihi imputant, non feci
38
; imponunt enim
39
super me causam furti. [At ille
40
: Potes te [ex hoc
41
purgare [ferro ardente?
42
43
[At illa
44
: Possum [et parata sum
45
, si mihi parcere velint. [Viri autem illi ipsos velociter insequentes
46
dixerunt: Cur tu
47
, Halvarde, talis adolescens, [tam generosis editus parentibus
48
, tam malam feminam
49
tuendam suscepisti? [redde eam, ut moriatur, quoniam digna.
50
[Quibus Halvardus dixit: Quid enim mali fecit? Qui dixerunt: Furata est res fratris
nostri infringens domum ejus.
51
Quibus ille ait: et quomodo domum infregit? Dicunt ei: Extraxit ansulam de poste,
quæ tenebat seram. Et ille: hoc opus non est mulieris, sed fortissimi viri. An aliquis
invenitur, qui eam viderat hoc fecisse vel in ejus domo sublata invenistis? Sin autem
incertum est, cur morietur? Nonne magis justum, si potest, purget se a crimine. Sin
autem, quod legibus justum est, de ea fiat, aut
52
redemptionem pro ea dabo, tantum
53
imprægnantem et infantem in utero habentem ne occidatis. [Oportet igitur vos sedari
nec temere quid agere. Tunc illi e contra hoc furentes vociferabant. Unus autem quisquam
54
eorum arcum arripiens
55
tetendit, et sagitta fortiter emissa pectori martyris infigitur. [Quo perempto
56
etiam mulierem occidunt et in littore sepelierunt. [Ipsi vero saxum ad collum sancti
57
ligaverunt et in profundum
58
submerserunt
59
; sed per divinam gratiam et merita martyris corpus ejus longe post cum saxo super
mare natans repertum est.
VI. DE SPINEA CORONA.
I. Regnante in monarchia Norvegiæ illustri rege
Magno quarto, quem pater misericordiarum large devotionis benedictione prævenerat, — requiem dedit
ei de inimicis — non solum ad circumjacentes provincias, verum etiam in longinquas
fama bonitatis ejus ac devotio percrebuit.
II. Congratulans in domino ejus famæ et devotioni Philippus rex Franciæ filius Ludovici
regis deliberavit secum instinctu spiritus sancti, quid dignum offerret fraternitati
regiæ ad devotionis affectum ampliandum. Accidit deo disponente, quod de concilio
generali Lugdunis
60
celebrato sub domino papa Gregorio decimo vir deo devotus, dominus
Joannes, archiepiscopus regni Norvegiæ, cum nunciis dicti regis Magni ad fines suos repatriandi
gratia Parisius transitum habuissent.
III. Quo comperto reputans hoc rex Philippus nutu dei factum, propositum conceptum
adimplevit. Inito cum quibusdam ex discretioribus consilio, particulam unam de spinea
corona domini fecit in sua præsentia per virum religiosum secari et in christallo
transparenti locari, quam christallum forma angeli opere argentario venusto decore
fabrefacti inter manus tenere videtur.
IV. Imitatus est in hoc artificio angeli coronæ reliquias tenentis rex deo devotus
doctrinam evangelicam dominicæ passionis insignia angelico ministerio cunctorum tunc
aspectui præsentanda: cum venerit filius hominis cum angelis suis in majestate, tunc
apparebit signum filii hominis, id est crux Christi cum suis insignibus lucentior
radiis solis.
V. Acta sunt hæc Parisius ad honorem domini nostri Iesu Christi et memoriam passionis
ejus anno ab incarnatione domini [millesimo] ducentesimo septuagesimo quarto in die
sancti Nicolai
61
confessoris et pontificis in curia regis ipso præsenti. Hæc est dies, in qua veneratio
dominicæ passionis crucis, coronæ ac omnium reliquiarum, quarum ibidem præclara et
felix copia est, solemni officio ac indulgentia peccatorum locum illum ipso die frequentantium
celebratur.
VI. Cum autem prædictæ reliquiæ ad civitatem Bergensem venissent, in ecclesia cathedrali
reponuntur, postea ad ecclesiam duodecim apostolorum processionaliter sunt delatæ.
Sed cum propter nimiam intemperiem aeris pluviæque inundantiam translatio illa bono
modo fieri non posset, illucescente sexta feria, quinta die ab illa, qua primo Bergis
venerant, serenitas et tranquillitas aeris rediit, et sic reliquiæ sunt reverenter
collocatæ deo sic disponente, qui in sexta feria pro nobis coronatus et crucifixus
est.
VII. Cum autem requisitum fuisset pro signando in kalendario translationis hujus diem,
compertum est, quod ipso die habetur memoria illius præclari miraculi, quod non longe
ab Antiochia apud civitatem Beryttum contigit de iconia, in qua dominicæ passionis
opprobria per Iudæos renovata sunt, ut ex chronicis
62
haberi potest anno domini septingentesimo quinquagesimo.
VIII. Et quia miraculum istud a multis ecclesiis, etiam Romæ in ecclesia sancti salvatoris
recolitur: Christo enim odibiles Iudæi (quorum multitudo copiosa in Berytto fuit propter
studium legis Mosaicæ, quod ibi vigebat) quandam iconiam passionis dominicæ in domo
quadam vicina scholis eorum a quodam christiano neglectam invenerunt; quam primo pedibus
in detestatione crucifixi conculcantes et cuncta in ea dominicæ passionis opprobria
iteraverunt.
IX. Cumque ventum esset secundum ordinem opprobriorum Christi, ut latus lancea perforarent,
confestim ex latere sanguis et aqua ubertim profluxit et suppositam per eos ampullam
implevit, quæ Romæ in ecclesia sancti salvatoris a Iudæis conversis ad fidem per istud
miraculum cum isto sanguine tradita hodierna die conservatur, et solemne festum in
memoria dominicæ passionis ac in hujus miraculi veneratione quinto Idus Novembris
agitur.
VII. ITINERARIUM IN TERRAM SANCTAM
AUTORE
FRATRE MAURITIO.
I.
.....dicitur
Tarfalgurfa
63
, Hispanice vero
Cabo sant Vincent, eo quod ibi corpus sancti Vincenti fuit inventum in littore.
De isto loco usque ad Kartaginem iter semper dirigitur versus orientem, et habetur
Hispania ad lævam, Affrica vero ad dexteram.
Post Cabo sant
64
Vincent venitur ad nasum, qui dicitur
Tarfanaban, deinde est civitas
Silvestris
65
, castrum
Albuier
66
, sancta Maria de Pharan
67
;
postea
Gades, Herculis insula videlicet, quæ alio nomine vocatur Kadis
68
. Hic intratur versus Hispalensem civitatem, quæ alio nomine
Sibilia vocatur. Usque ad hunc introitum sive ad hanc insulam durat
Algarbia. In hac insula est statua Herculis
69
, tenens clavem et clavam in manibus verso vultu ad Affricam, dans intelligi, quod
Gades insula sit clavis Hispaniæ ex illa parte. In hac insula sæpe facta
70
est magna strages hominum tam christianæ gentis quam et Sarracenicæ, eo quod vicissim
ex utraque parte occupabatur; nunc
71
vero per
72
Alfonsum regem Castellæ ejectis inde Sarracenis firma et bene murata civitas est
ædificata, episcopo de ordine fratrum minorum ibidem constituto.
De isto loco incipit terra, quæ
Beata dicitur secundum antiquos, secundum vero modernos vocatur et
Frontarea, eo quod frons est christianitatis ibidem contra infideles et ibi oporteat dura fronte
barbaricis agminibus viriliter obviare.
