Korpusfil: Gustav Storm (ed.): Monumenta historica Norvegiæ, 1880

Digital corpus and dictionary of Norwegian Medieval Latin texts

Nasjonalbiblioteket 2019

Publiseres som del av digitalt tekstkorpus.

[153] 

V. ACTA SANCTI HALVARDI.

[154]  [155] 
I. Sanctus Halvardus ex nobilioribus ortus natalibus claruit 1 , cujus pater Vebiorn 2 , mater vero Thorny 3 dicebatur. [Cujus videlicet Thorny mater 4 , ut fertur 5 , fuit filia Gudbrandi 6 comitis 7 , qui Gudbrandus genuit etiam Astam 8 sancti Olavi matrem. [Puer autem Halvardus crevit in domo paterna 9 cunctis prædilectus; erat autem primo religioni deditus christianæ, obediens parentibus, erga propinquos benevolus 10 , corpore castus, honestate præpollens, justitiæ cultor. [Cumque sanctus Haraldus in adolescentiam devenisset 11 , coepit in re familiari procuranda patris adjutor existere. [Fertur etiam, quod apud cunctos habetur, quod a primævo 12 duo pondera sibi fecerat, quo 13 , ne aliquando 14 fraudem faceret, sibi minus, fratri autem majus pensaret.
II. Cumque mercandi gratia Gotlandiam veniret et sua ibidem 15 [156] negotia exercere coepisset, venit quidam terræ illius indigena, vir prædives, Botvidus 16 nomine. Hic cum viros ignotos vidisset, ad eos accedens, qui essent et unde, requisivit. Cui illi cuncta per ordinem indicabant. Hic vero cum sanctum Halvardum conspexisset, ait: Quis est adolescens iste? At illi nomen et genus indicabant. Quod cum vir prædictus audisset, ait: video vultum tuum singularem et præ cunctis hic stantibus honorabilem. Certe scio, quod magni prodigii lucet in te futurum aliquid, unde te cum tuis contribulibus ad refectionem invito. Quod sanctus Halvardus gratanter acceptavit. Ille vero suscipiens, omni humanitate exhibita convivium præparavit et cuncta, quæ in venalibus habebat, comparavit et multo plura redonavit; et tempore navigandi adveniente omnia necessaria ei tribuit et in pace abire permisit. Sicque sanctus salvis omnibus cum sociis est reversus ad patriam 17
III. [Post modicum vero temporis 18 , verno instante 19 tempore, [egressus sanctus Halvardus de domo patris, ut pro suis negotiis agendis 20 partes vicinas visitaret 21 , venit ad stagnum, Dramn 22 23 nomine, per quod iturus erat, [extrahensque modicam lintrem de alga ascendit 24 eam. Et subito advenit 25 mulier prægnans, [tremens ac palpitans, rogitans 26 ut eam secum ferret. [Et interrogata, quæ esset et quo vellet, indicato nomine se transituram per mare velle affirmavit, et ideo cum videret hominem eo itinere properantem, ne tardior periret, ideo celeriter accurrisse. Jussaque [157] mulier 27 sedit in puppi. [Ille vero 28 iter arripuit navigando. 29 Et subito vidit [ad littus, quo mulier venerat, tres viros velociter 30 accurrentes, qui statim aliam cymbam arripientes 31 post eos velocius navigabant. 32 Tunc sanctus Halvardus mulieri 33 ait: Agnoscis hos? Ait illa 34 : agnosco. [Et ille 35 : Ut video, te requirunt 36 ; [dic mihi, quid feceris 37 ? [Respondit illa: Verum est, quod me persequuntur, sed quod mihi imputant, non feci 38 ; imponunt enim 39 super me causam furti. [At ille 40 : Potes te [ex hoc 41 purgare [ferro ardente? 42 43 [At illa 44 : Possum [et parata sum 45 , si mihi parcere velint. [Viri autem illi ipsos velociter insequentes 46 dixerunt: Cur tu 47 , Halvarde, talis adolescens, [tam generosis editus parentibus 48 , tam malam feminam 49 tuendam suscepisti? [redde eam, ut moriatur, quoniam digna. 50 [Quibus Halvardus dixit: Quid enim mali fecit? Qui dixerunt: Furata est res fratris nostri infringens domum ejus. 51 Quibus ille ait: et quomodo domum infregit? Dicunt ei: Extraxit ansulam de poste, quæ tenebat seram. Et ille: hoc opus non est mulieris, sed fortissimi viri. An aliquis invenitur, qui eam viderat hoc fecisse vel in ejus domo sublata invenistis? Sin autem incertum est, cur morietur? Nonne magis justum, si potest, purget se a crimine. Sin autem, quod legibus justum est, de ea fiat, aut 52 redemptionem pro ea dabo, tantum 53 imprægnantem et infantem in utero habentem ne occidatis. [Oportet igitur vos sedari nec temere quid agere. Tunc illi e contra hoc furentes vociferabant. Unus autem quisquam 54 [158] eorum arcum arripiens 55 tetendit, et sagitta fortiter emissa pectori martyris infigitur. [Quo perempto 56 etiam mulierem occidunt et in littore sepelierunt. [Ipsi vero saxum ad collum sancti 57 ligaverunt et in profundum 58 submerserunt 59 ; sed per divinam gratiam et merita martyris corpus ejus longe post cum saxo super mare natans repertum est.
[159] 

VI. DE SPINEA CORONA.

[160]  [161] 
I. Regnante in monarchia Norvegiæ illustri rege Magno quarto, quem pater misericordiarum large devotionis benedictione prævenerat, — requiem dedit ei de inimicis — non solum ad circumjacentes provincias, verum etiam in longinquas fama bonitatis ejus ac devotio percrebuit.
II. Congratulans in domino ejus famæ et devotioni Philippus rex Franciæ filius Ludovici regis deliberavit secum instinctu spiritus sancti, quid dignum offerret fraternitati regiæ ad devotionis affectum ampliandum. Accidit deo disponente, quod de concilio generali Lugdunis 60 celebrato sub domino papa Gregorio decimo vir deo devotus, dominus Joannes, archiepiscopus regni Norvegiæ, cum nunciis dicti regis Magni ad fines suos repatriandi gratia Parisius transitum habuissent.
III. Quo comperto reputans hoc rex Philippus nutu dei factum, propositum conceptum adimplevit. Inito cum quibusdam ex discretioribus consilio, particulam unam de spinea corona domini fecit in sua præsentia per virum religiosum secari et in christallo transparenti locari, quam christallum forma angeli opere argentario venusto decore fabrefacti inter manus tenere videtur.
IV. Imitatus est in hoc artificio angeli coronæ reliquias tenentis rex deo devotus doctrinam evangelicam dominicæ passionis insignia angelico ministerio cunctorum tunc aspectui præsentanda: cum venerit filius hominis cum angelis suis in majestate, tunc apparebit signum filii hominis, id est crux Christi cum suis insignibus lucentior radiis solis.
V. Acta sunt hæc Parisius ad honorem domini nostri Iesu Christi et memoriam passionis ejus anno ab incarnatione domini [millesimo] ducentesimo septuagesimo quarto in die sancti Nicolai 61 [162] confessoris et pontificis in curia regis ipso præsenti. Hæc est dies, in qua veneratio dominicæ passionis crucis, coronæ ac omnium reliquiarum, quarum ibidem præclara et felix copia est, solemni officio ac indulgentia peccatorum locum illum ipso die frequentantium celebratur.
VI. Cum autem prædictæ reliquiæ ad civitatem Bergensem venissent, in ecclesia cathedrali reponuntur, postea ad ecclesiam duodecim apostolorum processionaliter sunt delatæ. Sed cum propter nimiam intemperiem aeris pluviæque inundantiam translatio illa bono modo fieri non posset, illucescente sexta feria, quinta die ab illa, qua primo Bergis venerant, serenitas et tranquillitas aeris rediit, et sic reliquiæ sunt reverenter collocatæ deo sic disponente, qui in sexta feria pro nobis coronatus et crucifixus est.
VII. Cum autem requisitum fuisset pro signando in kalendario translationis hujus diem, compertum est, quod ipso die habetur memoria illius præclari miraculi, quod non longe ab Antiochia apud civitatem Beryttum contigit de iconia, in qua dominicæ passionis opprobria per Iudæos renovata sunt, ut ex chronicis 62 haberi potest anno domini septingentesimo quinquagesimo.
VIII. Et quia miraculum istud a multis ecclesiis, etiam Romæ in ecclesia sancti salvatoris recolitur: Christo enim odibiles Iudæi (quorum multitudo copiosa in Berytto fuit propter studium legis Mosaicæ, quod ibi vigebat) quandam iconiam passionis dominicæ in domo quadam vicina scholis eorum a quodam christiano neglectam invenerunt; quam primo pedibus in detestatione crucifixi conculcantes et cuncta in ea dominicæ passionis opprobria iteraverunt.
IX. Cumque ventum esset secundum ordinem opprobriorum Christi, ut latus lancea perforarent, confestim ex latere sanguis et aqua ubertim profluxit et suppositam per eos ampullam implevit, quæ Romæ in ecclesia sancti salvatoris a Iudæis conversis ad fidem per istud miraculum cum isto sanguine tradita hodierna die conservatur, et solemne festum in memoria dominicæ passionis ac in hujus miraculi veneratione quinto Idus Novembris agitur.
[163] 