Hic primo venitur ad nasum, qui Hispanice dicitur
Cabo de Beta
73
, postea ad alium, qui dicitur
Cabo de Plata, deinde ad tertium, qui Sarracenice vocatur
74
Tarfalaga
75
, cui ex opposito — hoc est ad meridiem — in Affrica est mons altissimus, qui dicitur
Cabo de Spartel
76
. Ex isto loco sunt Sarraceni ex ultraque parte, regnum Granatæ ad sinistram in Hispania,
vero ad dexteram Affrica.
Modo inchoatur strictus Marrochitanus, ubi ad sinistram in Granata est castrum, quod
dicitur
Calcadara, ex opposito in Affrica mons maximus super
Ceptam
77
; deinde in Granata ad lævam in ipso strictu civitas magna, quæ
Iazer–aterfa
78
vocatur, ex opposito ad dexteram in Affrica
Ceptensis civitas famosissima.
Usque ad istum locum de Ulixibona, hoc est ad strictum marrochitanum, est iter duorum
dierum et duarum noctium, cum ventus ad libitum habetur, et possunt æstimari quadringenta
et XL miliaria.
Post modicum spatium
79
jacet in strictus exitu ex parte sinistra in Granata castrum maximum et fortissimum,
quod dicitur
Gibeltare
80
, alio nomine Vulan; dicitur et quod tota Hispania quondam, cum esset christianorum,
tempore Rodici regis inde perdita fuit. Hic et projecit Karolus magnus lanceam suam
in mare acquisita tota Hispania, cum propter mare ulterius progredi non posset.
De strictu Marrochitano jacet rectum iter continue juxta Granatam usque Kartaginem.
De isto strictu incipit mare mediterraneum primo
81
angustum, sed cito versus barbariam ad meridiem ampliatur. Istud regnum Granatæ durat
per quingenta miliaria juxta mare, ac deinceps — hoc est, de strictu — est istud totum
mare per miliaria distinctum. De strictu ad civitatem
Malaga sunt centum miliaria. De Malaga ad
Muletam ducenta miliaria.
De istis duabus civitatibus asportantur meliores ficus, qui ad christianorum terras
adveniunt. De Muleta
82
ad
Almariam civitatem antiquitus famosissimam LX miliaria. De Almaria ad
Kartagenam ducenta et XL miliaria. Usque huc regnum Granatæ. Credo firmiter hanc terram fore
altissimam omnium terrarum juxta mare, cujus montium cacumina nubes penetraverant
nobis videntibus.
De Kartagena esset compendiosius iter recto tramite versus orientem ad Sardiniam per
quingenta miliaria et L, Majoricam insulam relinquendo ad dexteram
83
; nos vero eundo
Massiliam deviavimus. Nam ad aquilonem directe tendebamus et sicut prius habuimus regnum Castellæ
ex altera parte Hispaniæ ad sinistram velificando inter meridiem et occidentem, sic
et postea habuimus similiter eandem terram ad sinistram velificando inter orientem
et aquilonem. De Kartagena itaque juxta regnum Mursiæ et Castellæ usque ad locum,
qui dicitur
Alachant in Aragonia, centum L miliaria; item tantum ad insulam, quæ dicitur
Euisa, ad cujus plagam meridianam jacet Majorica insula supradicta. De Euisa vero ad Massiliam
quingenta et quinquaginta miliaria. In summa de strictu ad Massiliam miliaria mille
trecenta et quinquaginta.
De Massilia in Sardiniam est iter inter orientem et meridiem et sunt hic quingenta
miliaria. Proximus locus vocatur insula
sancti Petri, quæ jacet fere contigua Sardiniæ. Istud mare est pessimum in toto itinere de Massilia
in
Acon. Sardinia est maxima insula et pertinet pro majori parte ad Pisanos, qui tenent ibidem
duos comites.
Kalie dicitur fortissimum castrum insulæ. Terra hæc in armentis et blado opulentissima,
vini nescia et supra modum infirma. Gens levis cursu, rudis et
II.
.....[duo castra] valde nobilia,
Iubeltare videlicet, quod erat principis Antiocheni, et
Cracum, quod fuerat hospitalis. Cracum dicitur esse melius castrum totius mundi propter
incredibiles reditus ipsius. Hoc castrum expugnavit soldanus
84
circa annum
domini millesimum ducentesimum septuagesimum unum, quindecim milibus christianorum
intus pro defensione ipsius existentibus.
In
Antrodo itaque intus in ecclesia majori est capella virginis gloriosæ, miræ quidem pulchritudinis,
licet parva, in qua non licet alienigenis celebrare nisi episcopis et fratribus minoribus
et prædicatoribus tantum. Hic propter frequentiam miraculorum magna est peregrinatio.
Dicitur sanctum Petrum in fabrica istius capellæ laborasse propriis manibus. Alia
capella est intus in ipso castro, et asseritur, quod beata virgo et ipsa suis manibus
in fabrica ipsius laborabat; sciens vero, quod futurum esset ibi castrum, commutavit
ispam cum
85
sancto Petro in capellam supradictam, eo quod peregrini liberius haberent illuc ingressum,
sicut patet in præsenti.
Huc usque maritima Syriæ perlustravimus, nec est ultra christianitas nisi in
Margato ad VI leucas, donec perveniatur in Armeniam. De Margato in Laodiciam sunt IX leucæ.
De Laodicia
86
in Antiochia sunt L leucæ. De Antiochia in Armeniam sunt totidem leucæ, videlicet
L. Nos vero de Antrodo revertebamur via, qua venimus, in Accon.
Ante Antrodum est insula parva, in cujus scopulis mater sancti
87
Clementis naufragium patiebatur, duobus filiis suis Faustino et Fausto (alio nomine
Nicea et Aquila) ab ipsa in eodem naufragio separatis, quos submersos credidit, quosque
in eodem loco veniente illuc Petro non solum illos duos filios, verum etiam Clementem,
quem domi cum patre reliquerat, simul cum patre ipsorum, suo videlicet marito, divina
dispensante gratia miraculo mirabili sanos insimul repererit
88
, sicut in itinerario ipsius Clementis
89
istud idem lucidius declaratur.
Quicunque ex isto breui itinerario sive per memorata loca peregrinando seu et ipsum
legendo aliquid solatii nostro mediante labore acceperit, quæso ut animam felicis
recordationis domini
Andreæ Nicholai recommendatam
90
habeat coram deo meque pauperem fratrem
Mauritium nihilominus divinæ pietati devotius recommendet
91
.
VIII. FUNDATIO LYSENSIS MONASTERII.
Anno ab
incarnatione domini nostri Ihesu Christi MCXLVI fundata est in honore sanctæ dei genetricis semperque virginis Mariæ abbatia
in territorio Berginensi, loco, qui lingua Norrensi
Lysa, Latina
Lux appellatur. Hujus vero coenobii [fundator]
Siwardus, virorum insignissimus, Norrensium quidem primorum nobili prosapia oriundus, Berginensis
vero præsul extitit eminentissimus. Is autem fidei non fictæ calore superno respersus,
religionis sincere optator avidissimus, mente perpendens sagaci, uti vir strenuus
ingeniique sollertioris et emeritæ scientiæ, ordinem videlicet Cisterciensis consonantiæ
regulamque beati Benedicti ceteris pro suæ puritatis merito præferendum ordinibus:
evocatis de remotis Angliæ finibus ejusdem religionis probatissimis cultoribus, monasterium
constituit, sumptus delegavit, necessaria monachis contulit et, quod ceteris omnibus
præcellit, fratres sibi semper dilectissimos et singulari venerationis privilegio
honoratissimos habuit. Super horum itaque Christi pauperum indigentiis vir ille felicis
memoriæ, ut eum reciperent in æterna tabernacula, patrimonia sua non mediocriter expendens,
ædificavit sibi domum non manu factam æterna in cella, quam nec flumina nec venti
elidere quiverunt, fundata enim erat super firmam petram. Qui igitur recepit justum
in nomine justi, mercedem justi accipiet; quia quod uni ex minimis meis fecistis,
mihi fecistis, dicit dominus. Veniet igitur benedictus iste patris omnipotentis et
accipiet regnum, quod sibi præparatum est ab origine mundi. Esurivimus enim et dedit
nobis manducare, sitivimus et dedit nobis potum, hospites fuimus et collegit nos.