VII. ITINERARIUM IN TERRAM SANCTAM

AUTORE

FRATRE MAURITIO.

[164]  [165] 

I.

.....dicitur Tarfalgurfa 63 , Hispanice vero Cabo sant Vincent, eo quod ibi corpus sancti Vincenti fuit inventum in littore.
De isto loco usque ad Kartaginem iter semper dirigitur versus orientem, et habetur Hispania ad lævam, Affrica vero ad dexteram.
Post Cabo sant 64 Vincent venitur ad nasum, qui dicitur Tarfanaban, deinde est civitas Silvestris 65 , castrum Albuier 66 , sancta Maria de Pharan 67 ; postea Gades, Herculis insula videlicet, quæ alio nomine vocatur Kadis 68 . Hic intratur versus Hispalensem civitatem, quæ alio nomine Sibilia vocatur. Usque ad hunc introitum sive ad hanc insulam durat Algarbia. In hac insula est statua Herculis 69 , tenens clavem et clavam in manibus verso vultu ad Affricam, dans intelligi, quod Gades insula sit clavis Hispaniæ ex illa parte. In hac insula sæpe facta 70 est magna strages hominum tam christianæ gentis quam et Sarracenicæ, eo quod vicissim ex utraque parte occupabatur; nunc 71 vero per 72 Alfonsum regem Castellæ ejectis inde Sarracenis firma et bene murata civitas est ædificata, episcopo de ordine fratrum minorum ibidem constituto.
[166] 
De isto loco incipit terra, quæ Beata dicitur secundum antiquos, secundum vero modernos vocatur et Frontarea, eo quod frons est christianitatis ibidem contra infideles et ibi oporteat dura fronte barbaricis agminibus viriliter obviare.
Hic primo venitur ad nasum, qui Hispanice dicitur Cabo de Beta 73 , postea ad alium, qui dicitur Cabo de Plata, deinde ad tertium, qui Sarracenice vocatur 74 Tarfalaga 75 , cui ex opposito — hoc est ad meridiem — in Affrica est mons altissimus, qui dicitur Cabo de Spartel 76 . Ex isto loco sunt Sarraceni ex ultraque parte, regnum Granatæ ad sinistram in Hispania, vero ad dexteram Affrica.
Modo inchoatur strictus Marrochitanus, ubi ad sinistram in Granata est castrum, quod dicitur Calcadara, ex opposito in Affrica mons maximus super Ceptam 77 ; deinde in Granata ad lævam in ipso strictu civitas magna, quæ Iazer–aterfa 78 vocatur, ex opposito ad dexteram in Affrica Ceptensis civitas famosissima.
Usque ad istum locum de Ulixibona, hoc est ad strictum marrochitanum, est iter duorum dierum et duarum noctium, cum ventus ad libitum habetur, et possunt æstimari quadringenta et XL miliaria.
Post modicum spatium 79 jacet in strictus exitu ex parte sinistra in Granata castrum maximum et fortissimum, quod dicitur Gibeltare 80 , alio nomine Vulan; dicitur et quod tota Hispania quondam, cum esset christianorum, tempore Rodici regis inde perdita fuit. Hic et projecit Karolus magnus lanceam suam in mare acquisita tota Hispania, cum propter mare ulterius progredi non posset.
De strictu Marrochitano jacet rectum iter continue juxta Granatam usque Kartaginem. De isto strictu incipit mare mediterraneum primo 81 angustum, sed cito versus barbariam ad meridiem ampliatur. Istud regnum Granatæ durat per quingenta miliaria juxta mare, ac deinceps — hoc est, de strictu — est istud totum mare per miliaria distinctum. De strictu ad civitatem Malaga sunt centum miliaria. De Malaga ad Muletam ducenta miliaria.
[167] 
De istis duabus civitatibus asportantur meliores ficus, qui ad christianorum terras adveniunt. De Muleta 82 ad Almariam civitatem antiquitus famosissimam LX miliaria. De Almaria ad Kartagenam ducenta et XL miliaria. Usque huc regnum Granatæ. Credo firmiter hanc terram fore altissimam omnium terrarum juxta mare, cujus montium cacumina nubes penetraverant nobis videntibus.
De Kartagena esset compendiosius iter recto tramite versus orientem ad Sardiniam per quingenta miliaria et L, Majoricam insulam relinquendo ad dexteram 83 ; nos vero eundo Massiliam deviavimus. Nam ad aquilonem directe tendebamus et sicut prius habuimus regnum Castellæ ex altera parte Hispaniæ ad sinistram velificando inter meridiem et occidentem, sic et postea habuimus similiter eandem terram ad sinistram velificando inter orientem et aquilonem. De Kartagena itaque juxta regnum Mursiæ et Castellæ usque ad locum, qui dicitur Alachant in Aragonia, centum L miliaria; item tantum ad insulam, quæ dicitur Euisa, ad cujus plagam meridianam jacet Majorica insula supradicta. De Euisa vero ad Massiliam quingenta et quinquaginta miliaria. In summa de strictu ad Massiliam miliaria mille trecenta et quinquaginta.
De Massilia in Sardiniam est iter inter orientem et meridiem et sunt hic quingenta miliaria. Proximus locus vocatur insula sancti Petri, quæ jacet fere contigua Sardiniæ. Istud mare est pessimum in toto itinere de Massilia in Acon. Sardinia est maxima insula et pertinet pro majori parte ad Pisanos, qui tenent ibidem duos comites. Kalie dicitur fortissimum castrum insulæ. Terra hæc in armentis et blado opulentissima, vini nescia et supra modum infirma. Gens levis cursu, rudis et
II.
.....[duo castra] valde nobilia, Iubeltare videlicet, quod erat principis Antiocheni, et Cracum, quod fuerat hospitalis. Cracum dicitur esse melius castrum totius mundi propter incredibiles reditus ipsius. Hoc castrum expugnavit soldanus 84 circa annum [168] domini millesimum ducentesimum septuagesimum unum, quindecim milibus christianorum intus pro defensione ipsius existentibus.
In Antrodo itaque intus in ecclesia majori est capella virginis gloriosæ, miræ quidem pulchritudinis, licet parva, in qua non licet alienigenis celebrare nisi episcopis et fratribus minoribus et prædicatoribus tantum. Hic propter frequentiam miraculorum magna est peregrinatio. Dicitur sanctum Petrum in fabrica istius capellæ laborasse propriis manibus. Alia capella est intus in ipso castro, et asseritur, quod beata virgo et ipsa suis manibus in fabrica ipsius laborabat; sciens vero, quod futurum esset ibi castrum, commutavit ispam cum 85 sancto Petro in capellam supradictam, eo quod peregrini liberius haberent illuc ingressum, sicut patet in præsenti.
Huc usque maritima Syriæ perlustravimus, nec est ultra christianitas nisi in Margato ad VI leucas, donec perveniatur in Armeniam. De Margato in Laodiciam sunt IX leucæ. De Laodicia 86 in Antiochia sunt L leucæ. De Antiochia in Armeniam sunt totidem leucæ, videlicet L. Nos vero de Antrodo revertebamur via, qua venimus, in Accon.
Ante Antrodum est insula parva, in cujus scopulis mater sancti 87 Clementis naufragium patiebatur, duobus filiis suis Faustino et Fausto (alio nomine Nicea et Aquila) ab ipsa in eodem naufragio separatis, quos submersos credidit, quosque in eodem loco veniente illuc Petro non solum illos duos filios, verum etiam Clementem, quem domi cum patre reliquerat, simul cum patre ipsorum, suo videlicet marito, divina dispensante gratia miraculo mirabili sanos insimul repererit 88 , sicut in itinerario ipsius Clementis 89 istud idem lucidius declaratur.
Quicunque ex isto breui itinerario sive per memorata loca peregrinando seu et ipsum legendo aliquid solatii nostro mediante labore acceperit, quæso ut animam felicis recordationis domini Andreæ Nicholai recommendatam 90 habeat coram deo meque pauperem fratrem Mauritium nihilominus divinæ pietati devotius recommendet 91 .
[169] 

VIII. FUNDATIO LYSENSIS MONASTERII.

[170]  [171] 
Anno ab incarnatione domini nostri Ihesu Christi MCXLVI fundata est in honore sanctæ dei genetricis semperque virginis Mariæ abbatia in territorio Berginensi, loco, qui lingua Norrensi Lysa, Latina Lux appellatur. Hujus vero coenobii [fundator] Siwardus, virorum insignissimus, Norrensium quidem primorum nobili prosapia oriundus, Berginensis vero præsul extitit eminentissimus. Is autem fidei non fictæ calore superno respersus, religionis sincere optator avidissimus, mente perpendens sagaci, uti vir strenuus ingeniique sollertioris et emeritæ scientiæ, ordinem videlicet Cisterciensis consonantiæ regulamque beati Benedicti ceteris pro suæ puritatis merito præferendum ordinibus: evocatis de remotis Angliæ finibus ejusdem religionis probatissimis cultoribus, monasterium constituit, sumptus delegavit, necessaria monachis contulit et, quod ceteris omnibus præcellit, fratres sibi semper dilectissimos et singulari venerationis privilegio honoratissimos habuit. Super horum itaque Christi pauperum indigentiis vir ille felicis memoriæ, ut eum reciperent in æterna tabernacula, patrimonia sua non mediocriter expendens, ædificavit sibi domum non manu factam æterna in cella, quam nec flumina nec venti elidere quiverunt, fundata enim erat super firmam petram. Qui igitur recepit justum in nomine justi, mercedem justi accipiet; quia quod uni ex minimis meis fecistis, mihi fecistis, dicit dominus. Veniet igitur benedictus iste patris omnipotentis et accipiet regnum, quod sibi præparatum est ab origine mundi. Esurivimus enim et dedit nobis manducare, sitivimus et dedit nobis potum, hospites fuimus et collegit nos. Nos, inquam, nos qui portavimus pondus diei et æstus, qui reliquimus omnia et secuti sumus Christum, qui vendidimus omnia, quæ habuimus, dantes ea pauperibus, secuti sumus Ihesum. Nos patrios fines, nos cara parentum abdicavimus pignora, nos dulcia liquimus arva; nos non adquiescentes carni et sanguini, sed quæ retro sunt obliviscentes, in ea quæ ante sunt nos extendentes, omnia propter Christum ut stercora arbitramur, quia Christo nobis vivere est et mori lucrum. Victum autem et vestitum habentes hoc contenti sumus; nihil enim intulimus in hunc mundum, haud dubium, quin nec aliquid auferre poterimus. Nos igitur, quibus datum est nosse mysterium regni dei, huic nostro fideli patrono dulcique fidetenus advocato regnum dei perpeti precum instantia, devotionis intimæ perseverantia, caritatis assiduæ vigilantia, [172] misericordiæ gratia inopes jugi custodia, impetrare summa sollicitudine debemus. Nam sicut nos illius carnalia metamus, profecto spiritualia nostra continuata remuneratione eidem retribuere oportet. Noverint autem posteri successores nostri, hunc virum virtutum præsulemque illustrissimum, divina quidem illustratione fecundatum, nostræ religionis cælibatum primum omnium in Norwægia accersitum iri et suos thesauros spiritualibus dispersisse pauperibus. Ipse igitur et vexillo domini sui præ ceteris eminentior ad debellandas aerias potestates tenebrarum harum contra spiritualia neqvitiæ in coelestibus robustior advexit, et barbaris regi suo mentibus passim subactis trophea fidelis primatus et inmarcessibilem coronam gloriæ sibi lucrifacere non distulit. Triplicabitur itaque non immerito pro tanta sibi efficacia supernæ redditionis recompensatio; tum quod nequaquam parcens expensis istud bonum de transmarinis primus in Norvagiam adduxit limitibus, tum quod liberali perspicacitate summatim solidavit nec contempsit, tum qvia et alios ejusdem lucis concives habere minime omisit. Quicumque igitur tanto communicare bono coelitus meruerint, illi gratias, illi usuras solvere redibebunt, qui ut hanc facultatem reperirent, primus investigata et reperta copiosa probitate viriliter contutavit. Non enim ut plerisque moris semiviris insulsioribus spiritibus tumefactis bonum, quod intellectu sobrietatis specialiter incepit, pernicioso defectu semirutum deseruit: immo ardentissimæ voluntatis ambitu consummatæ bonitatis præstantiam salutifero mancipavit termino. Et quoniam bonus pater ad propagandam innumerabilium filiorum fecunditatem bonum initiavit exordium, ut salvationis omnium hoc in loco conversandorum sit ipse primatum tenens et particeps beneficiorum singulorum, debemus summæ devotionis studio et fundatoris memoriam nominati quotidiano celebrare officio et cooperatores ceteros locique hujus benefactores in fraternitatis nostræ communionem, quemadmodum condecentius qviverimus, suscipere. Idcirco dignum rite judicavimus, præscripto fundatoris vocabulo, subsequentium quoque benefactorum nomina derivatim exprimere, ut considerantes ex vocabulo eorum beneficia, quod nomina illorum in libro vitæ mereantur ascribi, precibus continuis imploremus. Fundatoris gloriæ inprimis ponendum vocabulum, ut sciant subsecuturi, quod meritis illius bonum istud ipsi etiam adipisci meruerint, quatenus in hoc gaudeant, quod nomina eorum scripta sunt in coelis: ubi cum Christo perveniant regnaturi in sæcula sæculorum. Amen.
[173] 

IX. COMMENTARIOLUS DE COENOBIIS NORVEGIÆ.

[174]  [175] 
I. Coenobium vallis lucidæ, ordinis Cisterciensis, fundatur a Sigvardo episcopo Bergensi, qui Angliam profectus conventum inde ex monasterio de Fontibus ab abbate ejus loci Henrico impetratum in Norvegiam secum transtulit eumque sub inspectione abbatis Ranulphi eo in loco, ubi coenobii illius reliquiæ adhuc hodie visuntur, constituit anno 1146 VI Idus Julii.
Abbates vallis lucidæ:

Ranulphus.

Reinaldus.

Thomas.

Gaufridus.

Joannes. 92

Reinaldus.

Stephanus.

Arno,
anno 1316 ad generale concilium Cisterciense profectus. 93

Rodulphus.

Andreas,
præfuit anno 1341. 94

Vilhelmus.

Petrus,
præfuit anno 1365, ut patet ex litteris regis Haquini hoc anno scriptis. 95

Sigvarus.

Vilhelmus.

Adam.

Omundus, obiit 5 Kal. Decembris.

Joannes.

Richardus.
96 [176] 

Joannes Dacus. 97

Thorias.