Nos, inquam, nos qui portavimus pondus diei et æstus, qui reliquimus omnia et secuti
sumus Christum, qui vendidimus omnia, quæ habuimus, dantes ea pauperibus, secuti sumus
Ihesum. Nos patrios fines, nos cara parentum abdicavimus pignora, nos dulcia liquimus
arva; nos non adquiescentes carni et sanguini, sed quæ retro sunt obliviscentes, in
ea quæ ante sunt nos extendentes, omnia propter Christum ut stercora arbitramur, quia
Christo nobis vivere est et mori lucrum. Victum autem et vestitum habentes hoc contenti
sumus; nihil enim intulimus in hunc mundum, haud dubium, quin nec aliquid auferre
poterimus. Nos igitur, quibus datum est nosse mysterium regni dei, huic nostro fideli
patrono dulcique fidetenus advocato regnum dei perpeti precum instantia, devotionis
intimæ perseverantia, caritatis assiduæ vigilantia,
misericordiæ gratia inopes jugi custodia, impetrare summa sollicitudine debemus. Nam
sicut nos illius carnalia metamus, profecto spiritualia nostra continuata remuneratione
eidem retribuere oportet. Noverint autem posteri successores nostri, hunc virum virtutum
præsulemque illustrissimum, divina quidem illustratione fecundatum, nostræ religionis
cælibatum primum omnium in Norwægia accersitum iri et suos thesauros spiritualibus
dispersisse pauperibus. Ipse igitur et vexillo domini sui præ ceteris eminentior ad
debellandas aerias potestates tenebrarum harum contra spiritualia neqvitiæ in coelestibus
robustior advexit, et barbaris regi suo mentibus passim subactis trophea fidelis primatus
et inmarcessibilem coronam gloriæ sibi lucrifacere non distulit. Triplicabitur itaque
non immerito pro tanta sibi efficacia supernæ redditionis recompensatio; tum quod
nequaquam parcens expensis istud bonum de transmarinis primus in Norvagiam adduxit
limitibus, tum quod liberali perspicacitate summatim solidavit nec contempsit, tum
qvia et alios ejusdem lucis concives habere minime omisit. Quicumque igitur tanto
communicare bono coelitus meruerint, illi gratias, illi usuras solvere redibebunt,
qui ut hanc facultatem reperirent, primus investigata et reperta copiosa probitate
viriliter contutavit. Non enim ut plerisque moris semiviris insulsioribus spiritibus
tumefactis bonum, quod intellectu sobrietatis specialiter incepit, pernicioso defectu
semirutum deseruit: immo ardentissimæ voluntatis ambitu consummatæ bonitatis præstantiam
salutifero mancipavit termino. Et quoniam bonus pater ad propagandam innumerabilium
filiorum fecunditatem bonum initiavit exordium, ut salvationis omnium hoc in loco
conversandorum sit ipse primatum tenens et particeps beneficiorum singulorum, debemus
summæ devotionis studio et fundatoris memoriam nominati quotidiano celebrare officio
et cooperatores ceteros locique hujus benefactores in fraternitatis nostræ communionem,
quemadmodum condecentius qviverimus, suscipere. Idcirco dignum rite judicavimus, præscripto
fundatoris vocabulo, subsequentium quoque benefactorum nomina derivatim exprimere,
ut considerantes ex vocabulo eorum beneficia, quod nomina illorum in libro vitæ mereantur
ascribi, precibus continuis imploremus. Fundatoris gloriæ inprimis ponendum vocabulum,
ut sciant subsecuturi, quod meritis illius bonum istud ipsi etiam adipisci meruerint,
quatenus in hoc gaudeant, quod nomina eorum scripta sunt in coelis: ubi cum Christo
perveniant regnaturi in sæcula sæculorum. Amen.
IX. COMMENTARIOLUS DE COENOBIIS NORVEGIÆ.
I. Coenobium vallis lucidæ, ordinis Cisterciensis, fundatur a Sigvardo episcopo Bergensi,
qui Angliam profectus conventum inde ex monasterio de Fontibus ab abbate ejus loci
Henrico impetratum in Norvegiam secum transtulit eumque sub inspectione abbatis Ranulphi
eo in loco, ubi coenobii illius reliquiæ adhuc hodie visuntur, constituit anno 1146
VI Idus Julii.
Abbates vallis lucidæ:
Ranulphus.
Reinaldus.
Thomas.
Gaufridus.
Joannes.
92
Reinaldus.
Stephanus.
Arno,
anno 1316 ad generale concilium Cisterciense profectus.
93
Rodulphus.
Andreas,
præfuit anno 1341.
94
Vilhelmus.
Petrus,
præfuit anno 1365, ut patet ex litteris regis Haquini hoc anno scriptis.
95
Sigvarus.
Vilhelmus.
Adam.
Omundus, obiit 5 Kal. Decembris.
Joannes.
Richardus.
96
Joannes Dacus.
97
Thorias.
Alexander.
98
Matthias Danus ultimus.
99
II. Coenobium sanctimonialium B. Mariæ virginis Nunnesæ in Bergis.
Sanctimoniales in Nunneseth videntur hinc translatæ in Munckeliff
100
.
Brynilda
101
Katharina resignavit 1320, cui successit
Joronna Constantia, confirmata ab Andfindo episcopo Bergensi.
Ingeburga Cecilia ordinatur ab Andfindo episcopo Bergensi Anno 1326 4. Kal. Aprilis.
III. *Claustrum fratrum minorum Bergis.
IV. Coenobium S. Michaelis, Munckaliff, Bergis, ordinis S. Benedicti, fundatum est
ab Olao Kyrrio. Huic coenobio singulares indulgentias contulit Bonifacius
102
papa IX.
Ericus
103
præfuit circa an. 1276, quemadmodum patet ex diplomate Magni regis Haquini filii.
Anno 1455 in die S. Egidii combustum est coenobium S. Michaelis. Ibidem episcopus
Torlacus interfectus est cum 2 presbyteris et uno clerico et tribus militibus, videlicet
Olao Nicolai et filio Nicolao Olavi et Petro Nicolai aliisque multis.
Jon Karson
104
, præfuit circa annum 1500.
V. Backa coenobium monialium.
VI. *Renis
105
monasterium.
VII. Coenobium sedis sanctæ, ordinis canonicorum regularium.
VIII. Holm, coenobium ordinis Cluniacensis.
IX. Coenobium Tutæ insulæ, ordinis Cisterciensis.
X. Coenobium paracleti de Haulsnö, ordinis s. Augustini.
Johannes
106
, obiit anno 1307.
Ericus
107
, præfuit circa annum 1319.
Arnalder
108
, citatus in jus anno 1328 super cathedratico ad multos annos non soluto ac super
quibusdam aliis injuriis Bergensi civitati illatis.
Halvardar
109
, succesit Arnoldo anno 1338, electus ab episcopo Bergensi.
Nicolaus, præfuit anno 1493.
Olaus, præfuit anno 1515.
Amundus, ordinatus 1519 in præsentia episcopi Andori et Olai Torchilli archidiaconi.
Primam ibi concionem habebat M. Gabelus.
XI. *Hovithø, ordinis Cisterciensis, diocesis Asloensis.
Locus est in Anglia, Kirkestad, inde conventus monachorum transmissus in Norvegiam
et constructa abbatia hæc in Hovithø circa idem tempus, quo coenobii vallis lucidæ
conventus ex coenobio de Fontibus in Anglia derivatus est.