Alexander.
98

Matthias Danus ultimus. 99
II. Coenobium sanctimonialium B. Mariæ virginis Nunnesæ in Bergis.
Sanctimoniales in Nunneseth videntur hinc translatæ in Munckeliff 100 .
Brynilda 101 Katharina resignavit 1320, cui successit
Joronna Constantia, confirmata ab Andfindo episcopo Bergensi.
Ingeburga Cecilia ordinatur ab Andfindo episcopo Bergensi Anno 1326 4. Kal. Aprilis.
III. *Claustrum fratrum minorum Bergis.
IV. Coenobium S. Michaelis, Munckaliff, Bergis, ordinis S. Benedicti, fundatum est ab Olao Kyrrio. Huic coenobio singulares indulgentias contulit Bonifacius 102 papa IX.
Ericus 103 præfuit circa an. 1276, quemadmodum patet ex diplomate Magni regis Haquini filii.
Anno 1455 in die S. Egidii combustum est coenobium S. Michaelis. Ibidem episcopus Torlacus interfectus est cum 2 presbyteris et uno clerico et tribus militibus, videlicet Olao Nicolai et filio Nicolao Olavi et Petro Nicolai aliisque multis.
Jon Karson 104 , præfuit circa annum 1500.
V. Backa coenobium monialium.
VI. *Renis 105 monasterium.
VII. Coenobium sedis sanctæ, ordinis canonicorum regularium.
VIII. Holm, coenobium ordinis Cluniacensis.
IX. Coenobium Tutæ insulæ, ordinis Cisterciensis.
X. Coenobium paracleti de Haulsnö, ordinis s. Augustini.
Johannes 106 , obiit anno 1307.
Ericus 107 , præfuit circa annum 1319.
[177] 
Arnalder 108 , citatus in jus anno 1328 super cathedratico ad multos annos non soluto ac super quibusdam aliis injuriis Bergensi civitati illatis.
Halvardar 109 , succesit Arnoldo anno 1338, electus ab episcopo Bergensi.
Nicolaus, præfuit anno 1493.
Olaus, præfuit anno 1515.
Amundus, ordinatus 1519 in præsentia episcopi Andori et Olai Torchilli archidiaconi. Primam ibi concionem habebat M. Gabelus.
XI. *Hovithø, ordinis Cisterciensis, diocesis Asloensis.
Locus est in Anglia, Kirkestad, inde conventus monachorum transmissus in Norvegiam et constructa abbatia hæc in Hovithø circa idem tempus, quo coenobii vallis lucidæ conventus ex coenobio de Fontibus in Anglia derivatus est.
Hic fuit abbas Anduenus 110 .
Albertus 111 , præfuit tempore Elavi archiepiscopi Nidrosiensis anno 1312.
Gordo 112 , abbas anno 1305.
XII. *Hospitale de Varnu, dioecesis Asloensis.
XIII. Dresmer 113 , diocesis Asloensis coenobium.
XIV. Coenobium Udstein, quod Halvardus prior 114 ex lapide ædificavit, cum ante ligneum esset, mortuus anno 1508.
XV. Monasterium S. Albani de Selio, ordinis S. Benedicti diocesis Bergensis.
Monachus ex coenobio D. 115 Michaelis fit abbas Seloensis anno 1305 8. Idus Decembr., procurante abbate Munckelivico Enero, confirmatus ab Arnone 116 episcopo Bergensi.
[178] 
Hemmingus 117 , præfuit circa annum 1322.
Jonas 118 , præfuit anno 1338.
Ormerus 119 , ex coenobio S. Michaelis, confirmatus abbas ab Haquino episcopo Bergensi anno 1339 in festo S. Martini.
XVI. *Claustrum in Mariskog ordinis Præmonstratensis, dioecesis Asloensis.
XVII. *Coenobium fratrum prædicatorum Nidrosiæ.
XVIII. *Claustrum sanctimonialium in Asloia.
XIX. *Claustrum sanctimonalium in Gymbesey, diocesis Asloensis.
XX. Ecclesia ac hospitale sanctæ crucis in Fana.
Fundata 120 sunt ab episcopo Bergensi, cujus nomen non additur, cui litteras protectorias contulit Gregorius papa IX. diplomate scripto Perusii Kalend. Augusti anno pontificatus ipsius secundo, id est secundum Onuphrii 121 supputationem anno 1227.
Postea Nerua 122 episcopus Bergensis per resignationem domini Hugonis rectoris hujus ecclesiæ ac hospitalis voluntariam ac spontaneam in manus episcopo eandem ecclesiam cum omnibus pertinentiis suis habitis et habendis præter portionem ecclesiæ communi mensæ canonicorum servientium solummodo in præbendis capellæ regiæ duodecim apostolorum annexit et contulit anno 1303 4. Nonas Decembris.
XXI. *Claustrum prædicatorum in Asloia.
XXII. *Conventus prædicatorum Bergis.
XXIII. Conventus monasterii S. Johannis, ordinis S. Augustini.
Petrus 123 , præfuit anno 1309.
Johannes 124 , obiit anno 1339.
Gyrderus 125 , electus ac confirmatus anno 1339 ab Haquino episcopo Bergensi.
XXIV. *Claustrum fratrum minorum in Kongella seu potius Konunghella.
XXV. Monasterium Præmonstratensis ordinis Tunsbergæ 126 .
[179] 

X. SERIES REGUM.

[180]  [181] 
1. Genealogia et series regum.
[Cetera desunt].
[182] 
2. Reges Norwegie.
c. 1
Haralder harfaghre regnauit LXIII annis vel LXXIII quia vtrumque legitur quod x° anno etatis et XVII° incepit.
c. 7–8
Eriker blodheyx regnauit j anno
c. 10
Hakon Adalsteins fostre filius Haral regnauit XXVII annis
c. 13
postea filii Erici Haralder grafelder Sigurder slefa et alii simul parvo tempore forte XIIII annis vel XVII.
c. 14
Haquinus rike filius Sigurdi ducis, huius tempore in Dacia
c. 14–15
Haraldus Gromson primus christianus et in Suecia incepit regnare Olaus skotkonunger.
c. 19

c. 26
Ericus }

Sweno}
duces filii Haquini }

et Haquinus filius Erici }
XIII annis.
c. 19
Olaus Trygga son v annis.
c. 248
Sanctus Olaus XV annis.
c. 249–51
Sweno filius Kanuti IIII annis.
c. 252–70
Magnus filius sancti Olaui.
c. 270
Haraldus Sigurdason frater sancti Olaui interfectus in Anglia a Henrico filio regis Anglie M° LXIII vel 4°.
Olaus Kyre et Magnus filii Haraldi hic Olaus fundauit ecclesiam
c. 271
Nidrosiensem primitus lapideam.
c. 273
Magnus barføtr filius proximi Olaui Magnus est occisus in Ybernia.
c. 276
Sigurder Jorsalafari huius mater Thora.
c. 277
Magnus et Haralder gille filii Sigurdi.
Eistin Ingi Sigurder filii Haraldi.
[183] 
3. Catalogus regum Norvegiæ.
Haraldhr hin harfaghre var fyrstær æin valdzs konongr j Noreghæ ok redh firi Noreghe þria væter ok LXX vætra han atte XX a svnw.
In primis Haraldus comatus rex unicus tocius regnj Norwegie regnauit ac rexit regnum Norwegie LXXIII annis. ipse enim habuit XX filios.
Sæm. 7

Sæm. 8
Ok æin af þeim hett Æiriker blodhøæx ok var firi N fim væter.
quorum unus nominabatur Ericus blodheaxe, qui rexit Norwegiam v annis
Sæm. 11
En þa kom Hakon Adalstæins fostre til ok redh firi Noreghæ sex væter ok XX a. ok var høghder aa Sæme aa Væstfolldh.
Tunc Haco alumpnus Adulstanj rexit Norwegiam XXVI annis qui eciam occisus est in Same super Westfold
Sæm. 14

Sæm. 17
En þa tok londh ok riki Haralder grafældher svn Eiriks blodøxí ok red firi Noregæ IX væter ok fæll j Lyma fyrdhi j Sælendi.
Et ecce tunc accepit regnum Haraldus grofelder filius prefati Erici blodheaxe ac rexit Norwegiam IX annis. et decessit jn Limar fojerdh.
Sæm. 18—19
Þa tok Hakon Lada jarll londh ok riki ok red firi N XIII væter ok XX a. ok høghder j Gauladalæ.
Tuncvero accepitHacoLadher comes regnum, et rexit Norwegiam XXXIII annis. qui eciam occisus est apud Gauuledale,
Sæm. 20—21
En þa tok Olafwer Tryggia svn ok [redh] firi N fim væter ok kristnadhæ fím londh ok fæll i sidra vaghæ.
Et accepit tunc Olauus Turgonis regnum, et rexit Norwegiam v annis. et ipse quinque patrias ad christianam deduxit religionem.
Sæm. 23

Sæm. 25
Þa tok Eiriker [jarllsvn 127 svn Hakonar jarls ok redh firi Noreghi XII væter ok var honum skoræn vlfuær 128 j Ænglandhæ ok doo af þui.
Et tunc accepit regnum Ericus comes filius Haconis comitis. et rexit Nor[wegiam] XII annis. qui incisus superioribus faucibus ob infirmitatem jn gutture habitam obiit apud Angliam.
Sæm. 26

Sæm. 27
[184] 
Sæm. 28—31
Efter þo toko Swæín ok Hakon la[n]dh ok riki æfter faudur sín ok redho firi Noreghi twa væter ok fludho sidhan or Noreghi firi Olawfe hinum hælga.
et tunc ceperunt regnum Swein et Haco, et rexerunt Norwegiam duobus annis et postea aufugierunt a Norwegia propter Olauum sanctum.
Sæm. 32

Sæm. 34
En Olafuer hín hælgi red firi Noreghæ fímtan væter ok fæll aa Stæighi.
qui Olauus sanctus rexit Norwegiam XV annis,
Sæm. 36
Efter han tok land ok riki Swæin Alfifw svn oh redh firi Noreghæ sex væter.
Post ipsum accepit Swein rex regnum, ac rexit Norwegiam VI annis
Sæm. 38
En þa tok Magnus hin godhe lond ok riki ok redh firi Norighæ XII væter.
Et tunc Magnus bonus accepit regnum, et rexit Norwegiam XII annis.
Sæm. 43—44
Efter han kom Haralder hín hardradhæ ok redh firi N. XX væter ok fæll aa Ænglandhæ.
et tunc Haraldus hardhrodher, id est duri consilij, accepit regnum, et rexit Norwegiam XX annis qui eciam occisus est jn Anglia.
Sæm. 45
Þa tok Olafuer kyrri lo[n]d ok riki æfter Haraldh fador sin ok redh firi N. VII væter ok XX a.
Tunc vero accepit regnum Olauus kirrot, et rexit postHaraldum patrem suum XXVII annis.
Sæm. 47—48
Þa tok Magnus konongr bærføttæ lo[n]d ok riki ok æfter fodur sin ok redh firi N. X væter ok atte fím svnw.
Tunc Magnus nudus pedes post patrem suum accepit regnum, et rexit Norwegiam XX annis. qui etiam quinque habuit filios.
Sæm. 50—55
Ok redho firi lande ok riki Øystæín ok Sigurdher fim væter.
et rexerunt Norwegiam Augustinus et Swardus v annis.
Sæm. 58
En þa atte Sigurder svn ok hett Magnus hin blindí en broder hans hett Haralder gillir ok redo firi N. sex væter.
Et tunc Swardus habuit filium nominatum Magnum cecum. eius frater nominatus est Haraldus gille qui rexit Norwegiam VI annis.
Sæm. 62

Sæm. 66
En þa atte Haralder svno þríía hett æin Øystæin Sigvrdhr ok Inghi kroppær redo firi N. fím væter ok XX a.
et tunc Haraldus habuit tres filios. scilicet Augustinum Swardum et Inge kroff, qui rexit Norwegiam XV annis.
Sæm. 70—71
En þa tok Magnus ok rædh
Tunc accepit Magnus regnum
[185] 
han 129 firi N. III væter ok XX ok lígger j Kristcirkiu j Bærgwin.
Þa tok Swærrir ok redh firi rikino fím væter ok XX a ok leet gera VII borgh.
et rexit Norwegiam XXIII annis.
Þa tok londh ok riki Hakon svn hans æfter han ok redh firi Noreghi æín væter.
Þa tok æn Hakon lond ok riki ok redh twa væter.
Tunc Haco filius eius accepit regnum et rexit Norwegiam vno anno.
Þa tok Magnus lond og riki j Noreghæ ok redh firi XVII væter.
Tunc accepit Magnus regnum et rexit Norwegiam XVII annis.
Þa tok Eirikær konongr ok redh firir Noreghi XX væter.
Et tunc accepit Ericus regnum et rexit Norwegiam XX annis.
En þa tok Hakon broder hans londh ok riki æfter han ok red firi Noreghi XX væter ok andazst aa Tunsbærghs husi.
Tunc accepit Haco frater eius regnum, et rexit Norwegiam XX annis. qui vero obiit jn Tonsberij houß 130 VIII jdus mensis Maij.
En þa tok londh ok riki Magnus Eirikx son ok redh firi Noreghi sex væter ok fimtighi.
Tunc accepit Magnus regnum et rexit Norwegiam XXV annis uel LX. 131
En þa tok Hakon swn hans lond ok riki æfter han ok redh firi Noreghi fim væter ok XX.
Tunc accepit Haco filius eius regnum ac rexit Norwegiam et Daciam XXV annis 132 .
[186] 
En þa tok Olafwær swn han[s] æfter han rikit ok redh firi Noreghi IX væter ok dødhæj Danmark.
Tunc accepit Olauus filius eius regnum. et rexit Norwegiam VI annis 133 .
En þa tok londh ok riki æfter han Eiriker swn hærtoksæns af Pomare ok systur dottor svn drotninghænne j Noreghæ ok redh han firi Noreghi LII
Post ipsum Olauum accepit Ericus regnum, et rexit Norwegiam Daciam et Sweciam LIIII 134 annis. usque in hodiernum diem
En þa þok Norige Kristoffer som hertoghe var j Beiarne oc palandzgrefne vpa Rín
oc redh fire Norrege VII vetter
En tha þok Kristiern
ok red for Norge XXXV
En tha tok Hanß
Et hec de regibus Norwegie.
[187] 

XI. SERIES ARCHIEPISCOPORUM.

[188]  [189] 
Johannes primus Nidrosiensis archiepiscopus, sedit annis quinque, primus annus erat ab incarnatione domini MCLIIII. 135
Augustinus secundus archiepiscopus, ab anno domini MCLX 136 , sedit XXVIII annis.
Ericus tertius archiepiscopus, sedit decem septem annis. 137
Thorias 138 4 tus, sedit annis octo. 139
Guttormus 5 us, sedit annis IX. 140
Petrus, sedit annis tribus. 141
[190]  [191] 
Olauus primus annis XX tribus. 157
Tronderus annis X 158 minus duobus mensibus duobus septimanis et tribus diebus. 159
Nicolaus rusare natione Dacus, sedit annis quinque. 160
Winaldus 161 natione Sueuus, XX us archiepiscopus, sedit annis XVII mensibus duobus. 162
Eschildus natione Gulbrandsdal, electus erat MCDII° in vigilia beati Thomæ. Suspiravit 163 vero anno MCDXXVIII° in profesto beati Gregorii papæ.
Aslacus bolt episcopus Bergensis, postulatus erat 164 in archiepiscopum eodem anno in crastino Gregorii et mortuus anno MCDL°. 165
Olaus 2 us, XXIII us archiepiscopus, electus erat 166 anno domini MCDL 167 . Impedita erat electio annis     168 per duos Alemannos intrusos, quorum unus erat falsarius litterarum papæ et de ordine minorum 169 , dictus Marcellus, alter de ordine prædicatorum doctor theologiæ egregius, dictus Henricus kaldizer. Hi duo compulsi quasi per consiliarios regni cum schandalo recesserunt: Marcellus postquam evasit carceres Coloniæ apud Sueciam submersus est. Kaldizer vero postquam rediit ad conventum suum in Confluentia apud Renum moerore mortuus et sepultus ante altare sancti Olaui, quod in eodem conventu fundaverat.
[192] 
Gauto XXIIII us archiepiscopus sedit annis XXXVI, qui obiit circa 170 festum sancti Haluardi anno domini MDX.
Ericus Walkendorp XXV us archiepiscopus, sedit annis XII mensibus tribus et obiit Romæ quarto Calen. Decembris Anno MDXXII.
Olauus tertius, XXVI us archiepiscopus, sedit annis XIIII, consecratus est Romæ anno domini MDXXIII et venit Nidrosiam in die Petronillæ virginis. Anno domini MDXXXVII factus est exul. Et obiit anno domini MDXXXVIII Liræ in Brabantia die VII Februarii.
[193] 