Hic fuit abbas Anduenus
110
.
Albertus
111
, præfuit tempore Elavi archiepiscopi Nidrosiensis anno 1312.
Gordo
112
, abbas anno 1305.
XII. *Hospitale de Varnu, dioecesis Asloensis.
XIII. Dresmer
113
, diocesis Asloensis coenobium.
XIV. Coenobium Udstein, quod Halvardus prior
114
ex lapide ædificavit, cum ante ligneum esset, mortuus anno 1508.
XV. Monasterium S. Albani de Selio, ordinis S. Benedicti diocesis Bergensis.
Monachus ex coenobio D.
115
Michaelis fit abbas Seloensis anno 1305 8. Idus Decembr., procurante abbate Munckelivico
Enero, confirmatus ab Arnone
116
episcopo Bergensi.
Hemmingus
117
, præfuit circa annum 1322.
Jonas
118
, præfuit anno 1338.
Ormerus
119
, ex coenobio S. Michaelis, confirmatus abbas ab Haquino episcopo Bergensi anno 1339
in festo S. Martini.
XVI. *Claustrum in Mariskog ordinis Præmonstratensis, dioecesis Asloensis.
XVII. *Coenobium fratrum prædicatorum Nidrosiæ.
XVIII. *Claustrum sanctimonialium in Asloia.
XIX. *Claustrum sanctimonalium in Gymbesey, diocesis Asloensis.
XX. Ecclesia ac hospitale sanctæ crucis in Fana.
Fundata
120
sunt ab episcopo Bergensi, cujus nomen non additur, cui litteras protectorias contulit
Gregorius papa IX. diplomate scripto Perusii Kalend. Augusti anno pontificatus ipsius
secundo, id est secundum Onuphrii
121
supputationem anno 1227.
Postea Nerua
122
episcopus Bergensis per resignationem domini Hugonis rectoris hujus ecclesiæ ac hospitalis
voluntariam ac spontaneam in manus episcopo eandem ecclesiam cum omnibus pertinentiis
suis habitis et habendis præter portionem ecclesiæ communi mensæ canonicorum servientium
solummodo in præbendis capellæ regiæ duodecim apostolorum annexit et contulit anno
1303 4. Nonas Decembris.
XXI. *Claustrum prædicatorum in Asloia.
XXII. *Conventus prædicatorum Bergis.
XXIII. Conventus monasterii S. Johannis, ordinis S. Augustini.
Petrus
123
, præfuit anno 1309.
Johannes
124
, obiit anno 1339.
Gyrderus
125
, electus ac confirmatus anno 1339 ab Haquino episcopo Bergensi.
XXIV. *Claustrum fratrum minorum in Kongella seu potius Konunghella.
XXV. Monasterium Præmonstratensis ordinis Tunsbergæ
126
.
X. SERIES REGUM.
1. Genealogia et series regum.
- Ragnalldus dictus lodbroch.
- Sigwardus rex orm y augha.
- Aslaugh dicta hiorter.
- Ragnillda regina.
- Haraldus rex harfagre.
- Ericus rex blod øx.
- Haquinus rex Adalstæins fostre.
- Haralldus rex grafælldr filius Erici blodøx.
- Olauus rex Trygga son coronatus propter predicationem.
- Sanctus Olauus coronatus propter martirium.
- Magnus rex filius beati Olaui regis.
- Haralldus rex hardrade non coronatus, frater beati Olaui,
- pater duorum sequentium.
- Magnus rex gode non coronatus.
[Cetera desunt].
2. Reges Norwegie.
c. 1 |
Haralder harfaghre regnauit LXIII annis vel LXXIII quia vtrumque legitur quod x° anno
etatis et XVII° incepit.
|
c. 7–8 |
Eriker blodheyx regnauit j anno
|
c. 10 |
Hakon Adalsteins fostre filius Haral regnauit XXVII annis
|
c. 13 |
postea filii Erici Haralder grafelder Sigurder slefa et alii simul parvo tempore forte
XIIII annis vel XVII.
|
c. 14 |
Haquinus
rike filius Sigurdi ducis, huius tempore in Dacia
|
c. 14–15 |
Haraldus Gromson primus christianus et in Suecia incepit regnare Olaus skotkonunger.
|
c. 19
c. 26
|
Ericus }
Sweno}
|
duces filii Haquini }
et Haquinus filius Erici }
|
XIII annis. |
c. 19 |
Olaus Trygga son v annis.
|
c. 248 |
Sanctus Olaus XV annis.
|
c. 249–51 |
Sweno filius Kanuti IIII annis.
|
c. 252–70 |
Magnus filius sancti Olaui.
|
c. 270 |
Haraldus Sigurdason frater sancti Olaui interfectus in Anglia a Henrico filio regis
Anglie M° LXIII vel 4°.
Olaus Kyre et Magnus filii Haraldi hic Olaus fundauit ecclesiam
|
c. 271 |
Nidrosiensem primitus lapideam.
|
c. 273 |
Magnus barføtr filius proximi Olaui Magnus est occisus in Ybernia.
|
c. 276 |
Sigurder Jorsalafari huius mater Thora.
|
c. 277 |
Magnus et Haralder gille filii Sigurdi.
Eistin Ingi Sigurder filii Haraldi.
|
- Swerre filius naturalis Sigurdi
- huius filius Haquinis
- Magnus eius filius hic incepit ecclesiam sancti Olaui.
3. Catalogus regum Norvegiæ.
Haraldhr hin harfaghre var fyrstær æin valdzs konongr j Noreghæ ok redh firi Noreghe
þria væter ok LXX vætra han atte XX
a
svnw.
|
In primis Haraldus comatus rex unicus tocius regnj Norwegie regnauit ac rexit regnum
Norwegie LXXIII annis. ipse enim habuit XX filios.
|
Sæm. 7
Sæm. 8
|
Ok æin af þeim hett Æiriker blodhøæx ok var firi N fim væter.
|
quorum unus nominabatur Ericus blodheaxe, qui rexit Norwegiam v annis
|
Sæm. 11 |
En þa kom Hakon Adalstæins fostre til ok redh firi Noreghæ sex væter ok XX
a. ok var høghder aa Sæme aa
Væstfolldh.
|
Tunc Haco alumpnus Adulstanj rexit Norwegiam XXVI annis qui eciam occisus est in Same
super Westfold
|
Sæm. 14
Sæm. 17
|
En þa tok londh ok riki Haralder grafældher svn Eiriks blodøxí ok red firi Noregæ
IX væter ok fæll j Lyma fyrdhi j
Sælendi.
|
Et ecce tunc accepit regnum Haraldus grofelder filius prefati Erici blodheaxe ac rexit
Norwegiam IX annis. et decessit jn Limar fojerdh.
|
Sæm. 18—19 |
Þa tok Hakon
Lada jarll londh ok riki ok red firi N XIII væter ok XX
a. ok høghder j Gauladalæ.
|
Tuncvero accepitHacoLadher comes regnum, et rexit Norwegiam XXXIII annis. qui eciam
occisus est apud Gauuledale,
|
Sæm. 20—21 |
En þa tok Olafwer Tryggia svn ok [redh] firi N fim væter ok kristnadhæ fím londh ok
fæll i sidra vaghæ.
|
Et accepit tunc Olauus Turgonis regnum, et rexit Norwegiam v annis. et ipse quinque
patrias ad christianam deduxit religionem.
|
Sæm. 23
Sæm. 25
|
Þa tok Eiriker [jarllsvn
127
svn Hakonar jarls ok redh firi Noreghi XII væter ok var honum skoræn vlfuær
128
j Ænglandhæ ok doo af þui.