XII. OBITUARIA.

[194]  [195] 
1. Ex calendario codicis Tunsbergensis.
171 Non. Maj. Ísto die obíít Thoron uxor Thoraldi. 172
173 IV Idus Jun. Dedicacio ecclesie sancti Petri Tunsbergensis.
XVIII Kal. Jul. Dedicacio ecclesie ad Semsvel. 174
175 VI Idus Jun. Obitus Johannis packe legiferii anno domini MDXXX q[uarto].
XVI Kal. Jul. Dedicacio [ecclesie] beate v[irginis] Tonsbergensis.
[28 Juni]. Anno domini MDXXXVI to tha bran Tonsberg by met Kloster oc kirker Sancti Peders afften.
2. Ex calendario Bergensi.
176 IV Non. Jan. Obiit Gregorius Andree. 177
XIX Kal. Febr. Obitus fru Ingibiargar Ellings dottor. 178
IV Non. Jul. Obitus Andres Biarna sonar. 179
Non. Jul. Artið herra Biarna j Biarkøy. 180
181 VIII Kal. Nov. Obitus frv Gyriðar Andres dottor. 182
[196] 
183 Kal. Mai. In festo Philippi et Jacobi obiit Euphemia 184 regina Norwegie.

Eodem die obiit dominus Vidkunnus Erlingi. 185
VIII Idus Mai. Obíít Haquínus dulcissimus rex Norwegie quintus. 186
VII Idus Mai. Obitus Magni regis Norvegie. 187
VII Kal. Sept. Eodem die obiit Sueno Siguarði. 188
3. Ex calendario Tunsbergensi.
189 III Idus Aug. Artíd Þoro Amundar dotter j Gautagarde. 190
191 VI Idus Maii. Obiit Oste i Danzen X° die mensis Maji anno 1548 5 ta hora post meridiem. 192
V Kal. Jun. Kiörmösse po Gierpen.
4. Ex calendario prædicatorum Osloensium
193 IX Kal. Oct. Obítus fru Mildridu a Klaufuastodum er ligger at predikara j Oslo innar j skrudhusum fir altareno. 194
[197] 
5. Ex calendario Hamarsensi.
195 VI Non. Maji. Obitus Thorstani episcopi. 196
197 Kal. Jun. Obitus siræ Andres a Stangum VIII oc XX a[re] 198 rikis Mag[nus konongs].
199 VII Idus Jan. Obitus herra Gudthorms biskups. 200
201 XIII Kal. Jun. 1556 bleff slottiit bigt ij Flecherøen oc vard brut anno 1561.
XI Kal. Jun. 1535 stod thet slog for Aassens. 202
XII Kal. Oct. Rett laugting paa Nedenis.