|
Et tunc accepit regnum Ericus comes filius Haconis comitis. et rexit Nor[wegiam] XII
annis. qui incisus superioribus faucibus ob infirmitatem jn gutture habitam obiit
apud Angliam.
|
Sæm. 26
Sæm. 27
|
Sæm. 28—31 |
Efter þo toko Swæín ok Hakon la[n]dh ok riki æfter faudur sín ok redho firi Noreghi
twa væter ok fludho sidhan or Noreghi firi Olawfe hinum hælga.
|
et tunc ceperunt regnum Swein et Haco, et rexerunt Norwegiam duobus annis et postea
aufugierunt a Norwegia propter Olauum sanctum.
|
Sæm. 32
Sæm. 34
|
En Olafuer hín hælgi red firi Noreghæ fímtan væter
ok fæll aa Stæighi.
|
qui Olauus sanctus rexit Norwegiam XV annis,
|
Sæm. 36 |
Efter han tok land ok riki Swæin Alfifw svn oh redh firi Noreghæ sex væter.
|
Post ipsum accepit Swein rex regnum, ac rexit Norwegiam VI annis
|
Sæm. 38 |
En þa tok Magnus hin godhe lond ok riki ok redh firi Norighæ XII væter.
|
Et tunc Magnus bonus accepit regnum, et rexit Norwegiam XII annis.
|
Sæm. 43—44 |
Efter han kom Haralder hín hardradhæ ok redh firi N. XX væter ok fæll aa Ænglandhæ.
|
et tunc Haraldus hardhrodher, id est duri consilij, accepit regnum, et rexit Norwegiam
XX annis qui eciam occisus est jn Anglia.
|
Sæm. 45 |
Þa tok Olafuer kyrri lo[n]d ok riki æfter Haraldh fador sin ok redh firi N. VII væter
ok XX
a.
|
Tunc vero accepit regnum Olauus kirrot, et rexit postHaraldum patrem suum XXVII annis.
|
Sæm. 47—48 |
Þa tok Magnus konongr bærføttæ lo[n]d ok riki ok æfter fodur sin ok redh firi N. X
væter ok atte fím svnw.
|
Tunc Magnus nudus pedes post patrem suum accepit regnum, et rexit Norwegiam XX annis.
qui etiam quinque habuit filios.
|
Sæm. 50—55 |
Ok redho firi lande ok riki Øystæín ok Sigurdher
fim væter.
|
et rexerunt Norwegiam Augustinus et Swardus v annis.
|
Sæm. 58 |
En þa atte Sigurder svn ok hett Magnus hin blindí en broder hans hett Haralder gillir
ok redo firi N. sex væter.
|
Et tunc Swardus habuit filium nominatum Magnum cecum. eius frater nominatus est Haraldus
gille qui rexit Norwegiam VI annis.
|
Sæm. 62
Sæm. 66
|
En þa atte Haralder svno þríía hett æin Øystæin Sigvrdhr ok Inghi kroppær redo firi
N. fím væter ok XX
a.
|
et tunc Haraldus habuit tres filios. scilicet Augustinum Swardum et Inge kroff, qui
rexit Norwegiam XV annis.
|
Sæm. 70—71 |
En þa tok Magnus ok rædh
|
Tunc accepit Magnus regnum
|
han
129
firi N. III væter ok XX ok lígger j Kristcirkiu j Bærgwin.
Þa tok Swærrir ok redh firi rikino fím væter ok XX
a ok leet gera VII borgh.
|
et rexit Norwegiam XXIII annis.
|
Þa tok londh ok riki Hakon svn hans æfter han ok redh firi Noreghi æín væter.
Þa tok æn Hakon lond ok riki ok redh twa væter.
|
Tunc Haco filius eius accepit regnum et rexit Norwegiam vno anno.
|
Þa tok Magnus lond og riki j Noreghæ ok redh firi XVII væter.
|
Tunc accepit Magnus regnum et rexit Norwegiam XVII annis.
|
Þa tok Eirikær konongr ok redh firir Noreghi XX væter.
|
Et tunc accepit Ericus regnum et rexit Norwegiam XX annis.
|
En þa tok Hakon broder hans londh ok riki æfter han ok red firi Noreghi XX væter ok
andazst aa Tunsbærghs husi.
|
Tunc accepit Haco frater eius regnum, et rexit Norwegiam XX annis. qui vero obiit
jn Tonsberij houß
130
VIII jdus mensis Maij.
|
En þa tok londh ok riki Magnus Eirikx son ok redh firi Noreghi sex væter ok fimtighi.
|
Tunc accepit Magnus regnum et rexit Norwegiam XXV annis uel LX.
131
|
En þa tok Hakon swn hans lond ok riki æfter han ok redh firi Noreghi fim væter ok
XX.
|
Tunc accepit Haco filius eius regnum ac rexit Norwegiam
et Daciam XXV annis
132
.
|
En þa tok Olafwær swn han[s] æfter han rikit ok redh firi Noreghi IX væter
ok dødhæj Danmark.
|
Tunc accepit Olauus filius eius regnum. et rexit Norwegiam VI annis
133
.
|
En þa tok londh ok riki æfter han Eiriker swn hærtoksæns af Pomare ok systur dottor
svn drotninghænne j Noreghæ ok redh han firi Noreghi
LII
|
Post ipsum Olauum accepit Ericus regnum, et rexit Norwegiam
Daciam et Sweciam LIIII
134
annis. usque in hodiernum diem
|
En þa þok Norige Kristoffer som hertoghe var j Beiarne oc palandzgrefne vpa Rín
oc redh fire Norrege VII vetter
En tha þok Kristiern
ok red for Norge XXXV
En tha tok Hanß
|
Et hec de regibus Norwegie.
|
XI. SERIES ARCHIEPISCOPORUM.
Johannes primus Nidrosiensis archiepiscopus, sedit annis quinque, primus annus erat ab incarnatione
domini MCLIIII.
135
Augustinus secundus archiepiscopus, ab anno domini MCLX
136
, sedit XXVIII annis.
Ericus tertius archiepiscopus, sedit decem septem annis.
137
Thorias
138
4
tus, sedit annis octo.
139
Guttormus 5
us, sedit annis IX.
140
Petrus, sedit annis tribus.
141
-
Thorias
142
2
us, septimus archiepiscopus, sedit annis tribus
143
.
-
Siguardus annis XXII.
144
-
Serlo annis duobus.
145
-
Einarus annis IX.
146
- Vacabat
147
sedes duobus annis
148
.
-
Haquinis annis duobus.
149
-
Johannes 2
us, XII
us archiepiscopus, annis XV
150
.
151
-
Jörundus
152
annis XX duobus.
153
-
Elauus annis XX tribus.
154
-
Paulus annis XII mense uno et XV diebus.
155
-
Arno annis tribus mense uno die uno.
156
Olauus primus annis XX tribus.
157
Tronderus annis X
158
minus duobus mensibus duobus septimanis et tribus diebus.
159
Nicolaus rusare natione Dacus, sedit annis quinque.
160
Winaldus
161
natione Sueuus, XX
us archiepiscopus, sedit annis XVII mensibus duobus.
162
Eschildus natione Gulbrandsdal, electus erat MCDII° in vigilia beati Thomæ. Suspiravit
163
vero anno MCDXXVIII° in profesto beati Gregorii papæ.
Aslacus bolt episcopus Bergensis, postulatus erat
164
in archiepiscopum eodem anno in crastino Gregorii et mortuus anno MCDL°.
165
Olaus 2
us, XXIII
us archiepiscopus, electus erat
166
anno domini MCDL
167
. Impedita erat electio annis
168
per duos Alemannos intrusos, quorum unus erat falsarius litterarum papæ et de ordine
minorum
169
, dictus
Marcellus, alter de ordine prædicatorum doctor theologiæ egregius, dictus
Henricus kaldizer. Hi duo compulsi quasi per consiliarios regni cum schandalo recesserunt: Marcellus
postquam evasit carceres Coloniæ apud Sueciam submersus est. Kaldizer vero postquam
rediit ad conventum suum in Confluentia apud Renum moerore mortuus et sepultus ante
altare sancti Olaui, quod in eodem conventu fundaverat.
Gauto XXIIII
us archiepiscopus sedit annis XXXVI, qui obiit circa
170
festum sancti Haluardi anno domini MDX.
Ericus Walkendorp XXV
us archiepiscopus, sedit annis XII mensibus tribus et obiit Romæ quarto Calen. Decembris
Anno MDXXII.
Olauus tertius, XXVI
us archiepiscopus, sedit annis XIIII, consecratus est Romæ anno domini MDXXIII et venit
Nidrosiam in die Petronillæ virginis. Anno domini MDXXXVII factus est exul. Et obiit
anno domini MDXXXVIII Liræ in Brabantia die VII Februarii.
XII. OBITUARIA.
1. Ex calendario codicis Tunsbergensis.
171
Non. Maj.
|
Ísto die obíít Thoron uxor Thoraldi.
172
|
173
IV Idus Jun.
|
Dedicacio ecclesie sancti Petri Tunsbergensis. |
XVIII Kal. Jul. |
Dedicacio ecclesie ad Semsvel.
174
|
175
VI Idus Jun.
|
Obitus Johannis packe legiferii anno domini MDXXX q[uarto]. |
XVI Kal. Jul. |
Dedicacio [ecclesie] beate v[irginis] Tonsbergensis. |
[28 Juni]. |
Anno domini MDXXXVI
to tha bran Tonsberg by met Kloster oc kirker Sancti Peders afften.
|
2. Ex calendario Bergensi.
176
IV Non. Jan.
|
Obiit Gregorius Andree.
177
|
XIX Kal. Febr. |
Obitus fru Ingibiargar Ellings dottor.
178
|
IV Non. Jul. |
Obitus Andres Biarna sonar.
179
|
Non. Jul. |
Artið herra Biarna j Biarkøy.
180
|
181
VIII Kal. Nov.
|
Obitus frv Gyriðar Andres dottor.
182
|
183
Kal. Mai.
|
In festo Philippi et Jacobi obiit Euphemia
184
regina Norwegie.
Eodem die obiit dominus Vidkunnus Erlingi.
185
|
VIII Idus Mai. |
Obíít Haquínus dulcissimus rex Norwegie quintus.
186
|
VII Idus Mai. |
Obitus Magni regis Norvegie.
187
|
VII Kal. Sept. |
Eodem die obiit Sueno Siguarði.
188
|
3. Ex calendario Tunsbergensi.
189
III Idus Aug.
|
Artíd Þoro Amundar dotter j Gautagarde.
190
|
191
VI Idus Maii.
|
Obiit Oste i Danzen X° die mensis Maji anno 1548 5
ta hora post meridiem.
192
|
V Kal. Jun. |
Kiörmösse po Gierpen. |
4. Ex calendario prædicatorum Osloensium
193
IX Kal. Oct.
|
Obítus fru Mildridu a Klaufuastodum er ligger at predikara j Oslo innar j skrudhusum
fir altareno.
194
|
5. Ex calendario Hamarsensi.
195
VI Non. Maji.
|
Obitus Thorstani episcopi.
196
|
197
Kal. Jun.
|
Obitus siræ Andres a Stangum VIII oc XX a[re]
198
rikis Mag[nus konongs].
|
199
VII Idus Jan.
|
Obitus herra Gudthorms biskups.
200
|
201
XIII Kal. Jun.
|
1556 bleff slottiit bigt ij Flecherøen oc vard brut anno 1561. |
XI Kal. Jun. |
1535 stod thet slog for Aassens.
202
|
XII Kal. Oct. |
Rett laugting paa Nedenis. |
3. rettet. Thorni ASS. og Brev.
4. Cujus videlicet Thorny mater] Oversæt: Hendes, nemlig Thornys, Moder. Læsemaaden i
Brev. er forstaaet, som om Thorny var
Datter af Gudbrand. SML. Halvards Saga (Heilagra manna sögur I, 396): Sumir segia hona verit
dottur, enn sumir dotturdottur Gudbrandz
kulu hersis aa Upplondum. Aastas Søster kaldes i den leg. Saga (c. 1)
Ulvilldr, men gjøres allerede her til S. Halvards Moder.
5. ASS. Mater vero Thorni Brev.
6. Brev. Gutbrandi, Gutbrandus ASS.
7. comitis] vistnok oprindelig Skrivfeil for:
culu (sml. ovenfor S. 109
13).
8. rettet. Ostam Brev. Ascham ASS.
9. in domo paterna]
Huseby i Lier (Heil. manna sögur I, 396).
11. ASS. Factus adolescens Brev.
15. Gotlandia] Øen
Gotland, hvis Læsemaaden er rigtig; ialfald er det urigtigt, naar Langebek af Torfæus's Gjengivelse
«Gothlandia» slutter, at der menes «Westro–Gothia, provincia Sveciæ Norvegiæ contigua».
16. Botvidus] Der er intet i Fortællingen her, som antyder, at denne rige Gotlænding skulde,
som Munch antog (nFH. c 197), være den södermannlandske Helgen St. Botwid (Scr. rer.
Svec. II, 377—382).
17. Hele II. mgl. i Brev.
19. ASS. Instante verno Brev.
22. rettet. Dram ASS. og Brev.
23. stagnum Dramn]
Dramsfjorden, som fra Svelvig (straumrinn, Fnm. S. IX, 76) til Koppervik betragtedes som en Indsø,
sml.
vatn þat er Dröfn heitir (Hskr. 471, Flat. III, 79),
vatnit Dröfn (Ungers Udg. af Sagaer om Sverre og hans Efterfølgere S. 285, 312). Huseby
ligger kun 1,1 Kilometer fra Dramsfjorden og maa have havt sit Nøst, hvor nu Gaarden
Frydenlund ligger.
24. ASS. extraxit — et ascendit Brev.
30. ASS. tres viros itinere, quo mulier venerat, ad littus Brev.
31. Brev. accipientes ASS.
37. ASS. quid fecisti Brev.
43. ferro ardente]
Jærnbyrd paabydes i alle de ældre Kristenretter — Gul. c. 24, Frost. II, c. 45, Borg. c. 16,
Eids. c. 45 og «Sverres» Kristenret c. 54 — men blev afskaffet i 1247 af Kardinalen
Vilhelm af Sabina (Fnm. S. X, 22).
46. ASS. venientes viri prædicti Brev.
50. ASS. quæ digna est morte Brev.
51. domum ejus] maa efter Brudstykket af Hallvards Saga have været «a Völlum» (i Lier,
nu
Valle), hvis Ejer hed Kolbein (Heil. mnn. sögur I, 396).
52. ASS. Sanctus pro ca multis modis respondit; inter alia dixit: Brev.
54. ASS. Illi vero contra eum furentes unus Brev.
57. rettet. Ipsi vero saxum ad collum ejus ASS. Ad collum sancti saxum Brev.
59. Brev. demerserunt ASS.
60. concilium generale Lugdunis] Conciliet i Lyon varede fra 7de Mai til 17de Juli 1274.
61. sancti Nicolai] maa være en Feil, thi den her beskrevne Fest for Tornekronen i la
sainte Chapelle feiredes
11te August (in crastino S. Laurentii), se De vita et miraculis S. Ludovici autore
Guillelmo Carnotensi (Recueil des historiens XX, 29); la sainte Chapelle var
oprindeligt indviet til S. Nicolaus.
62. chronicis] se Legenda aurea rec. Graesse p. 608—9.