1. ASS. mgl. Brev.
2. Brev. Vebron ASS.
3. rettet. Thorni ASS. og Brev.
4. Cujus videlicet Thorny mater] Oversæt: Hendes, nemlig Thornys, Moder. Læsemaaden i Brev. er forstaaet, som om Thorny var Datter af Gudbrand. SML. Halvards Saga (Heilagra manna sögur I, 396): Sumir segia hona verit dottur, enn sumir dotturdottur Gudbrandz kulu hersis aa Upplondum. Aastas Søster kaldes i den leg. Saga (c. 1) Ulvilldr, men gjøres allerede her til S. Halvards Moder.
5. ASS. Mater vero Thorni Brev.
6. Brev. Gutbrandi, Gutbrandus ASS.
7. comitis] vistnok oprindelig Skrivfeil for: culu (sml. ovenfor S. 109 13).
8. rettet. Ostam Brev. Ascham ASS.
9. in domo paterna] Huseby i Lier (Heil. manna sögur I, 396).
10. ASS. Erat Brev.
11. ASS. Factus adolescens Brev.
12. ASS. mgl. Brev.
13. ASS. mgl. Brev.
14. ASS. mgl. Brev.
15. Gotlandia] Øen Gotland, hvis Læsemaaden er rigtig; ialfald er det urigtigt, naar Langebek af Torfæus's Gjengivelse «Gothlandia» slutter, at der menes «Westro–Gothia, provincia Sveciæ Norvegiæ contigua».
16. Botvidus] Der er intet i Fortællingen her, som antyder, at denne rige Gotlænding skulde, som Munch antog (nFH. c 197), være den södermannlandske Helgen St. Botwid (Scr. rer. Svec. II, 377—382).
17. Hele II. mgl. i Brev.
18. ASS. mgl. Brev.
19. ASS. Instante verno Brev.
20. ASS. mgl. Brev.
21. ASS. visitavit Brev.
22. rettet. Dram ASS. og Brev.
23. stagnum Dramn] Dramsfjorden, som fra Svelvig (straumrinn, Fnm. S. IX, 76) til Koppervik betragtedes som en Indsø, sml. vatn þat er Dröfn heitir (Hskr. 471, Flat. III, 79), vatnit Dröfn (Ungers Udg. af Sagaer om Sverre og hans Efterfølgere S. 285, 312). Huseby ligger kun 1,1 Kilometer fra Dramsfjorden og maa have havt sit Nøst, hvor nu Gaarden Frydenlund ligger.
24. ASS. extraxit — et ascendit Brev.
25. Brev. venit ASS.
26. ASS. rogabat Brev.
27. ASS. Jussa Brev.
28. ASS. et sic Brev.
29. ASS. mgl. Brev.
30. ASS. tres viros itinere, quo mulier venerat, ad littus Brev.
31. Brev. accipientes ASS.
32. Brev. navigant ASS.
33. Brev. mgl. ASS.
34. ASS. mgl. Brev.
35. ASS. mgl. Brev.
36. ASS.quærent Brev.
37. ASS. quid fecisti Brev.
38. ASS. Ait: Brev.
39. ASS. mgl. Brev.
40. ASS. mgl. Brev.
41. ASS. mgl. Brev.
42. ASS. mgl. Brev.
43. ferro ardente] Jærnbyrd paabydes i alle de ældre Kristenretter — Gul. c. 24, Frost. II, c. 45, Borg. c. 16, Eids. c. 45 og «Sverres» Kristenret c. 54 — men blev afskaffet i 1247 af Kardinalen Vilhelm af Sabina (Fnm. S. X, 22).
44. ASS. Ait: Brev.
45. ASS. mgl. Brev.
46. ASS. venientes viri prædicti Brev.
47. ASS. te Brev.
48. ASS. mgl. Brev.
49. ASS. mulierem Brev.
50. ASS. quæ digna est morte Brev.
51. domum ejus] maa efter Brudstykket af Hallvards Saga have været «a Völlum» (i Lier, nu Valle), hvis Ejer hed Kolbein (Heil. mnn. sögur I, 396).
52. ASS. Sanctus pro ca multis modis respondit; inter alia dixit: Brev.
53. Brev. tantum ut ASS.
54. ASS. Illi vero contra eum furentes unus Brev.
55. ASS. eripiens Brev.
56. ASS. mgl. Brev.
57. rettet. Ipsi vero saxum ad collum ejus ASS. Ad collum sancti saxum Brev.
58. Brev. mare ASS.
59. Brev. demerserunt ASS.
60. concilium generale Lugdunis] Conciliet i Lyon varede fra 7de Mai til 17de Juli 1274.
61. sancti Nicolai] maa være en Feil, thi den her beskrevne Fest for Tornekronen i la sainte Chapelle feiredes 11te August (in crastino S. Laurentii), se De vita et miraculis S. Ludovici autore Guillelmo Carnotensi (Recueil des historiens XX, 29); la sainte Chapelle var oprindeligt indviet til S. Nicolaus.
62. chronicis] se Legenda aurea rec. Graesse p. 608—9.
63. Tarfalgurfa] riml. arab. Tarf al–Gurâb (Ravnens Forbjerg), fordi efter Legenden en Ravn beskyttede St. Vincentius's Lig (ASS. Jan. mens. t. II, 397).
64. sent Cd.
65. civitas Silvestris] nu Silves.
66. Albuier] nu Albufeira.
67. Pharan] nu Faro.
68. Kalis Cd.
69. statua Herculis] Denne Statue bar indtil Aar 1009 i høire Haand en Nøgel (clavis), derefter, da denne var faldet af, en Stok (clava); den blev ødelagt Aar 1145; se Dozy, Recherches sur l'histoire et la littérature de l'Espagne II, 329 og Appendix XXXV.
70. fata Cd.
71. nunc] Cadix blev erobret af Castilianerne i 1263, se Llorente, Historia general de España VI, 38.
72. mgl. Cd,
73. oprindelig stod Pethia, men rettet til Beta Cd.
74. vogatur Cd.
75. Tarfalaga] arab. Tarf al–agar, nu Trafalgar.
76. Spartiel Cd.
77. Cepta] nu Ceuta.
78. Iazer–aterfa] arab. Gezîra–Tarîf, nu Tarifa.
79. Spartiel Cd.
80. Gibeltare] arab. Gebal–tarik, nu Gibraltar.
81. post Cd.
82. Muleta] riml. Feil for Muneca = arab. al–Munecab, nu Almuñecar.
83. dexteram] Feil for lævam.
84. soldanus] ɔ: Bibars, Mameluksultan 1260 — 1277; erobrede Crac 7de April 1271 (Wilken, Gesch. der Kreuzzüge VII, 590).
85. et Cd.
86. Laodiciam Cd.
87. sancte Cd.
88. repererat Cd.
89. in itinerario ipsius Clementis] se S. Clementis Romani Recognitiones Rufino interprete (ed. Gersdorff) VII, S — IX, 37.
90. recommendatum Cd.
91. recommendat Cd.
92. Johannes] var Abbed c. 1190, se DN. VIII, 4 (den i Brevet nævnte N. biskop maa være Njaal i Stavanger fra 1190).
93. Arno] se DN. IX, 95 (Barth. E.). 1316 er Skrivfeil for 1326.
94. Andreas] DN. II, 247 (fra Arne Magnussons Samling) fra Aar 1341.
95. Petrus] se DN. I, 386 (Barth. E.) fra Aar 1365.
96. Richardus] var Abbed 1276, 1280, 1283 (Lange, Klosterhistorie S. 350).
97. Joannes] var Abbed Aar 1288 (Munkelivs Brevbog S. 79).
98. Alexander] var Abbed i «Biskop Narves Tid» (1278 — 1304), men døde før 1306, da Hugo var Abbed (DN. III, 62).
99. Matthias] Mathias Hanssøn var Abbed i 1536 og 37, blev senere Sogneprest til Os, † c. 1564 (Lange S. 357).
100. Munckeliff] se DN. II, 928 (fra Arne Magnussons Saml.).
101. Brynilda] DN. III, 119, I, 162 og 185, VII, 93 (Barth. E.).
102. Bonifacius IX] Aar 1399, se Munkelivs Brevbog S. 90, transscriberet i Barth. E. S. 26—27.
103. Ericus] se DN. II, 16 (Barth. E.).
104. Jon Karson] se Brev af 1ste Marts 1531 (DN. X, 628).
105. Renis] Skriv– eller Trykfeil for Reins.
106. Johannes] se DN. I, 118 (Barth. E.).
107. Ericus] se DN. VI, 72 (Barth. E.).
108. Arnalder] se DN. IV, 176, 177, 179—81 (Barth. E.).
109. Halvarder] se DN. I, 252 (Barth. E.). Halvardar er Skrivfeil for Halvarder.
110. Anduenus] se DN. IV, 125 (Barth. E.). Anduenus er Skrivfeil for Auduenus, der var Abbed ved 1315 og 1318 (Lange Klosterhistorie S. 407). Pontoppidan (Annal. I, 368) og efter ham Lange (Klosterhist. S. 402) har i denne «Anduenus» seet Klosterets første Abbed.
111. Albertus] se DN. IV, 95, 96, 125 (Barth. E.).
112. Gordo] se DN. I, 105 (Barth. E.). G. er Skrivfeil for Bardo.
113. Dresmer] Dragsmark = No. XVI.
114. Halvardus prior] var efter Edv. Edvarssøn (Norske Mag. II, 600) Prior i Prædikerbrødrenes Kloster i Bergen, saaat vistnok Forf. her har forvexlet «Utstein» med «Udbrødre»–Kloster.
115. D.] Skriv– eller Trykfeil for S. ɔ: Sancti.
116. Arnone] se DN. VII, 32 (Barth. E.).
117. Hemmingus] se DN. III, 128, 130 (Barth. E.).
118. Jonas] se Munkelivs Brevbog S. 163, transscriberet i Barth. E. 417—18.
119. Ormerus] se DN. I, 259 (Barth. E.).
120. Fundata] se DN. II, 6 (Barth. E.).
121. Onuphrius] ɔ: Epitome pontificum Romanorum a S. Petro usque ad Paulum IV tum gestorum (Venet. 1557 og 1567), ved Onuphrius Panvinius (f. 1529 † 1568).
122. Nerva] se DN. III, 58 (Barth. E.).
123. Petrus] se DN. II, 96 (Barth. E.).
124. Johannes] Feil; Gyrds Formand var Halvard, som resignerede 1338 (Lange S. 327).
125. Gyrderus] se DN. IV, 241 (Barth. E.).
126. Tunsbergæ] se Brev fra 1318 DN. VII, 82 (Barth. E.).
127. Var Jarl.
128. Skrivfeil for vffver (Var. Drøbelen).
129. Magnus] Rectum hoc, nam imperavit Magnus filius Erlingi inde ab anno 1161 usque ad 1184. Carmen, str. 70, habet «sjautián vetr i samt» i. e. 17 annos continuos, sed monuit jam doctissimus Dr. Sveinbiørn Egilsson (Scr. hist Isl. Vol. X, p. 415) pro «i samt» legendum esse «ok sex» i. e. «et sex». M.
130. Tonsberij houß] «Disertis verbis affirmat hic auctor Catalogi, Haconem obiisse in arce Tunsberghus, id quod hactenus divinare poteramus ex — — Dipl. Norvegico (I) sub No. 156. Errant igitur, qui Haconem Asloiæ obiisse dicunt.» M.
131. XXV vel LX] De senere Afskrifter af den norske Kongerække har det rette Tal 55 (1319—74).
132. XXV annis] a 1355 ad 1380 (M.)
133. VI annis] De senere Afskrifter af den norske Kongerække har det rette Tal 7 (1380—87).
134. LIIII] ɔ: 1389—1443.
135. Johannes] fik Pallium af Kardinal Nikolaus i 1152 og døde i 1157 (Ann. regii, Munch c. 865). Naar her hans 1ste Aar regnes fra 1154, er det paa Grund af Oprettelsesbullen af 28de Nov. d. A. (DN. VIII, 1).
136. MCLX] Hvis Aarstallet er rigtigt, maa det betegne Eysteins Valg, thi han blev indviet i 1161 (Ann. regii, Hskr. 792) og regner selv 26de Nov. 1161 til sit «annus primus» (se Indskriften i «Throndhjems Domkirke» S. 18); † 26 Jan. 1188 (Sverressaga Cap. 107).
137. Ericus] blev valgt i 1188 (Sverressaga Cap. 108), kom tilbage til Norge Sommeren 1189 (ss. Cap. 111) efter at være indviet i Jan. s. A. (Munch d, 257); resignerede Vaar 1205 (Fnm. S. IX, 226) † 1213 (Ann. reg.).
138. Cd., ikke Thorirus Bz.
139. Thorias] Thore blev valgt 1205 (Fnm. S. IX, 226), men indviet i Rom Februar 1206 (Dipl. N. VII, 5—6) † 8 Aug. 1214 (Munch d, 558).
140. Guttormus] valgt 1214 (Fnm. S. IX, 208), indviet 1215 (Ann. regii), døde 6 Febr. 1224 (Munch d, 666).
141. Petrus] valgt 1224 (Fnm. S. IX, 339), indviet 1225 (Ann. reg.) og kom til Norge om Høsten s. A. (Fnm. S. IX, 375), døde 9 Oct. 1226 (Fnm. S. IX, 412).
142. Cd., ikke Thorirus Bz.
143. Thorias] indviet 1227 (Ann. reg.), kom til Norge Vaaren 1228 (Fnm. S. IX, 413) † 7 Apr. 1230 (Fnm. S. IX, 418).
144. Siguardus] valgt 1230 (Fnm. S. IX, 418), indviet 1231 (Ann. reg.), † 6 Marts 1252 (Fnm. S. X, 50).
145. Serlo] Sörle, valgt 1252 (ss. X, 50), indviet Febr. 1253 (DN. III, 3), † 1 Mai 1254 (Fnm. S. X, 58).
146. Einarus] valgt 1254 (ss. X, 58), indviet i Febr. eller Beg. af Marts 1255 (Munch e, 142), † 1263 (Fnm. S. X, 155).
147. vacabat &c.] ɔ: 1263—65.
148. Denne sætning staar i Cd. efter Haquinis (ligesaa hos Høyer).
149. Haquinis] valgt (postuleret) 1265 (Ann. reg.), blev beklædt med Pallium 4 Apr. 1267 (Ann. reg.), † 18 Aug. s. A. (Sturlungasaga II, 395).
150. rettet efter Høyers Liste: 1271—86, altsaa 1 5 Aar. XVIII Cd. (feillæst for XV m).
151. Johannes] valgt 28 Oct. 1267 (Ann. reg.), indviet 1268 (ss.), † 21 Dec. 1282 (Ann. vetust.).
152. Cd., ikke Jorundus Bz.
153. Jörundus] valgt 15 Febr. 1287 (DN. VIII, 14), beklædt med Pallium 10 Oct. 1288 (Bp.sögur I, 775), † 11 Apr. 1309 (DN. VIII, 34).
154. Elauus] Eiliv valgt Sommeren 1309 (DN. VII, 54), indviet 1311 (Anm. reg.), † 2 Nov. 1332 (Ann. reg.).
155. Paulus] valgt omtr. i Februar 1333, indviet i Dec. 1334 (Munch Unionsp. I, 146—48), † 1 Febr. 1346 (Ann. Isl.), altsaa er de 12 Aar 1 Maaned og 15 Dage regnede fra Indvielsen 15. Dec. 1333 (Keyser II, 244).
156. Arno] valgt Febr. eller Marts 1346, indviet i Sept. 1346 (DN. VI, 180), død i Okt. 1349 (DN. II, 305). Regjeringen maa være regnet fra Indvielsen 16 Sept. 1346 til Arnes Død 17 Okt. 1349.
157. Olauus] valgt Høst 1349 (Ann. Flat.), indviet 3die Nov. 1350 (DN. I, 322—324), † 14de Aug. 1371 (DN. VI, 278).
158. rettet efter Munchs Formodning, at X m er læst som XIII XIII Cd.
159. Tronderus] udnævnt ved Provision 22de Oct. 1371 (DN. VI, 279) † 1381 (Ann. Flat.). Thronds Dødsdag vilde efter Listen falde paa 5 Aug. 1381 (Munch Unionsp. II, 133).
160. Nicolaus] udnævnt og indviet i 1382, † 1386 (Ann. Flat.).
161. Cd., ikke Wiualdus Bz..
162. Winaldus] var «Prest fra Linkøpings Bispedømme» (DN. VII, 265), udnævnt 1386 (Ann. Flat.). Da hans Eftermand vælges 20de Dec. 1402, maa Vinalde (som ogsaa Bjørn fra Skardsá's Annaler beretter) være død 1402, og XVII er derfor rimeligvis Skrivfeil for XVI eller XV.
163. Cd., ikke suspirat Bz.
164. Cd., ikke est Bz.
165. rettet. MCDLV Cd. (feillæst).
166. Cd., ikke est Bz.
167. Aarstallet indsat efter Høyer; mangler i Cd., uden at der er sat aabent Rum som hos Bz.
168. aabent Rum i Cd.
169. rettet af Bz. numerorum Cd.
170. indsat af Bz., mgl. i Cd
171. med Haand fra c. 1330.
172. Thoraldi] maaske den Thoralde Brandssøn, der var Lagmand etsteds i Viken Aar 1323 (DN. VII, 100) og blev Lagmand i Oslo 1328 (Munch Unionsp. I, 430) † 1331 (ss. I, 123).
173. med Haand fra c. 1350.
174. Semsvel] ɔ: Sæm, nu Jarlsberg.
175. med Lagmanden Peder Anderssøns (1534—59) Haand.
176. med Haand fra c. 1320.
177. Gregorius] Herre til Stovrheim, Brodersøn af Fru Gyrid, † mellem 1309 og 1324 (Munch f, 286—87).
178. Ingibiorg] Datter af Erling af Thornberg († 1283), gift med Hr. Thore Haakonssøn, døde 1315 (Ann. Isl.).
179. Andres Bjarnarson] Søn af Bjarne i Bjarkø, † før Vaar 1309 (Munch f, 621).
180. Bjarne i Bjarkø] Hr. Bjarne Erlingssøn † 1313 (Ann. Isl.).
181. samme Haand, senere tilføiet (c. 1325—30?).
182. Gyrid] Datter af Andres Gregoriussøn til Stovrheim, gift med Hr. Vidkunn Erlingssön (Munch f, 286), † 1323 (Ann. Isl.).
183. med Haand fra c. 1330—35.
184. Euphemia] † 1312 (Ann. reg.).
185. Vidkunnus Erlingi] Hr. Vidkunn Erlingssøn af Bjarkø † 1302 (Ann. Isl.).
186. Haquinus rex quintus] † 1319.
187. Magnus rex] † 1280.
188. Sueno Siguarði] Ejer af Hvaal i Sogn, opfostret hos Fru Gyrid (DN. I, 207), var Fehirde i Kongsgaarden 1328 og 29 (DN. II, 165, 170), testamenterede ⅓ af sit Gods til «sin Frænde» Erling Vidkunnssøn Iste Jan. 1330 (DN. I, 207), † 1330 el. 1331 (DN. I, 220); kaldes ogsaa Svein Klerk (DN. IX, 100).
189. Haand fra Sluten af 14de Aarh.
190. Þoro] hendes Fader Amunder Gautason i Gautagarde testamenterede 1379 som barnløs Gautagaarden i Tønsberg til S. Laurenskirken (DN. VII, 302), † mellem 1391 (DN. I, 535) og 1398 (DN. VII, 329).
191. Haand fra c. 1550 (Præsten i Gjerpen?).
192. Danzen] Gaard i Skien, se DN. I, 862, II, 818 (sml. Munch e, 7).
193. Haand fra Sluten af 14de Aarb.
194. Klaufuastadum] riml. Klaufuastader i Hedenstads Sogn, Sandsverv (DN. V, 386).
195. med den oprindelige Haand.
196. Thorstani] sml. Ann. reg. 1305: O(biit) Þorsteinn biskup í Hamri.
197. Tilføielser med forskjellige Hænder fra c. 1350.
198. VIII og XX are] ɔ: 1ste Juni 1347. Sira Andres (Bjørnsson) paa Stange nævnes mellem 1334 og 1346 (DN. II, 274, III, 177, 231, 239, 241).
199. Tilføielser med forskjellige Hænder fra c. 1350.
200. Gudthorm] Guthorm Paalssøn, Biskop i Stavanger, † i Pesten (Ann. Isl.), altsaa 7de Jan. 1350.
201. med Haand fra c. 1560—65.
202. for Aassens] ɔ: Slaget ved Øxnebjerg.