63. Tarfalgurfa] riml. arab. Tarf al–Gurâb (Ravnens Forbjerg), fordi efter Legenden en
Ravn beskyttede St. Vincentius's Lig (ASS. Jan. mens. t. II, 397).
65. civitas Silvestris] nu Silves.
66. Albuier] nu Albufeira.
69. statua Herculis] Denne Statue bar indtil Aar 1009 i høire Haand en Nøgel (clavis),
derefter, da denne var faldet af, en Stok (clava); den blev ødelagt Aar 1145; se Dozy,
Recherches sur l'histoire et la littérature de l'Espagne II, 329 og Appendix XXXV.
71. nunc] Cadix blev erobret af Castilianerne i 1263, se Llorente, Historia general de
España VI, 38.
73. oprindelig stod Pethia, men rettet til Beta Cd.
75. Tarfalaga] arab. Tarf al–agar, nu Trafalgar.
78. Iazer–aterfa] arab. Gezîra–Tarîf, nu Tarifa.
80. Gibeltare] arab. Gebal–tarik, nu Gibraltar.
82. Muleta] riml. Feil for Muneca = arab. al–Munecab, nu Almuñecar.
83. dexteram] Feil for
lævam.
84. soldanus] ɔ:
Bibars, Mameluksultan 1260 — 1277; erobrede Crac 7de April 1271 (Wilken, Gesch. der Kreuzzüge
VII, 590).
89. in itinerario ipsius Clementis] se S. Clementis Romani Recognitiones Rufino interprete
(ed. Gersdorff) VII, S — IX, 37.
92. Johannes] var Abbed c. 1190, se DN. VIII, 4 (den i Brevet nævnte N. biskop maa være
Njaal i Stavanger fra 1190).
93. Arno] se DN. IX, 95 (Barth. E.). 1316 er Skrivfeil for 1326.
94. Andreas] DN. II, 247 (fra Arne Magnussons Samling) fra Aar 1341.
95. Petrus] se DN. I, 386 (Barth. E.) fra Aar 1365.
96. Richardus] var Abbed 1276, 1280, 1283 (Lange, Klosterhistorie S. 350).
97. Joannes] var Abbed Aar 1288 (Munkelivs Brevbog S. 79).
98. Alexander] var Abbed i «Biskop Narves Tid» (1278 — 1304), men døde før 1306, da Hugo
var Abbed (DN. III, 62).
99. Matthias] Mathias
Hanssøn var Abbed i 1536 og 37, blev senere Sogneprest til Os, † c. 1564 (Lange S. 357).
100. Munckeliff] se DN. II, 928 (fra Arne Magnussons Saml.).
101. Brynilda] DN. III, 119, I, 162 og 185, VII, 93 (Barth. E.).
102. Bonifacius IX] Aar 1399, se Munkelivs Brevbog S. 90, transscriberet i Barth. E. S.
26—27.
103. Ericus] se DN. II, 16 (Barth. E.).
104. Jon Karson] se Brev af 1ste Marts 1531 (DN. X, 628).
105. Renis] Skriv– eller Trykfeil for
Reins.
106. Johannes] se DN. I, 118 (Barth. E.).
107. Ericus] se DN. VI, 72 (Barth. E.).
108. Arnalder] se DN. IV, 176, 177, 179—81 (Barth. E.).
109. Halvarder] se DN. I, 252 (Barth. E.). Halvardar er Skrivfeil for Halvarder.
110. Anduenus] se DN. IV, 125 (Barth. E.). Anduenus er Skrivfeil for
Auduenus, der var Abbed ved 1315 og 1318 (Lange Klosterhistorie S. 407). Pontoppidan (Annal.
I, 368) og efter ham Lange (Klosterhist. S. 402) har i denne «Anduenus» seet Klosterets
første Abbed.
111. Albertus] se DN. IV, 95, 96, 125 (Barth. E.).
112. Gordo] se DN. I, 105 (Barth. E.). G. er Skrivfeil for Bardo.
113. Dresmer] Dragsmark = No. XVI.
114. Halvardus prior] var efter Edv. Edvarssøn (Norske Mag. II, 600) Prior i Prædikerbrødrenes
Kloster i Bergen, saaat vistnok Forf. her har forvexlet «Utstein» med «Udbrødre»–Kloster.
115. D.] Skriv– eller Trykfeil for S. ɔ: Sancti.
116. Arnone] se DN. VII, 32 (Barth. E.).
117. Hemmingus] se DN. III, 128, 130 (Barth. E.).
118. Jonas] se Munkelivs Brevbog S. 163, transscriberet i Barth. E. 417—18.
119. Ormerus] se DN. I, 259 (Barth. E.).
120. Fundata] se DN. II, 6 (Barth. E.).
121. Onuphrius] ɔ: Epitome pontificum Romanorum a S. Petro usque ad Paulum IV
tum gestorum (Venet. 1557 og 1567), ved Onuphrius Panvinius (f. 1529 † 1568).
122. Nerva] se DN. III, 58 (Barth. E.).
123. Petrus] se DN. II, 96 (Barth. E.).
124. Johannes] Feil; Gyrds Formand var Halvard, som resignerede 1338 (Lange S. 327).
125. Gyrderus] se DN. IV, 241 (Barth. E.).
126. Tunsbergæ] se Brev fra 1318 DN. VII, 82 (Barth. E.).
128. Skrivfeil for vffver (Var. Drøbelen).
129. Magnus] Rectum hoc, nam imperavit Magnus filius Erlingi inde ab anno 1161 usque ad
1184. Carmen, str. 70, habet «sjautián vetr i samt» i. e. 17 annos continuos, sed
monuit jam doctissimus Dr. Sveinbiørn Egilsson (Scr. hist Isl. Vol. X, p. 415) pro
«i samt» legendum esse «ok sex» i. e. «et sex». M.
130. Tonsberij houß] «Disertis verbis affirmat hic auctor Catalogi, Haconem obiisse in
arce
Tunsberghus, id quod hactenus divinare poteramus ex — — Dipl. Norvegico (I) sub No. 156. Errant
igitur, qui Haconem Asloiæ obiisse dicunt.» M.
131. XXV vel LX] De senere Afskrifter af den
norske Kongerække har det rette Tal 55 (1319—74).
132. XXV annis] a 1355 ad 1380 (M.)
133. VI annis] De senere Afskrifter af den norske Kongerække har det rette Tal 7 (1380—87).
134. LIIII] ɔ: 1389—1443.
135. Johannes] fik Pallium af Kardinal Nikolaus i 1152 og døde i 1157 (Ann. regii, Munch
c. 865). Naar her hans 1ste Aar regnes fra 1154, er det paa Grund af Oprettelsesbullen
af 28de Nov. d. A. (DN. VIII, 1).
136. MCLX] Hvis Aarstallet er rigtigt, maa det betegne Eysteins Valg, thi han blev indviet
i 1161 (Ann. regii, Hskr. 792) og regner selv 26de Nov. 1161 til sit «annus primus»
(se Indskriften i «Throndhjems Domkirke» S. 18); † 26 Jan. 1188 (Sverressaga Cap.
107).
137. Ericus] blev valgt i 1188 (Sverressaga Cap. 108), kom tilbage til Norge Sommeren 1189
(ss. Cap. 111) efter at være indviet i Jan. s. A. (Munch d, 257); resignerede Vaar
1205 (Fnm. S. IX, 226) † 1213 (Ann. reg.).
138. Cd., ikke Thorirus Bz.
139. Thorias] Thore blev valgt 1205 (Fnm. S. IX, 226), men indviet i Rom Februar 1206 (Dipl.
N. VII, 5—6) † 8 Aug. 1214 (Munch d, 558).
140. Guttormus] valgt 1214 (Fnm. S. IX, 208), indviet 1215 (Ann. regii), døde 6 Febr. 1224
(Munch d, 666).
141. Petrus] valgt 1224 (Fnm. S. IX, 339), indviet 1225 (Ann. reg.) og kom til Norge om
Høsten s. A. (Fnm. S. IX, 375), døde 9 Oct. 1226 (Fnm. S. IX, 412).
142. Cd., ikke Thorirus Bz.
143. Thorias] indviet 1227 (Ann. reg.), kom til Norge Vaaren 1228 (Fnm. S. IX, 413) † 7
Apr. 1230 (Fnm. S. IX, 418).
144. Siguardus] valgt 1230 (Fnm. S. IX, 418), indviet 1231 (Ann. reg.), † 6 Marts 1252
(Fnm. S. X, 50).
145. Serlo] Sörle, valgt 1252 (ss. X, 50), indviet Febr. 1253 (DN. III, 3), † 1 Mai 1254
(Fnm. S. X, 58).
146. Einarus] valgt 1254 (ss. X, 58), indviet i Febr. eller Beg. af Marts 1255 (Munch e,
142), † 1263 (Fnm. S. X, 155).
147. vacabat &c.] ɔ: 1263—65.
148. Denne sætning staar i Cd. efter Haquinis (ligesaa hos Høyer).
149. Haquinis] valgt (postuleret) 1265 (Ann. reg.), blev beklædt med Pallium 4 Apr. 1267
(Ann. reg.), † 18 Aug. s. A. (Sturlungasaga II, 395).
150. rettet efter Høyers Liste: 1271—86, altsaa 1 5 Aar. XVIII Cd. (feillæst for XV
m).
151. Johannes] valgt 28 Oct. 1267 (Ann. reg.), indviet 1268 (ss.), † 21 Dec. 1282 (Ann.
vetust.).
152. Cd., ikke Jorundus Bz.
153. Jörundus] valgt 15 Febr. 1287 (DN. VIII, 14), beklædt med Pallium 10 Oct. 1288 (Bp.sögur
I, 775), † 11 Apr. 1309 (DN. VIII, 34).
154. Elauus] Eiliv valgt Sommeren 1309 (DN. VII, 54), indviet 1311 (Anm. reg.), † 2 Nov.
1332 (Ann. reg.).
155. Paulus] valgt omtr. i Februar 1333, indviet i Dec. 1334 (Munch Unionsp. I, 146—48),
† 1 Febr. 1346 (Ann. Isl.), altsaa er de 12 Aar 1 Maaned og 15 Dage regnede fra Indvielsen
15. Dec. 1333 (Keyser II, 244).
156. Arno] valgt Febr. eller Marts 1346, indviet i Sept. 1346 (DN. VI, 180), død i Okt.
1349 (DN. II, 305). Regjeringen maa være regnet fra Indvielsen 16 Sept. 1346 til Arnes
Død 17 Okt. 1349.
157. Olauus] valgt Høst 1349 (Ann. Flat.), indviet 3die Nov. 1350 (DN. I, 322—324), † 14de
Aug. 1371 (DN. VI, 278).
158. rettet efter Munchs Formodning, at X
m er læst som XIII XIII Cd.
159. Tronderus] udnævnt ved Provision 22de Oct. 1371 (DN. VI, 279) † 1381 (Ann. Flat.).
Thronds Dødsdag vilde efter Listen falde paa 5 Aug. 1381 (Munch Unionsp. II, 133).
160. Nicolaus] udnævnt og indviet i 1382, † 1386 (Ann. Flat.).
161. Cd., ikke Wiualdus Bz..
162. Winaldus] var «Prest fra Linkøpings Bispedømme» (DN. VII, 265), udnævnt 1386 (Ann.
Flat.). Da hans Eftermand vælges 20de Dec. 1402, maa Vinalde (som ogsaa Bjørn fra
Skardsá's Annaler beretter) være død 1402, og XVII er derfor rimeligvis Skrivfeil
for XVI eller XV.
163. Cd., ikke suspirat Bz.
165. rettet. MCDLV Cd. (feillæst).
167. Aarstallet indsat efter Høyer; mangler i Cd., uden at der er sat aabent Rum som hos
Bz.
169. rettet af Bz. numerorum Cd.
170. indsat af Bz., mgl. i Cd
171. med Haand fra c. 1330.
172. Thoraldi] maaske den
Thoralde Brandssøn, der var Lagmand etsteds i Viken Aar 1323 (DN. VII, 100) og blev Lagmand i Oslo 1328
(Munch Unionsp. I, 430) † 1331 (ss. I, 123).
173. med Haand fra c. 1350.
174. Semsvel] ɔ:
Sæm, nu Jarlsberg.
175. med Lagmanden Peder Anderssøns (1534—59) Haand.
176. med Haand fra c. 1320.
177. Gregorius] Herre til Stovrheim, Brodersøn af Fru Gyrid, † mellem 1309 og 1324 (Munch
f, 286—87).
178. Ingibiorg] Datter af Erling af Thornberg († 1283), gift med Hr. Thore Haakonssøn,
døde 1315 (Ann. Isl.).
179. Andres Bjarnarson] Søn af Bjarne i Bjarkø, † før Vaar 1309 (Munch f, 621).
180. Bjarne i Bjarkø] Hr. Bjarne Erlingssøn † 1313 (Ann. Isl.).
181. samme Haand, senere tilføiet (c. 1325—30?).
182. Gyrid] Datter af Andres Gregoriussøn til Stovrheim, gift med Hr. Vidkunn Erlingssön
(Munch f, 286), † 1323 (Ann. Isl.).
183. med Haand fra c. 1330—35.
184. Euphemia] † 1312 (Ann. reg.).
185. Vidkunnus Erlingi] Hr. Vidkunn Erlingssøn af Bjarkø † 1302 (Ann. Isl.).
186. Haquinus rex quintus] † 1319.
188. Sueno Siguarði] Ejer af Hvaal i Sogn, opfostret hos Fru Gyrid (DN. I, 207), var Fehirde
i Kongsgaarden 1328 og 29 (DN. II, 165, 170), testamenterede ⅓ af sit Gods til «sin
Frænde» Erling Vidkunnssøn Iste Jan. 1330 (DN. I, 207), † 1330 el. 1331 (DN. I, 220);
kaldes ogsaa Svein Klerk (DN. IX, 100).
189. Haand fra Sluten af 14de Aarh.
190. Þoro] hendes Fader Amunder Gautason i Gautagarde testamenterede 1379 som barnløs Gautagaarden
i Tønsberg til S. Laurenskirken (DN. VII, 302), † mellem 1391 (DN. I, 535) og 1398
(DN. VII, 329).
191. Haand fra c. 1550 (Præsten i Gjerpen?).
192. Danzen] Gaard i Skien, se DN. I, 862, II, 818 (sml. Munch e, 7).
193. Haand fra Sluten af 14de Aarb.
194. Klaufuastadum] riml. Klaufuastader i Hedenstads Sogn, Sandsverv (DN. V, 386).
195. med den oprindelige Haand.
196. Thorstani] sml. Ann. reg. 1305: O(biit) Þorsteinn biskup í Hamri.
197. Tilføielser med forskjellige Hænder fra c. 1350.
198. VIII og XX are] ɔ: 1ste Juni 1347. Sira Andres (Bjørnsson) paa Stange nævnes mellem
1334 og 1346 (DN. II, 274, III, 177, 231, 239, 241).
199. Tilføielser med forskjellige Hænder fra c. 1350.
200. Gudthorm] Guthorm Paalssøn, Biskop i Stavanger, † i Pesten (Ann. Isl.), altsaa 7de
Jan.
1350.
201. med Haand fra c. 1560—65.
202. for Aassens] ɔ: Slaget ved Øxnebjerg.